ತದೇತದ್ದೂಷಯಿತುಮುಪಕ್ರಮತೇ —
ಸರ್ವಮೇತದಿತಿ ।
ತಾರ್ಕಿಕೈಃ ಸಹ ಸಂಧಿಕರಣಾದಿಕಮೇತತ್ಸರ್ವಮಧಿಕೃತ್ಯ ಸಾಮಂಜಸ್ಯೇನ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಾನಾಂ ಕಲ್ಪನಾನಾಮಾಪಾತೇನ ರಮಣೀಯತ್ವಮನುಭವಂತೀತಿ ಯಾವತ್ ।
ಯಥೋಕ್ತಕಲ್ಪನಾನಾಂ ಶ್ರುತಿನ್ಯಾಯಾನುಸಾರಿತ್ವಾಭಾವಾತ್ತ್ಯಾಜ್ಯತ್ವಂ ಸೂಚಯತಿ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಕರ್ಮದ್ವಯಂ ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ಕ್ರಿಯಾಪದೇನ ಸಂಬಧ್ಯತೇ । ನಞಶ್ಚೋಭಯತ್ರಾನ್ವಯಃ ।
ಕಥಂ ಯಥೋಕ್ತಕಲ್ಪನಾನಾಮಾಪಾತರಮಣೀಯತ್ವೇನ ಶ್ರುತಿನ್ಯಾಯಬಾಹ್ಯತ್ವಮಿತಿ ಪೃಚ್ಛತಿ —
ಕಥಮಿತಿ ।
ಯದುಕ್ತಂ ಪರಸ್ಯೈಕದೇಶೋ ವಿಜ್ಞಾನಾತ್ಮೇತಿ ತತ್ರ ತದೇಕದೇಶತ್ವಂ ವಾಸ್ತವಮವಾಸ್ತವಂ ವಾ ಪ್ರಥಮೇ ಸ ಪರಸ್ಮಾದಭಿನ್ನೋ ಭಿನ್ನೋ ವೇತಿ ವಿಕಲ್ಪ್ಯಾಽಽದ್ಯಂ ದೂಷಯತಿ —
ಉಕ್ತಾ ಏವೇತಿ ।
ಆದಿಶಬ್ದೇನ ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿವಿರೋಧೋ ಗೃಹ್ಯತೇ ।
ಕಲ್ಪಾಂತರಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ —
ನಿತ್ಯಭೇದೇ ಚೇತಿ ।
ಭೇದಾಭೇದಯೋರ್ವಿರುದ್ಧತ್ವಾದನುಪಪತ್ತಿಶ್ಚಕಾರಾರ್ಥಃ ।
ಲಿಂಗೋಪಾಧಿರಾತ್ಮಾ ಪರಸ್ಯಾಂಶ ಇತಿ ಕಲ್ಪಾಂತರಂ ಶಂಕತೇ —
ಲಿಂಗಭೇದ ಇತಿ ।
ಉಪಚರಿತತ್ವಂ ಕಲ್ಪಿತತ್ವಮ್ ।
ಲಿಂಗೋಪಾಧಿನಾ ಕಲ್ಪಿತಃ ಪರಾಂಶೋ ಜೀವಾತ್ಮೇತ್ಯುಕ್ತೇ ಸ್ವಾಪಾದೌ ಲಿಂಗಧ್ವಂಸೇ ನಾಽಽತ್ಮೇತಿ ಸ್ಯಾಲ್ಲಿಂಗಾಭಾವೇ ತದಧೀನಜೀವಾಭಾತ್ತತಶ್ಚ ತದ್ವಿಯೋಗೇಽಪಿ ಲಿಂಗಸ್ಥಾ ವಾಸನಾ ಜೀವೇ ತಿಷ್ಠತೀತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯಾಽನುಪಪನ್ನೇತಿ ದೂಷಯತಿ —
ತಥೇತಿ ।
ಯತ್ತು ಪರಸ್ಮಾದವಿದ್ಯಾಯಾಃ ಸಮುತ್ಥಾನಮಿತಿ ತನ್ನಿರಾಕರೋತಿ —
ಅವಿದ್ಯಾಯಾಶ್ಚೇತಿ ।
ಆದಿಪದೇನಾನಾತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಮವಿದ್ಯಾಯಾ ಗೃಹ್ಯತೇ । ಪರಸ್ಮಾದವಿದ್ಯೋತ್ಪತ್ತೌ ತಸ್ಯೈವ ಸಂಸಾರಃ ಸ್ಯಾತ್, ತಯೋರೈಕಾಧಿಕರಣ್ಯಾತ್ । ಅತಶ್ಚಾವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಸತ್ಯಾಂ ನ ಮುಕ್ತಿರ್ನ ಚ ತಸ್ಯಾಂ ನಷ್ಟಾಯಾಂ ತತ್ಸಿದ್ಧಿಃ ಕಾರಣೇ ಸ್ಥಿತೇ ಕಾರ್ಯಸ್ಯಾತ್ಯಂತನಾಶಾಯೋಗಾತ್ । ಕಾರ್ಯಾವಿದ್ಯಾನಾಶೇ ತತ್ಕಾರಣಪರಾಭಾವಸ್ತಥಾ ಚ ಮೋಕ್ಷಿಣೋಽಭಾವಾನ್ಮೋಕ್ಷಾಸಿದ್ಧಿಃ । ನ ಚಾನಾತ್ಮಧರ್ಮೋಽವಿದ್ಯಾ, ವಿದ್ಯಾಯಾ ಅಪಿ ತದ್ಧರ್ಮತ್ವಪ್ರಸಂಗಾತ್ತಯೋರೇಕಾಶ್ರಯತ್ವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಯತ್ತು ಲಿಂಗೋಪರಮೇ ತದ್ಗತಾ ವಾಸನಾಽಽತ್ಮನ್ಯಸ್ತೀತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಪುಟಕಾದೌ ತು ಪುಷ್ಪಾದ್ಯವಯವಾನಾಮೇವಾನುವೃತ್ತಿರಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಇತಶ್ಚ ವಾಸನಾಯಾ ಜೀವಾಶ್ರಯತ್ವಮಸಂಗತಮಿತ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ನನು ಜೀವೇ ಸಮವಾಯಿಕಾರಣೇ ಮನಃಸಂಯೋಗಾದಸಮವಾಯಿಕಾರಣಾತ್ಕಾಮಾದ್ಯುತ್ಪತ್ತಿರಿತ್ಯುದಾಹೃತಶ್ರುತಿಷು ವಿವಕ್ಷ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ನ ಚಾಽಽಸಾಮಿತಿ ।
ದೃಶ್ಯಮಾನಸಂಸಾರಮೌಪಾಧಿಕಮಭಿಧಾಯ ಜೀವಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮತ್ವೋಪಪಾದನೇ ತಾತ್ಪರ್ಯಂ ಶ್ರುತೀನಾಮುಪಕ್ರಮೋಪಸಂಹಾರೈಕರೂಪ್ಯಾದಿಭ್ಯೋ ಗಮ್ಯತೇ ತನ್ನಾರ್ಥಾಂತರಕಲ್ಪನೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಇತಶ್ಚ ಯಥೋಕ್ತಶ್ರುತೀನಾಂ ನಾರ್ಥಾಂತರಕಲ್ಪನೇತ್ಯಾಹ —
ಏತಾವನ್ಮಾತ್ರೇತಿ ।
ಸರ್ವಾಸಾಮುಪನಿಷದಾಮೇಕರಸೇಽರ್ಥೇ ಪರ್ಯವಸಾನಂ ಫಲವತ್ತ್ವಾದಿಲಿಂಗೇಭ್ಯೋ ಗಮ್ಯತೇ ತತ್ಕಥಮುಕ್ತಶ್ರುತೀನಾಮರ್ಥಾಂತರಕಲ್ಪನೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನನೂಪನಿಷದಾಮೈಕ್ಯಾದರ್ಥಾಂತರಮಪಿ ಪ್ರತಿಪಾದ್ಯಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಾರೋ ವರ್ಣಯಂತಿ ತತ್ಕಥಮರ್ಥಾಂತರಕಲ್ಪನಾನುಪಪತ್ತಿರತ ಆಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಸರ್ವೋಪನಿಷದಾತ್ಮೈಕ್ಯಪರತ್ವಪ್ರತಿಭಾಸಸ್ತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥಃ ।
ನನು ಪರೈರುಚ್ಯಮಾನೋಽಪಿ ವೇದಾರ್ಥೋ ಭವತ್ಯೇವ ಕಿಮಿತ್ಯಸೌ ದ್ವೇಷಾದೇವ ತ್ಯಜ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತಥಾಽಪೀತಿ ।
ನ ಚಾರ್ಥಾಂತರಸ್ಯ ವೇದಾರ್ಥತ್ವಂ ತತ್ರ ತಾತ್ಪರ್ಯಲಿಂಗಾಭಾವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಲಿಂಗವಿಯೋಗೇಽಪಿ ಪುಂಸಿ ವಾಸನಾಽಸ್ತೀತ್ಯೇತನ್ನಿರಾಕೃತ್ಯ ರಾಶಿತ್ರಯಕಲ್ಪನಾಂ ನಿರಾಕರೋತಿ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಕಥಂ ಸಿದ್ಧಾಂತೇಽಪಿ ವಾವಶಬ್ದಾದಿಸಾಮಂಜಸ್ಯಂ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಯದೇತಿ ।
ರಾಶಿತ್ರಯಪಕ್ಷೇ ಜೀವಸ್ಯ ರೂಪಮಧ್ಯೇಽಂತರ್ಭಾವೇ ನಿಷೇಧ್ಯಕೋಟಿನಿವೇಶಃ ಸ್ಯಾದ್ರೂಪಿಮಧ್ಯೇಽಂತರ್ಭಾವೇ ಶ್ರುತಿಃ ಶಿಕ್ಷಣೀಯೇತ್ಯಾಹ —
ಅನ್ಯಥೇತಿ ।
ಭವತ್ವೇವಂ ಶ್ರುತೇಃ ಶಿಕ್ಷೇತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತದೇತಿ ।
ರೂಪಿಮಧ್ಯೇ ಜೀವಾಂತರ್ಭಾವಕಲ್ಪನಾಯಾಮಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ವಿಷಯಭೇದೇನೋಪಕ್ರಮಾವಿರೋಧಂ ಚೋದಯಚತಿ —
ಅಥೇತಿ ।
ಇತ್ಥಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಯಾಂ ಜೀವದ್ವಾರಾ ವಿಕ್ರಿಯಮಾಣಸ್ಯ ಪರಸ್ಯ ರೂಪೇ ಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತೇ ಇತ್ಯುಕ್ತಿರಯುಕ್ತಾ ವಾಸನಾಕರ್ಮಾದೇರಪಿ ತದ್ದ್ವಾರಾ ತತ್ಸಂಬಂಧಾವಿಶೇಷಾದಿತಿ ದೂಷಯತಿ —
ತದೇತಿ ।
ವಿಜ್ಞಾನಾತ್ಮದ್ವಾರಾ ಪರಸ್ಯ ವಿಕ್ರಿಯಮಾಣತ್ವಮಂಗೀಕೃತ್ಯೋಕ್ತಂ ತದೇವ ನಾಸ್ತೀತ್ಯಾಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ತಥಾಭೂತಸ್ಯಾನ್ಯಥಾಭೂತಸ್ಯ ಚ ವಿಕ್ರಿಯಾಯಾ ದುರುಪಪಾದತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಿಂಚ ಜೀವಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ವಸ್ತ್ವಂತರತ್ವಮಾತ್ಯಂತಿಕಮನಾತ್ಯಂತಿಕಂ ವಾ ನಾಽಽದ್ಯ ಇತ್ಯಾಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ನ ದ್ವಿತೀಯೋ ಭೇದಾಭೇದನಿರಾಸಾದಿತಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮ್ ।
ಪರಪಕ್ಷದೂಷಣಮುಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಏವಮಾದಿಕಲ್ಪನಾ ರಾಶಿತ್ರಯಂ ಜೀವಸ್ಯ ಕಾಮಾದ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವಮಿತ್ಯಾದ್ಯಾಃ ।
ಅಕ್ಷರಬಾಹ್ಯತ್ವೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ನ ಹೀತಿ ।
ವೇದಾರ್ಥೋಪಕಾರಿತ್ವಾಭಾವೇ ಸಿದ್ಧಮರ್ಥಂ ಕಥಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।