ప్రాచీనమేవ బ్రాహ్మణమనూద్య మన్త్రాన్తరమవతారయతి —
ఇదమితి ।
ప్రతిశబ్దస్తన్త్రేణోచ్చారితః । రూపం రూపముపాధిభేదం ప్రతి ప్రతిరూపో రూపాన్తరం ప్రతిబిమ్బం బభూవేత్యేతత్ప్రతిరూపో బభూవేత్యత్ర వివక్షితమితి యోజనా ।
అనురూపో వేత్యుక్తం వివృణోతి —
యాదృగిత్యాదినా ।
ఉక్తమర్థమనుభవారూఢం కరోతి —
నహీతి ।
రూపాన్తరభవనే కర్త్రన్తరం వారయతి —
స ఎవ హీతి ।
ప్రతిఖ్యాపనాయ శాస్త్రాచార్యాదిభేదేన తత్త్వప్రకాశనాయేత్యర్థః ।
తదేవ వ్యతిరేకేణాన్వయేన చ స్ఫుటయతి —
యది హీత్యాదినా ।
మాయాభిః ప్రజ్ఞాభిరితి పరపక్షముక్త్వా స్వపక్షమాహ —
మాయాభిరితి ।
మిథ్యాధీహేతుభూతానాద్యనిర్వాచ్యదణ్డాయమాన జ్ఞానవశాదేష బహురూపో భాతి ।
ప్రకారభేదాత్తు బహూక్తిరితి వాక్యార్థమాహ —
ఎకరూప ఎవేతి ।
అవిద్యాప్రజ్ఞాభిర్బహురూపో గమ్యత ఇతి పూర్వేణ సంబన్ధః ।
పరస్య బహురూపత్వే నిమిత్తం ప్రశ్నపూర్వకం నివేదయతి —
కస్మాదిత్యాదినా ।
యథా రథే యుక్తా వాజినో రథినం స్వగోచరం దేశం ప్రాపయితుం ప్రవర్తన్తే తథాఽస్య ప్రతీచో రథస్థానీయో శరీరే యుక్తా హరయః స్వవిషయప్రకాశనాయ యస్మాత్ప్రవర్తన్తే తస్మాదిన్ద్రియాణాం తద్విషయాణాం చ బహులత్వాత్తత్తద్ద్రూపైరేష బహురూపో భాతీతి యోజనా ।
హరిశబ్దస్యేన్ద్రియేషు ప్రవృత్తౌ నిమిత్తమాహ —
హరణాదితి ।
ప్రతీచో విషయాన్ప్రతీతి శేషః ।
ఇన్ద్రియబాహుల్యే హేతుమాహ —
ప్రాణేతి ।
ఇన్ద్రియవిషయబాహుల్యాత్ ప్రత్యగాత్మా బహురూప ఇతి శేషః ।
నన్వాత్మానం ప్రకాశయితుమిన్ద్రియాణి ప్రవృత్తాని న తు రూపాదికమేవ తత్కథం తద్విషవశాదాత్మనోఽన్యథా ప్రథేత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
తత్ప్రకాశనాయేతి ।
తస్మాదిన్ద్రియవిషయబాహుల్యాదిత్యత్రోక్తముపసంహరతి —
తస్మాదితి ।
యద్వా యథోక్తశ్రుతివశేన లబ్ధమర్థమాహ —
తస్మాదితి ।
యస్మాదిన్ద్రియాణి పరాగ్విషయే ప్రవృత్తాని తస్మాత్తైరిన్ద్రియైర్విషయస్వరూపైరేవాయం ప్రత్యగాత్మా గమ్యతే న తు స్వాసాధారణేన రూపేణేత్యర్థః ।
యుక్తా హీతి సంబన్ధమాశ్రిత్య శఙ్కతే —
ఎవం తర్హీతి ।
అయమిత్యాదివాక్యేన పరిహరతి —
అయమితి ।
తత్తదిన్ద్రియాదిరూపేణాఽఽత్మన ఎవావిద్యయా భానాత్సంబన్ధస్య చ కల్పితత్వాన్నాద్వైతహానిరిత్యర్థః ।
ఇన్ద్రియానన్త్యే హేతుమాహ —
ప్రాణిభేదస్యేతి ।
వాక్యార్థవ్యాఖ్యానార్థమిత్థం గతేన సన్దర్భేణ భూమికామారచయ్య తత్పరం వాక్యమవతార్య వ్యాకరోతి —
కిం బహునేత్యాదినా ।
న కేవలమధ్యాయద్వయస్యైవార్థోఽత్ర సంక్షిప్యోపసంహృతః కిన్తు సర్వవేదాన్తానామిత్యాహ —
ఎష ఇతి ।
తస్యోభయవిధపురుషార్థరూపత్వమాహ —
ఎతదితి ।
వక్తవ్యాన్తరపరిశేషశఙ్కాం పరిహరతి —
పరిసమాప్తశ్చేతి ॥౧౯॥