ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃಪಂಚಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಇದಂ ಸತ್ಯಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಭೂತಾನಾಂ ಮಧ್ವಸ್ಯ ಸತ್ಯಸ್ಯ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ಮಧು ಯಶ್ಚಾಯಮಸ್ಮಿನ್ಸತ್ಯೇ ತೇಜೋಮಯೋಽಮೃತಮಯಃ ಪುರುಷೋ ಯಶ್ಚಾಯಮಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಸಾತ್ಯಸ್ತೇಜೋಮಯೋಽಮೃತಮಯಃ ಪುರುಷೋಽಯಮೇವ ಸ ಯೋಽಯಮಾತ್ಮೇದಮಮೃತಮಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮೇದಂ ಸರ್ವಮ್ ॥ ೧೨ ॥
ತಥಾ ದೃಷ್ಟೇನಾನುಷ್ಠೀಯಮಾನೇನ ಆಚಾರರೂಪೇಣ ಸತ್ಯಾಖ್ಯೋ ಭವತಿ, ಸ ಏವ ಧರ್ಮಃ ; ಸೋಽಪಿ ದ್ವಿಪ್ರಕಾರ ಏವ ಸಾಮಾನ್ಯವಿಶೇಷಾತ್ಮರೂಪೇಣ — ಸಾಮಾನ್ಯರೂಪಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಿಸಮವೇತಃ, ವಿಶೇಷರೂಪಃ ಕಾರ್ಯಕರಣಸಂಘಾತಸಮವೇತಃ ; ತತ್ರ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಿಸಮವೇತೇ ವರ್ತಮಾನಕ್ರಿಯಾರೂಪೇ ಸತ್ಯೇ, ತಥಾ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಕಾರ್ಯಕರಣಸಂಘಾತಸಮವೇತೇ ಸತ್ಯೇ, ಭವಃ ಸಾತ್ಯಃ — ‘ಸತ್ಯೇನ ವಾಯುರಾವಾತಿ’ (ತೈ. ನಾ. ೨ । ೧) ಇತಿ ಶ್ರುತ್ಯಂತರಾತ್ ॥

ಇದಂ ಸತ್ಯಮಿತ್ಯಸ್ಮಿನ್ಪರ್ಯಾಯೇ ಸತ್ಯಶಬ್ದಾರ್ಥಮಾಹ —

ತಥಾ ದೃಷ್ಟೇನೇತಿ ।

ಸೋಽಪೀತ್ಯಪಿಶಬ್ದೋ ಧರ್ಮೋದಾಹರಣಾರ್ಥಃ ।

ದ್ವಯೋರಪಿ ಪ್ರಕಾರಯೋರ್ವಿನಿಯೋಗಂ ವಿಭಜತೇ —

ಸಾಮಾನ್ಯರೂಪ ಇತಿ ।

ಉಭಯತ್ರ ಸಮವೇತಶಬ್ದಸ್ತತ್ರ ತತ್ರ ಕಾರಣತ್ವೇನಾನುಗತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯಶ್ಚಾಯಮಸ್ಮಿನ್ನಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಸ್ಯ ವಿಷಯಮಾಹ —

ತತ್ರೇತಿ ।

ಸತ್ಯೇ ಯಶ್ಚೇತ್ಯಾದಿ ವಾಕ್ಯಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।

ಯಶ್ಚಾಯಮಧ್ಯಾತ್ಮಮಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಸ್ಯ ವಿಷಯಮಾಹ —

ತಥಾಽಧ್ಯಾತ್ಮಮಿತಿ ।

ಸತ್ಯಸ್ಯ ಪೃಥಿವ್ಯಾದೌ ಕಾರ್ಯಕಾರಣಸಂಘಾತೇ ಚ ಕಾರಣತ್ವೇ ಪ್ರಮಾಣಮಾಹ —

ಸತ್ಯೇನೇತಿ ॥೧೨॥