పూర్వోత్తరబ్రాహ్మణయోః సంగతిం వక్తుం వృత్తం కీర్తయతి —
యత్కేవలమితి ।
కైవల్యం వ్యాచష్టే —
కర్మనిరపేక్షమితి ।
తచ్చాఽఽత్మజ్ఞానముక్తమితి సంబన్ధః । తతో నిరాకాఙ్క్షత్వం సిద్ధమితి చకారార్థః ।
ఆత్మజ్ఞానం సంన్యాసినామేవేతి నియన్తుం విశినష్టి —
సర్వేతి ।
నను కుతస్తతో నైరాకాఙ్క్ష్యం సత్యపి తస్మిన్విజ్ఞేయాన్తరసంభవాదత ఆహ —
ఆత్మని చేతి ।
న వా అరే పత్యురిత్యాదావుక్తం స్మారయతి —
ఆత్మా చేతి ।
తస్య నిరతిశయప్రేమాస్పదత్వేన పరమానన్దత్వే ఫలితమాహ —
తస్మాదితి ।
స చేద్దర్శనార్హస్తర్హి తద్దర్శనే కాని సాధనానీత్యాసంక్యాఽఽహ —
స చేతి ।
దర్శనప్రకారా దర్శనస్యోపాయప్రభేదాః ।
శ్రవణమననయోః స్వరూపవిశేషం దర్శయతి —
తత్రేతి ।
కోఽసౌ తర్కో యేనాఽఽత్మా మన్తవ్యో భవతి తత్రాఽఽహ —
తత్ర చేతి ।
దున్దుభ్యాదిగ్రన్థః సప్తమ్యర్థః ।
ఉక్తమేవ తర్కం సంగృహ్ణాతి —
ఆత్మైవేతి ।
ప్రధానాదివాదమాదాయ హేత్వసిద్ధిశఙ్కాయాం తన్నిరాకరణార్థమిదం బ్రాహ్మణమితి సంగతిం సంగిరన్తే —
తత్రాయమితి ।
కథం హేత్వసిద్ధిశఙ్కోద్ధ్రియతే తత్రాఽఽహ —
యస్మాదితి ।
తస్మాత్తథాభూతం భవితుమర్హతీత్యుత్తరత్ర సంబన్ధః ।
అన్యోన్యోపకార్యోపకారకభూతం జగదేకచైతన్యానువిద్ధమేకప్రకృతికం చేత్యత్ర వ్యాప్తిమాహ —
యచ్చేతి ।
దృష్టం స్వప్నాదీతి శేషః ।
దృష్టాన్తే సిద్ధమర్థం దార్ష్టాన్తికే యోజయతి —
తస్మాదితి ।
తచ్ఛబ్దార్థం స్ఫుటయతి —
పరస్పరేతి ।
తథాభూతమిత్యేకకారణపూర్వకాది గృహ్యతే । విమతమేకకారణం పరస్పరోపకార్యోపకారకభూతత్వాత్స్వప్నవదిత్యయుక్తం హేత్వసిద్ధేః ।
న హి సర్వం జగత్పరస్పరోపకార్యోపరారకభూతమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
ఎష హీతి ।
హేత్వసిద్ధిశఙ్కాం పరిహర్తుం బ్రాహ్మణమితి సంగతిముక్త్వా ప్రకారాన్తరేణ తామాహ —
అథవేతి ।
ప్రతిజ్ఞాహేతూ క్రమేణోక్త్వా హేతుసహితస్య ప్రతిజ్ఞార్థస్య పునర్వచనం నిగమనమిత్యత్ర తార్కికసమ్మతిమాహ —
తథా హీతి ।
భర్తృప్రపఞ్చానాం బ్రాహ్మణారమ్భప్రకారమనువదతి —
అన్యైరితి ।
ద్రష్టవ్యాదివాక్యాదారాభ్యాఽఽదున్దుభిదృష్టాన్తాదాగమవచనం శ్రోతవ్య ఇత్యుక్తశ్రవణనిరూపణార్థమ్ । దున్దుభిదృష్టాన్తాదారభ్య మధుబ్రాహ్మణాత్ప్రాగుపపత్తిప్రదర్శనేన మన్తవ్య ఇత్యుక్తమనననిరూపణార్థమాగమవచనమ్ । నిదిధ్యాసనం వ్యాఖ్యాతుం పునరేతద్బ్రాహ్మణమిత్యర్థః ।
ఎతద్దూషయతి —
సర్వథాఽపీతి ।
శ్రవణాదేర్విధేయత్వేఽవిధేయత్వేఽపీతి యావత్ । అన్వయవ్యతిరేకాభ్యాం శ్రవణే ప్రవృత్తస్య తత్పౌష్కల్యే సత్యర్థలబ్ధం మననం న విధిమపేక్షతే । యథా తర్కతో మతం తత్త్వం తథా తస్య తర్కాగమాభ్యాం నిశ్చితస్యోభయసామర్థ్యాదేవ నిదిధ్యాసనసిద్ధౌ తదపి విధ్యనపేక్షమేవేత్యర్థః ।
త్రయాణాం విధ్యనపేక్షత్వే ఫలితమాహ —
తస్మాదితి ।
ఇతి పరకీయవ్యాఖ్యానమయుక్తమితి శేషః ।
సిద్ధాన్తేఽపి శ్రవణాదివిధ్యభ్యుపగమాత్కథం పరకీయం ప్రస్థానం ప్రత్యాఖ్యాతమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
సర్వథాపి త్వితి ।
తద్విధ్యభ్యుపగమేఽపీతి యావత్ ।