ಸ ಯಥಾಽಽದ್ರೈಧಾಗ್ನೇರಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಸ್ಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ —

ಏವಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಸ್ಥಿತಿಕಾಲವದಿತ್ಯೇವಂಶಬ್ದಾರ್ಥಃ ತತ್ರ ವಾಕ್ಯಮವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —

ಇತ್ಯೇತದಿತಿ ।

ಮಹತೋಽನವಚ್ಛಿನ್ನಸ್ಯ ಭೂತಸ್ಯ ಪರಮಾರ್ಥಸ್ಯೇತಿ ಯಾವತ್ ।

ನಿಃಶ್ವಸಿತಮಿವೇತ್ಯುಕ್ತಂ ವ್ಯನಕ್ತಿ —

ಯಥೇತಿ ।

ಅರೇ ಮೈತ್ರೇಯಿ ತತೋ ಜಾತಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।

ತದೇವಾಽಽಕಾಂಕ್ಷಾಪೂರ್ವಕಂ ವಿಶದಯತಿ —

ಕಿಂ ತದಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಇತಿಹಾಸ ಇತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮೇವೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ । ಸಂವಾದಾದಿರಿತ್ಯಾದಿಪದೇನ ಪ್ರಾಣಸಂವಾದಾದಿಗ್ರಹಣಮ್ । ಅಸದ್ವಾ ಇದಮಗ್ರ ಆಸೀದಿತ್ಯಾದೀತ್ಯತ್ರಾಽಽದಿಶಬ್ದೇನಾಸದೇವೇದಮಗ್ರ ಆಸೀದಿತಿ ಗೃಹ್ಯತೇ । ದೇವಜನವಿದ್ಯಾ ನೃತ್ಯಗೀತಾದಿಶಾಸ್ತ್ರಮ್ । ವೇದಃ ಸೋಽಯಂ ವೇದಾದ್ಬಹಿರ್ನ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ । ಇತ್ಯಾದ್ಯಾ ವಿದ್ಯೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ । ಆದಿಶಬ್ದಃ ಶಿಲ್ಪಶಾಸ್ತ್ರಸಂಗ್ರಹಾರ್ಥಃ । ಪ್ರಿಯಮಿತ್ಯೇನದುಪಾಸೀತೇತ್ಯಾದ್ಯಾ ಇತ್ಯತ್ರಾಽಽದಿಶಬ್ದಃ ಸತ್ಯಸ್ಯ ಸತ್ಯಮಿತ್ಯುಪನಿಷತ್ಸಂಗ್ರಹಾರ್ಥಃ । ತದೇತೇ ಶ್ಲೋಕಾ ಇತ್ಯಾದಯ ಇತ್ಯತ್ರಾಽಽದಿಶಬ್ದೇನ ತದಪ್ಯೇಷ ಶ್ಲೋಕೋ ಭವತಿ । ಅಸನ್ನೇವ ಸ ಭವತೀತ್ಯಾದಿ ಗೃಹ್ಯತೇ । ಇತ್ಯಾದೀನೀತ್ಯಾದಿಪದಮಥ ಯೋಽನ್ಯಾಂ ದೇವತಾಮುಪಾಸ್ತೇ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಾಪ್ನೋತಿ ಪರಮಿತ್ಯಾದಿ ಗ್ರಹೀತುಮ್ ।

ಅರ್ಥವಾದೇಷು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಪದಪ್ರವೃತ್ತೌ ಹೇತ್ವಭಾವಂ ಶಂಕಿತ್ವಾ ಪಕ್ಷಾಂತರಮಾಹ —

ಅಥವೇತಿ ।

ಇತಿಹಾಸಾದಿಶಬ್ದವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮುಪಸಂಹರತಿ —

ಏವಮಿತಿ ।

ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಿತಿಹಾಸಾದಿಪದವೇದನೀಯಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।

ಋಗಾದಿಶಬ್ದಾನಾಮಿತಿಹಾಸಾದಿಶಬ್ದಾನಾಂ ಚ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾರ್ಥತ್ಯಾಗೇ ಕೋ ಹೇತುರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ನಿಃಶ್ವಸಿತಶ್ರುತಿರಿತಿಹಾಸಾದಿಶಬ್ದಾನಾಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾರ್ಥತ್ಯಾಗೇ ಹೇತುಃ ಪರಿಶೇಷಸ್ತ್ವನ್ಯತ್ರೇತ್ಯಭಿಪ್ರೇತ್ಯಾಽಽಹ —

ಏವಂ ಮಂತ್ರೇತಿ ।

ನನು ಪ್ರಥಮೇ ಕಾಂಡೇ ವೇದಸ್ಯ ನಿತ್ಯತ್ವೇನ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಸ್ಥಾಪಿತಂ ತದನಿತ್ಯತ್ವೇ ತದ್ಧಾನಿರಿತ್ಯತ ಆಹ —

ನಿಯತೇತಿ ।

ನಿಯತೇತ್ಯಾದೌ ವೇದೋ ವಿಶೇಷ್ಯತೇ । ಕಲ್ಪಾಂತೇಽಂತರ್ಹಿತಾನ್ವೇದಾನಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಾನ್ನಿಯತರಚನಾವತ್ತ್ವಂ ವೇದಸ್ಯ ಗಮ್ಯತೇ । ‘ಅನಾದಿನಿಧನಾ’ಇತ್ಯಾದೇಶ್ಚ ಸದಾತನತ್ವಂ ತಸ್ಯ ನಿಶ್ಚೀಯತೇ । ನ ಚ ಕೃತಕತ್ವಾದಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದೌ ವ್ಯಭಿಚಾರಾತ್ । ನ ಚ ಪೌರುಷೇಯತ್ವಾದನಪೇಕ್ಷತ್ವಹೇತ್ವಭಾವಾದಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ । ಬುದ್ಧಿಪೂರ್ವಪ್ರಣೀತತ್ವಾಭಾವೇನ ತತ್ಸಿದ್ಧೇಃ । ನ ಚೋನ್ಮತ್ತವಾಕ್ಯಸಾದೃಶ್ಯಮಬಾಧಿತಾರ್ಥತ್ವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।

ಸಿದ್ಧೇ ವೇದಸ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯೇ ಫಲಿತಮಾಹ —

ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ನಾಮಪ್ರಪಂಚಸೃಷ್ಟಿರೇವಾತ್ರೋಪದಿಷ್ಟಾ ನ ರೂಪಪ್ರಪಂಚಸೃಷ್ಟಿಃ ಸಾ ಚೋಪದೇಷ್ಟವ್ಯಾ ಸೃಷ್ಟಿಪರಿಪೂರ್ತೇರನ್ಯಥಾಽನುಪಪತ್ತೇರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ನಾಮೇತಿ ।

ಯದ್ಯಪಿ ನಾಮತಂತ್ರಾ ರೂಪಸೃಷ್ಟಿರಿತಿ ನಾಮಸೃಷ್ಟಿವಚನೇನ ರೂಪಸೃಷ್ಟಿರರ್ಥಾದುಕ್ತಾ ತಥಾಽಪಿ ಸರ್ವಸಂಸಾರಸೃಷ್ಟಿರ್ನೋಕ್ತಾ ನಾಮರೂಪಯೋರೇವ ಸಂಸಾರತ್ವೇ ಪ್ರಾಕ್ತತ್ಸೃಷ್ಟೇಃ ಸಂಸಾರೋ ನ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ನಾಮರೂಪಯೋರಿತಿ ।

ಸರ್ವಾವಸ್ಥಯೋರ್ವ್ಯಕ್ತಾವ್ಯಕ್ತಾವಸ್ಥಯೋರಿತಿ ಯಾವತ್ ।

ನಾಮಪ್ರಪಂಚಸ್ಯೈವಾತ್ರ ಸರ್ಗೋಕ್ತಿಮುಪಪಾದಿತಾಮುಪಸಂಹರತಿ —

ಇತೀತಿ ।

ಅತಃಶಬ್ದಾರ್ಥಂ ಸ್ಫುಟಯತಿ —

ತದ್ವಚನೇನೇತಿ ।

ನಿಃಶ್ವಸಿತಶ್ರುತಿಂ ವಿಧಾಂತರೇಣಾವತಾರಯತಿ —

ಅಥವೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಮಿಥ್ಯಾತ್ವೇಽಪಿ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವತ್ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಸಂಭವಾದುನ್ಮತ್ತಾದಿವಾಕ್ಯಾನಾಂ ಚ ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಾಧೀನಪ್ರಯತ್ನಜನ್ಯತ್ವೇನಾಮಾನತ್ವಾದ್ವೇದಸ್ಯ ತದಭಾವಾದ್ವಿಷಯಾವ್ಯಭಿಚಾರಾಚ್ಚ ನಾಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ —

ತದಾಶಂಕೇತಿ ।

ಅನ್ಯೋ ಗ್ರಂಥೋ ಬುದ್ಧಾದಿಪ್ರಣೀತಃ ‘ಸ್ವರ್ಗಕಾಮಶ್ಚೈತ್ಯಂ ವಂದೇತೇ’ತ್ಯಾದಿಃ ॥೧೦॥