చక్షుషో రసత్వం ప్రతిజ్ఞాపూర్వకం ప్రకటయతి —

ఆధ్యాత్మికస్యేత్యాదినా ।

చక్షుషః సారత్వే శరీరావయవేషు ప్రాథమ్యం హేత్వన్తరమాహ —

ప్రాథమ్యాచ్చేతి ।

తత్ర ప్రమాణమాహ —

చక్షుషీ ఎవేతి ।

సంభవతో జాయమానస్య జన్తోశ్చక్షుషీ ఎవ ప్రథమే ప్రధానే సంభవతో జాయేతే । “శశ్వద్ధ వై రేతసః సిక్తస్య చక్షుషీ ఎవ ప్రథమే సంభవత” ఇతి హి బ్రాహ్మణమిత్యర్థః ।

చక్షుషః సారత్వే హేత్వన్తరమాహ —

తేజ ఇతి ।

శరీరమాత్రస్యావిశేషేణ నిష్పాదకం తత్ర సర్వత్ర సన్నిహితమపి తేజో విశేషతశ్చక్షుషి స్థితమ్ । “ఆదిత్యశ్చక్షుర్భూత్వాఽక్షిణీ ప్రావిశత్”(ఐ.ఉ.౧-౨-౪) ఇతి శ్రుతేః । అతస్తేజఃశబ్దపర్యాయరసశబ్దస్య చక్షుషి ప్రవృత్తిరవిరుద్ధేతి భావః ।

ఇతశ్చ తేజఃశబ్దపర్యాయో రసశబ్దశ్చక్షుషి సంభవతీత్యాహ —

తైజసం హీతి ।

ప్రతిజ్ఞార్థముపసంహరతి —

ఎతత్సారమితి ।

హేతుమవతార్య తస్యార్థమాహ —

సతో హీతి ।

చక్షుషో మూర్తత్వాన్మూర్తభూతత్రయకార్యత్వం యుక్తం సాధర్మ్యాద్దేహావయవేషు ప్రాధాన్యాచ్చ తస్యాఽఽధ్యాత్మికభూతత్రయసారత్వసిద్ధిరిత్యర్థః ॥౪॥