బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
ద్వితీయోఽధ్యాయఃపఞ్చమం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
అయమాత్మా సర్వేషాం భూతానాం మధ్వస్యాత్మనః సర్వాణి భూతాని మధు యశ్చాయమస్మిన్నాత్మని తేజోమయోఽమృతమయః పురుషో యశ్చాయమాత్మా తేజోమయోఽమృతమయః పురుషోఽయమేవ స యోఽయమాత్మేదమమృతమిదం బ్రహ్మేదం సర్వమ్ ॥ ౧౪ ॥
యస్తు కార్యకరణసఙ్ఘాతో మానుషాదిజాతివిశిష్టః, సోఽయమాత్మా సర్వేషాం భూతానాం మధు । నను అయం శారీరశబ్దేన నిర్దిష్టః పృథివీపర్యాయ ఎవ — న, పార్థివాంశస్యైవ తత్ర గ్రహణాత్ ; ఇహ తు సర్వాత్మా ప్రత్యస్తమితాధ్యాత్మాధిభూతాధిదైవాదిసర్వవిశేషః సర్వభూతదేవతాగణవిశిష్టః కార్యకరణసఙ్ఘాతః సః ‘అయమాత్మా’ ఇత్యుచ్యతే । తస్మిన్ అస్మిన్ ఆత్మని తేజోమయోఽమృతమయః పురుషః అమూర్తరసః సర్వాత్మకో నిర్దిశ్యతే ; ఎకదేశేన తు పృథివ్యాదిషు నిర్దిష్టః, అత్ర అధ్యాత్మవిశేషాభావాత్ సః న నిర్దిశ్యతే । యస్తు పరిశిష్టో విజ్ఞానమయః — యదర్థోఽయం దేహలిఙ్గసఙ్ఘాత ఆత్మా — సః ‘యశ్చాయమాత్మా’ ఇత్యుచ్యతే ॥

అన్తిమపర్యాయమవతారయతి —

యస్త్వితి ।

ఆత్మనః శారీరేణ గతత్వాత్పునరుక్తిరనుపయుక్తేతి శఙ్కతే —

నన్వితి ।

అవయవావయవివిషయత్వేన పర్యాయద్వయమపునరుక్తమితి పరిహరతి —

నేత్యాదినా ।

పరమాత్మానం వ్యావర్తయతి —

సర్వభూతేతి ।

చేతనం వ్యవచ్ఛినత్తి —

కార్యేతి ।

యశ్చాయమస్మిన్నిత్యాదివాక్యస్య విషయమాహ —

తస్మిన్నితి ।

యశ్చాయమధ్యాత్మమితి కిమితి నోక్తమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

ఎకదేశేనేతి ।

అత్రేత్యన్తపర్యాయోక్తిః ।

యశ్చాయమాత్మేత్యస్యార్థమాహ —

యస్త్వితి ॥౧౪॥