ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:பஞ்சமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
இயம் ப்ருதி²வீ ஸர்வேஷாம் பூ⁴தாநாம் மத்⁴வஸ்யை ப்ருதி²வ்யை ஸர்வாணி பூ⁴தாநி மது⁴ யஶ்சாயமஸ்யாம் ப்ருதி²வ்யாம் தேஜோமயோ(அ)ம்ருதமய: புருஷோ யஶ்சாயமத்⁴யாத்மம் ஶாரீரஸ்தேஜோமயோ(அ)ம்ருதமய: புருஷோ(அ)யமேவ ஸ யோ(அ)யமாத்மேத³மம்ருதமித³ம் ப்³ரஹ்மேத³ம் ஸர்வம் ॥ 1 ॥
இயம் ப்ருதி²வீ ப்ரஸித்³தா⁴ ஸர்வேஷாம் பூ⁴தாநாம் மது⁴ — ஸர்வேஷாம் ப்³ரஹ்மாதி³ஸ்தம்ப³பர்யந்தாநாம் பூ⁴தாநாம் ப்ராணிநாம் , மது⁴ கார்யம் , மத்⁴விவ மது⁴ ; யதா² ஏகோ மத்⁴வபூப: அநேகைர்மது⁴கரைர்நிர்வர்தித:, ஏவம் இயம் ப்ருதி²வீ ஸர்வபூ⁴தநிர்வர்திதா । ததா² ஸர்வாணி பூ⁴தாநி ப்ருதி²வ்யை ப்ருதி²வ்யா அஸ்யா:, மது⁴ கார்யம் । கிம் ச யஶ்சாயம் புருஷ: அஸ்யாம் ப்ருதி²வ்யாம் தேஜோமய: சிந்மாத்ரப்ரகாஶமய: அம்ருதமயோ(அ)மரணத⁴ர்மா புருஷ:, யஶ்சாயம் அத்⁴யாத்மம் ஶாரீர: ஶரீரே ப⁴வ: பூர்வவத் தேஜோமயோ(அ)ம்ருதமய: புருஷ:, ஸ ச லிங்கா³பி⁴மாநீ — ஸ ச ஸர்வேஷாம் பூ⁴தாநாமுபகாரகத்வேந மது⁴, ஸர்வாணி ச பூ⁴தாந்யஸ்ய மது⁴, ச - ஶப்³த³ஸாமர்த்²யாத் । ஏவம் ஏதச்சதுஷ்டயம் தாவத் ஏகம் ஸர்வபூ⁴தகார்யம் , ஸர்வாணி ச பூ⁴தாந்யஸ்ய கார்யம் ; அத: அஸ்ய ஏககாரணபூர்வகதா । யஸ்மாத் ஏகஸ்மாத்காரணாத் ஏதஜ்ஜாதம் , ததே³வ ஏகம் பரமார்த²தோ ப்³ரஹ்ம, இதரத்கார்யம் வாசாரம்ப⁴ணம் விகாரோ நாமதே⁴யமாத்ரம் — இத்யேஷ மது⁴பர்யாயாணாம் ஸர்வேஷாமர்த²: ஸங்க்ஷேபத: । அயமேவ ஸ:, யோ(அ)யம் ப்ரதிஜ்ஞாத: — ‘இத³ம் ஸர்வம் யத³யமாத்மா’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 6) இதி ; இத³மம்ருதம் — யத் மைத்ரேய்யா: அம்ருதத்வஸாத⁴நமுக்தம் ஆத்மவிஜ்ஞாநம் — இத³ம் தத³ம்ருதம் ; இத³ம் ப்³ரஹ்ம — யத் ‘ப்³ரஹ்ம தே ப்³ரவாணி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 1) ‘ஜ்ஞபயிஷ்யாமி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 15) இத்யத்⁴யாயாதௌ³ ப்ரக்ருதம் , யத்³விஷயா ச வித்³யா ப்³ரஹ்மவித்³யேத்யுச்யதே ; இத³ம் ஸர்வம் — யஸ்மாத் ப்³ரஹ்மணோ விஜ்ஞாநாத்ஸர்வம் ப⁴வதி ॥

ஏவம் ஸம்க³திம் ப்³ராஹ்மணஸ்யோக்த்வா தத³க்ஷராணி வ்யாகரோதி —

இயமித்யாதி³நா ।

யது³க்தம் மத்⁴விவ மத்⁴விதி தத்³விவ்ருணோதி —

யதே²தி ।

ந கேவலமுக்தம் மது⁴த்³வயமேவ கிந்து மத்⁴வந்தரம் சாஸ்தீத்யாஹ —

கிஞ்சேதி ।

புருஷஶப்³த³ஸ்ய க்ஷேத்ரவிஷயத்வம் வாரயதி —

ஸ சேதி ।

தஸ்ய ப்ருதி²வீவந்மது⁴த்வமாஹ —

ஸ ச ஸர்வேஷாமிதி ।

ஸர்வேஷாம் ச பூ⁴தாநாம் தம் ப்ரதி மது⁴த்வம் த³ர்ஶயதி —

ஸர்வாணி சேதி ।

நந்வாத்³யமேவ மது⁴த்³வயம் ஶ்ருதமஶ்ருதம் து மது⁴த்³வயமஶக்யம் கல்பயிதும் கல்பகாபா⁴வாத³த ஆஹ —

சஶப்³தே³தி ।

ப்ரத²மபர்யாயார்த²முபஸம்ஹரதி —

ஏவமிதி ।

ப்ருதி²வீ ஸர்வாணி பூ⁴தாநி பார்தி²வ: புருஷ: ஶரீரஶ்சேதி சதுஷ்டயமேகம் மத்⁴விதி ஶேஷ: ।

மது⁴ஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

ஸர்வேதி ।

அஸ்யேதி ப்ருதி²வ்யாதே³ரிதி யாவத் ।

பரஸ்பரோபகார்யோபகாரகபா⁴வே ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

அஸ்யேதி ஸர்வம் ஜக³து³ச்யதே । உக்தம் ச யஸ்மாத்பரஸ்பரோபகார்யோபகாரகபூ⁴தமித்யாதி³ ।

ப⁴வத்வநேந ந்யாயேந மது⁴பர்யாயேஷு ஸர்வேஷு காரணோபதே³ஶோ ப்³ரஹ்மோபதே³ஶஸ்து கத²மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

ஸ ப்ரக்ருத ஆத்மைவாயம் சதுர்தோ⁴க்தோ பே⁴த³ இதி யோஜநா । இத³மிதி சதுஷ்டயகல்பநாதி⁴ஷ்டா²நவிஷயம் ஜ்ஞாநம் பராம்ருஶதி । இத³ம் ப்³ரஹ்மேத்யத்ர சதுஷ்டயாதி⁴ஷ்டா²நமித³ம்ஶப்³தா³ர்த²: ।

த்ருதீயே ச தஸ்ய ப்ரக்ருதத்வம் த³ர்ஶயதி —

யத்³விஷயேதி ।

இத³ம் ஸர்வமித்யத்ர ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநமித³மித்யுக்தம் । ஸர்வம் ஸர்வாப்திஸாத⁴நமிதி யாவத் ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

யஸ்மாதி³தி ॥1॥