ಯತ್ರ ವಿಚಿತ್ರಾ ವಿಪಶ್ಚಿತಾಂ ಭ್ರಾಂತಿಸ್ತದಂತಃಕರಣಂ ತಸ್ಯ ಹೇತ್ಯತ್ರೋಚ್ಯತೇ ನಾಽಽತ್ಮೇತಿ ಸ್ವಪಕ್ಷಮುಕ್ತ್ವಾ ಭರ್ತೃಪ್ರಪಂಚಪಕ್ಷಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ಔಪನಿಷದಂಮನ್ಯಾ ಇತಿ ।
ಕೀದೃಶೀ ಪ್ರಕ್ರಿಯೇತ್ಯುಕ್ತೇ ರಾಶಿತ್ರಯಕಲ್ಪನಾಂ ವದನ್ನಾದಾವಧಮಂ ರಾಶಿಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಮೂರ್ತೇತಿ ।
ಉತ್ಕೃಷ್ಟರಾಶಿಮಾಚಷ್ಟೇ —
ಪರಮಾತ್ಮೇತಿ ।
ರಾಶ್ಯಂತರಮಾಹ —
ತಾಭ್ಯಾಮಿತಿ ।
ತಾನ್ಯೇತಾನಿ ತ್ರೀಣಿ ವಸ್ತೂನಿ ಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತಮಾಹಾರಜನಾದಿರೂಪಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಮಿತಿ ಪರೋಕ್ತಿಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ರಾಶಿತ್ರಯಕಲ್ಪನಾಮುಕ್ತ್ವಾ ಮಧ್ಯಮಾಧಮರಾಶೇರ್ವಿಶೇಷಮಾಹ —
ಪ್ರಯೋಕ್ತೇತಿ ।
ಉತ್ಪಾದಕತ್ವಂ ಪ್ರಯೋಕ್ತೃತ್ವಮ್ । ಕರ್ಮಗ್ರಹಣಂ ವಿದ್ಯಾಪೂರ್ವಪ್ರಜ್ಞಯೋರುಪಲಕ್ಷಣಮ್ ।
ಸಾಧನಂ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಕಾರಣಂ ಕಾರ್ಯಕರಣಜಾತಂ ತದಪಿ ಪ್ರಯೋಜ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ —
ಸಾಧನಂಚೇತಿ ।
ಇತಿಶಬ್ದೋ ರಾತ್ರಿತ್ರಯಕಲ್ಪನಾಸಮಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪರಕೀಯಕಲ್ಪನಾಂತರಮಾಹ —
ತತ್ರೇತಿ ।
ರಾತ್ರಿತ್ರಯೇ ಕಲ್ಪಿತೇ ಸತೀತಿ ಯಾವತ್ ।
ಸಂಧಿಕರಣಮೇವ ಸ್ಫೋರಯತಿ —
ಲಿಂಗಾಶ್ರಯಶ್ಚೇತಿ ।
ತತ ಇತ್ಯುಕ್ತಿಪರಾಮರ್ಶಃ । ಸಾಂಖ್ಯತ್ವಭಯಾತ್ತ್ರಸ್ಯಂತೋ ವೈಶೇಷಿಕಚಿತ್ತಮಪ್ಯನುಸರಂತೀತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಕಥಂ ತಚ್ಚಿತ್ತಾನುಸರಣಂ ತದುಪಪಾದಯತಿ —
ಕರ್ಮರಾಶಿರಿತಿ ।
ಕಥಂ ನಿರ್ಗುಣಮಾತ್ಮಾನಂ ಕರ್ಮರಾಶಿರಾಶ್ರಯತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಸಪರಮಾತ್ಮೈಕದೇಶ ಇತಿ ।
ಅನ್ಯತ ಇತಿ ಕಾರ್ಯಕರಣಾತ್ಮಕಾದ್ಭೂತರಾಶೇರಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ಯದಾ ಭೂತರಾಶಿನಿಷ್ಠಂ ಕರ್ಮಾದಿ ತದ್ದ್ವಾರಾಽಽತ್ಮನ್ಯಾಗಚ್ಛತಿ ತದಾ ಸ ಕರ್ತೃತ್ವಾದಿಸಂಸಾರಮನುಭವತೀತ್ಯಾಹ —
ಸ ಕರ್ತೇತಿ ।
ಸ್ವತಸ್ತಸ್ಯ ಕರ್ಮಾದಿಸಂಬಂಧತ್ವೇನ ಸಂಸಾರಿತ್ವಂ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಚೇನ್ನೇತ್ಯಾಹ —
ಸ ಚೇತಿ ।
ನಿರ್ಗುಣ ಏವ ವಿಜ್ಞಾನಾತ್ಮೇತಿ ಶೇಷಃ ।
ಸಾಂಖ್ಯಚಿತ್ತಾನುಸಾರಾರ್ಥಮೇವ ಪರೇಷಾಂ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾಂತರಮಾಹ —
ಸ್ವತ ಇತಿ ।
ನೈಸರ್ಗಿಕ್ಯಪ್ಯವಿದ್ಯಾ ಪರಸ್ಮಾದೇವಾಭಿವ್ಯಕ್ತಾ ಸತೀ ತದೇಕದೇಶಂ ವಿಕೃತ್ಯ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವಾಂತಃಕರಣಾಖ್ಯೇ ತಿಷ್ಠತೀತಿ ವದಂತೋಽನಾತ್ಮಧರ್ಮೋಽವಿದ್ಯೇತ್ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಸಾಂಖ್ಯಚಿತ್ತಮಪ್ಯನುಸರಂತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಅವಿದ್ಯಾ ಪರಸ್ಮಾದುತ್ಪನ್ನಾ ಚೇತ್ತಮೇವಾಽಽಶ್ರಯೇನ್ನ ತದೇಕದೇಶಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಊಷರವದಿತಿ ।
ಯಥಾ ಪೃಥಿವ್ಯಾ ಜಾತೋಽಪ್ಯೂಷರದೇಶಸ್ತದೇಕದೇಶಮಾಶ್ರಯತ್ಯೇವಮವಿದ್ಯಾ ಪರಸ್ಮಾಜ್ಜಾತಾಽಪಿ ತದೇಕದೇಶಮಾಶ್ರಯಿಷ್ಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।