ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
தஸ்ய ஹைதஸ்ய புருஷஸ்ய ரூபம் । யதா² மாஹாரஜநம் வாஸோ யதா² பாண்ட்³வாவிகம் யதே²ந்த்³ரகோ³போ யதா²க்³ந்யர்சிர்யதா² புண்ட³ரீகம் யதா² ஸக்ருத்³வித்³யுத்தம் ஸக்ருத்³வித்³யுத்தேவ ஹ வா அஸ்ய ஶ்ரீர்ப⁴வதி ய ஏவம் வேதா³தா²த ஆதே³ஶோ நேதி நேதி ந ஹ்யேதஸ்மாதி³தி நேத்யந்யத்பரமஸ்த்யத² நாமதே⁴யம் ஸத்யஸ்ய ஸத்யமிதி ப்ராணா வை ஸத்யம் தேஷாமேஷ ஸத்யம் ॥ 6 ॥
ஸர்வமேதத் தார்கிகை: ஸஹ ஸாமஞ்ஜஸ்யகல்பநயா ரமணீயம் பஶ்யந்தி, ந உபநிஷத்ஸித்³தா⁴ந்தம் ஸர்வந்யாயவிரோத⁴ம் ச பஶ்யந்தி ; கத²ம் ? உக்தா ஏவ தாவத் ஸாவயவத்வே பரமாத்மந: ஸம்ஸாரித்வஸவ்ரணத்வகர்மப²லதே³ஶஸம்ஸரணாநுபபத்த்யாத³யோ தோ³ஷா: ; நித்யபே⁴தே³ ச விஜ்ஞாநாத்மந: பரேண ஏகத்வாநுபபத்தி: । லிங்க³மேவேதி சேத் பரமாத்மந உபசரிததே³ஶத்வேந கல்பிதம் க⁴டகரகபூ⁴சி²த்³ராகாஶாதி³வத் , ததா² லிங்க³வியோகே³(அ)பி பரமாத்மதே³ஶாஶ்ரயணம் வாஸநாயா: । அவித்³யாயாஶ்ச ஸ்வத உத்தா²நம் ஊஷரவத் — இத்யாதி³கல்பநாநுபபந்நைவ । ந ச வாஸ்யதே³ஶவ்யதிரேகேண வாஸநாயா வஸ்த்வந்தரஸஞ்சரணம் மநஸாபி கல்பயிதும் ஶக்யம் । ந ச ஶ்ருதயோ அவக³ச்ச²ந்தி — ‘காம: ஸங்கல்போ விசிகித்ஸா’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 3) ‘ஹ்ருத³யே ஹ்யேவ ரூபாணி’ (ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 20) ‘த்⁴யாயதீவ லேலாயதீவ’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 7) ‘காமா யே(அ)ஸ்ய ஹ்ருதி³ ஶ்ரிதா:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 7) ‘தீர்ணோ ஹி ததா³ ஸர்வாஞ்ஶோகாந்ஹ்ருத³யஸ்ய’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 22) இத்யாத்³யா: । ந ச ஆஸாம் ஶ்ருதீநாம் ஶ்ருதாத³ர்தா²ந்தரகல்பநா ந்யாய்யா, ஆத்மந: பரப்³ரஹ்மத்வோபபாத³நார்த²பரத்வாதா³ஸாம் , ஏதாவந்மாத்ரார்தோ²பக்ஷயத்வாச்ச ஸர்வோபநிஷதா³ம் । தஸ்மாத் ஶ்ருத்யர்த²கல்பநாகுஶலா: ஸர்வ ஏவ உபநிஷத³ர்த²மந்யதா² குர்வந்தி । ததா²பி வேதா³ர்த²ஶ்சேத்ஸ்யாத் , காமம் ப⁴வது, ந மே த்³வேஷ: । ந ச ‘த்³வே வாவ ப்³ரஹ்மணோ ரூபே’ இதி ராஶித்ரயபக்ஷே ஸமஞ்ஜஸம் ; யதா³ து மூர்தாமூர்தே தஜ்ஜநிதவாஸநாஶ்ச மூர்தாமூர்தே த்³வே ரூபே, ப்³ரஹ்ம ச ரூபி த்ருதீயம் , ந சாந்யத் சதுர்த²மந்தராலே — ததா³ ஏதத் அநுகூலமவதா⁴ரணம் , த்³வே ஏவ ப்³ரஹ்மணோ ரூபே இதி ; அந்யதா² ப்³ரஹ்மைகதே³ஶஸ்ய விஜ்ஞாநாத்மநோ ரூபே இதி கல்ப்யம் , பரமாத்மநோ வா விஜ்ஞாநாத்மத்³வாரேணேதி ; ததா³ ச ரூபே ஏவேதி த்³விவசநமஸமஞ்ஜஸம் ; ரூபாணீதி வாஸநாபி⁴: ஸஹ ப³ஹுவசநம் யுக்ததரம் ஸ்யாத் — த்³வே ச மூர்தாமூர்தே வாஸநாஶ்ச த்ருதீயமிதி । அத² மூர்தாமூர்தே ஏவ பரமாத்மநோ ரூபே, வாஸநாஸ்து விஜ்ஞாநாத்மந இதி சேத் — ததா³ விஜ்ஞாநாத்மத்³வாரேண விக்ரியமாணஸ்ய பரமாத்மந: — இதீயம் வாசோ யுக்திரநர்தி²கா ஸ்யாத் , வாஸநாயா அபி விஜ்ஞாநாத்மத்³வாரத்வஸ்ய அவிஶிஷ்டத்வாத் ; ந ச வஸ்து வஸ்த்வந்தரத்³வாரேண விக்ரியத இதி முக்²யயா வ்ருத்த்யா ஶக்யம் கல்பயிதும் ; ந ச விஜ்ஞாநாத்மா பரமாத்மநோ வஸ்த்வந்தரம் , ததா² கல்பநாயாம் ஸித்³தா⁴ந்தஹாநாத் । தஸ்மாத் வேதா³ர்த²மூடா⁴நாம் ஸ்வசித்தப்ரப⁴வா ஏவமாதி³கல்பநா அக்ஷரபா³ஹ்யா: ; ந ஹ்யக்ஷரபா³ஹ்யோ வேதா³ர்த²: வேதா³ர்தோ²பகாரீ வா, நிரபேக்ஷத்வாத் வேத³ஸ்ய ப்ராமாண்யம் ப்ரதி । தஸ்மாத் ராஶித்ரயகல்பநா அஸமஞ்ஜஸா ॥

ததே³தத்³தூ³ஷயிதுமுபக்ரமதே —

ஸர்வமேததி³தி ।

தார்கிகை: ஸஹ ஸந்தி⁴கரணாதி³கமேதத்ஸர்வமதி⁴க்ருத்ய ஸாமஞ்ஜஸ்யேந பூர்வோக்தாநாம் கல்பநாநாமாபாதேந ரமணீயத்வமநுப⁴வந்தீதி யாவத் ।

யதோ²க்தகல்பநாநாம் ஶ்ருதிந்யாயாநுஸாரித்வாபா⁴வாத்த்யாஜ்யத்வம் ஸூசயதி —

நேத்யாதி³நா ।

கர்மத்³வயம் ப்ரத்யேகம் க்ரியாபதே³ந ஸம்ப³த்⁴யதே । நஞஶ்சோப⁴யத்ராந்வய: ।

கத²ம் யதோ²க்தகல்பநாநாமாபாதரமணீயத்வேந ஶ்ருதிந்யாயபா³ஹ்யத்வமிதி ப்ருச்ச²தி —

கத²மிதி ।

யது³க்தம் பரஸ்யைகதே³ஶோ விஜ்ஞாநாத்மேதி தத்ர ததே³கதே³ஶத்வம் வாஸ்தவமவாஸ்தவம் வா ப்ரத²மே ஸ பரஸ்மாத³பி⁴ந்நோ பி⁴ந்நோ வேதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயதி —

உக்தா ஏவேதி ।

ஆதி³ஶப்³தே³ந ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவிரோதோ⁴ க்³ருஹ்யதே ।

கல்பாந்தரம் ப்ரத்யாஹ —

நித்யபே⁴தே³ சேதி ।

பே⁴தா³பே⁴த³யோர்விருத்³த⁴த்வாத³நுபபத்திஶ்சகாரார்த²: ।

லிங்கோ³பாதி⁴ராத்மா பரஸ்யாம்ஶ இதி கல்பாந்தரம் ஶங்கதே —

லிங்க³பே⁴த³ இதி ।

உபசரிதத்வம் கல்பிதத்வம் ।

லிங்கோ³பாதி⁴நா கல்பித: பராம்ஶோ ஜீவாத்மேத்யுக்தே ஸ்வாபாதௌ³ லிங்க³த்⁴வம்ஸே நா(அ)(அ)த்மேதி ஸ்யால்லிங்கா³பா⁴வே தத³தீ⁴நஜீவாபா⁴த்ததஶ்ச தத்³வியோகே³(அ)பி லிங்க³ஸ்தா² வாஸநா ஜீவே திஷ்ட²தீதி ப்ரக்ரியா(அ)நுபபந்நேதி தூ³ஷயதி —

ததே²தி ।

யத்து பரஸ்மாத³வித்³யாயா: ஸமுத்தா²நமிதி தந்நிராகரோதி —

அவித்³யாயாஶ்சேதி ।

ஆதி³பதே³நாநாத்மத⁴ர்மத்வமவித்³யாயா க்³ருஹ்யதே । பரஸ்மாத³வித்³யோத்பத்தௌ தஸ்யைவ ஸம்ஸார: ஸ்யாத், தயோரைகாதி⁴கரண்யாத் । அதஶ்சாவித்³யாயாம் ஸத்யாம் ந முக்திர்ந ச தஸ்யாம் நஷ்டாயாம் தத்ஸித்³தி⁴: காரணே ஸ்தி²தே கார்யஸ்யாத்யந்தநாஶாயோகா³த் । கார்யாவித்³யாநாஶே தத்காரணபராபா⁴வஸ்ததா² ச மோக்ஷிணோ(அ)பா⁴வாந்மோக்ஷாஸித்³தி⁴: । ந சாநாத்மத⁴ர்மோ(அ)வித்³யா, வித்³யாயா அபி தத்³த⁴ர்மத்வப்ரஸம்கா³த்தயோரேகாஶ்ரயத்வாதி³தி பா⁴வ: ।

யத்து லிங்கோ³பரமே தத்³க³தா வாஸநா(அ)(அ)த்மந்யஸ்தீதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

புடகாதௌ³ து புஷ்பாத்³யவயவாநாமேவாநுவ்ருத்திரிதி பா⁴வ: ।

இதஶ்ச வாஸநாயா ஜீவாஶ்ரயத்வமஸம்க³தமித்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

நநு ஜீவே ஸமவாயிகாரணே மந:ஸம்யோகா³த³ஸமவாயிகாரணாத்காமாத்³யுத்பத்திரித்யுதா³ஹ்ருதஶ்ருதிஷு விவக்ஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந சா(அ)(அ)ஸாமிதி ।

த்³ருஶ்யமாநஸம்ஸாரமௌபாதி⁴கமபி⁴தா⁴ய ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வோபபாத³நே தாத்பர்யம் ஶ்ருதீநாமுபக்ரமோபஸம்ஹாரைகரூப்யாதி³ப்⁴யோ க³ம்யதே தந்நார்தா²ந்தரகல்பநேத்யர்த²: ।

இதஶ்ச யதோ²க்தஶ்ருதீநாம் நார்தா²ந்தரகல்பநேத்யாஹ —

ஏதாவந்மாத்ரேதி ।

ஸர்வாஸாமுபநிஷதா³மேகரஸே(அ)ர்தே² பர்யவஸாநம் ப²லவத்த்வாதி³லிங்கே³ப்⁴யோ க³ம்யதே தத்கத²முக்தஶ்ருதீநாமர்தா²ந்தரகல்பநேத்யர்த²: ।

நநூபநிஷதா³மைக்யாத³ர்தா²ந்தரமபி ப்ரதிபாத்³யம் வ்யாக்²யாதாரோ வர்ணயந்தி தத்கத²மர்தா²ந்தரகல்பநாநுபபத்திரத ஆஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ஸர்வோபநிஷதா³த்மைக்யபரத்வப்ரதிபா⁴ஸஸ்தச்ச²ப்³தா³ர்த²: ।

நநு பரைருச்யமாநோ(அ)பி வேதா³ர்தோ² ப⁴வத்யேவ கிமித்யஸௌ த்³வேஷாதே³வ த்யஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததா²(அ)பீதி ।

ந சார்தா²ந்தரஸ்ய வேதா³ர்த²த்வம் தத்ர தாத்பர்யலிங்கா³பா⁴வாதி³தி பா⁴வ: ।

லிங்க³வியோகே³(அ)பி பும்ஸி வாஸநா(அ)ஸ்தீத்யேதந்நிராக்ருத்ய ராஶித்ரயகல்பநாம் நிராகரோதி —

ந சேதி ।

கத²ம் ஸித்³தா⁴ந்தே(அ)பி வாவஶப்³தா³தி³ஸாமஞ்ஜஸ்யம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யதே³தி ।

ராஶித்ரயபக்ஷே ஜீவஸ்ய ரூபமத்⁴யே(அ)ந்தர்பா⁴வே நிஷேத்⁴யகோடிநிவேஶ: ஸ்யாத்³ரூபிமத்⁴யே(அ)ந்தர்பா⁴வே ஶ்ருதி: ஶிக்ஷணீயேத்யாஹ —

அந்யதே²தி ।

ப⁴வத்வேவம் ஶ்ருதே: ஶிக்ஷேதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததே³தி ।

ரூபிமத்⁴யே ஜீவாந்தர்பா⁴வகல்பநாயாமிதி யாவத் ।

விஷயபே⁴தே³நோபக்ரமாவிரோத⁴ம் சோத³யசதி —

அதே²தி ।

இத்த²ம் வ்யவஸ்தா²யாம் ஜீவத்³வாரா விக்ரியமாணஸ்ய பரஸ்ய ரூபே மூர்தாமூர்தே இத்யுக்திரயுக்தா வாஸநாகர்மாதே³ரபி தத்³த்³வாரா தத்ஸம்ப³ந்தா⁴விஶேஷாதி³தி தூ³ஷயதி —

ததே³தி ।

விஜ்ஞாநாத்மத்³வாரா பரஸ்ய விக்ரியமாணத்வமங்கீ³க்ருத்யோக்தம் ததே³வ நாஸ்தீத்யாஹ —

ந சேதி ।

ததா²பூ⁴தஸ்யாந்யதா²பூ⁴தஸ்ய ச விக்ரியாயா து³ருபபாத³த்வாதி³த்யர்த²: ।

கிஞ்ச ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ வஸ்த்வந்தரத்வமாத்யந்திகமநாத்யந்திகம் வா நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

ந சேதி ।

ந த்³விதீயோ பே⁴தா³பே⁴த³நிராஸாதி³தி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

பரபக்ஷதூ³ஷணமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஏவமாதி³கல்பநா ராஶித்ரயம் ஜீவஸ்ய காமாத்³யாஶ்ரயத்வமித்யாத்³யா: ।

அக்ஷரபா³ஹ்யத்வே ப²லிதமாஹ —

ந ஹீதி ।

வேதா³ர்தோ²பகாரித்வாபா⁴வே ஸித்³த⁴மர்த²ம் கத²யதி —

தஸ்மாதி³தி ।