బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
ద్వితీయోఽధ్యాయఃషష్ఠం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
ఘృతకౌశికాద్ఘృతకౌశికః పారాశర్యాయణాత్పారాశర్యాయణః పారాశర్యాత్పారాశర్యో జాతూకర్ణ్యాజ్జాతూకర్ణ్య ఆసురాయణాచ్చ యాస్కాచ్చాసురాయణస్త్రైవణేస్త్రైవణిరౌపజన్ధనేరౌపజన్ధనిరాసురేరాసురిర్భారద్వాజాద్భారద్వాజ ఆత్రేయాదాత్రేయో మాణ్టేర్మాణ్టిర్గౌతమాద్గౌతమో గౌతమాద్గౌతమో వాత్స్యాద్వాత్స్యః శాణ్డిల్యాచ్ఛాణ్డిల్యః కైశోర్యాత్కాప్యాత్కైశోర్యః కాప్యః కుమారహారితాత్కుమారహారితో గాలవాద్గాలవో విదర్భీకౌణ్డిన్యాద్విదర్భీకౌణ్డిన్యో వత్సనపాతో బాభ్రవాద్వత్సనపాద్బాభ్రవః పథః సౌభరాత్పన్థాః సౌభరోఽయాస్యాదాఙ్గిరసాదయాస్య ఆఙ్గిరస ఆభూతేస్త్వాష్ట్రాదాభూతిస్త్వాష్ట్రో విశ్వరూపాత్త్వాష్ట్రాద్విశ్వరూపస్త్వాష్ట్రోఽశ్విభ్యామశ్వినౌ దధీచ ఆథర్వణాద్దధ్యఙ్ఙాథర్వణోఽథర్వణో దైవాదథర్వా దైవో మృత్యోః ప్రాధ్వంసనాన్మృత్యుః ప్రాధ్వంసనః ప్రధ్వంసనాత్ప్రధ్వంసన ఎకర్షేరేకర్షిర్విప్రచిత్తేర్విప్రచిత్తిర్వ్యష్టేర్వ్యష్టిః సనారోః సనారుః సనాతనాత్సనాతనః సనగాత్సనగః పరమేష్ఠినః పరమేష్ఠీ బ్రహ్మణో బ్రహ్మ స్వయమ్భు బ్రహ్మణే నమః ॥ ౩ ॥
అథేదానీం బ్రహ్మవిద్యార్థస్య మధుకాణ్డస్య వంశః స్తుత్యర్థో బ్రహ్మవిద్యాయాః । మన్త్రశ్చాయం స్వాధ్యాయార్థో జపార్థశ్చ । తత్ర వంశ ఇవ వంశః — యథా వేణుః వంశః పర్వణః పర్వణో హి భిద్యతే తద్వత్ అగ్రాత్ప్రభృతి ఆ మూలప్రాప్తేః అయం వంశః ; అధ్యాయచతుష్టయస్య ఆచార్యపరమ్పరాక్రమో వంశ ఇత్యుచ్యతే ; తత్ర ప్రథమాన్తః శిష్యః పఞ్చమ్యన్త ఆచార్యః ; పరమేష్ఠీ విరాట్ ; బ్రహ్మణో హిరణ్యగర్భాత్ ; తతః పరమ్ ఆచార్యపరమ్పరా నాస్తి । యత్పునర్బ్రహ్మ, తన్నిత్యం స్వయమ్భు, తస్మై బ్రహ్మణే స్వయమ్భువే నమః ॥

బ్రహ్మవిద్యాం సంక్షేపవిస్తరాభ్యాం ప్రతిపాద్య వంశబ్రాహ్మణతాత్పర్యమాహ —

అథేతి ।

మహాజనపరిగృహీతా హి బ్రహ్మవిద్యా తేన సా మహాభాగధేయేతి స్తుతిః ।

బ్రాహ్మణస్యార్థాన్తరమాహ —

మన్త్రశ్చేతి ।

స్వాధ్యాయః స్వాధీనోచ్చారణక్షమత్వే సత్యధ్యాపనం జపస్తు ప్రత్యహమావృత్తిరితి భేదః ।

యథోక్తనీత్యా బ్రాహ్మణారమ్భే స్థితే వంశశబ్దార్థమాహ —

తత్రేతి ।

తదేవ స్ఫుటయతి —

యథేతి ।

శిష్యావసానోపలక్షిణీభూతాత్పౌతిమాష్యాదారభ్య తదాదిర్వేదాఖ్యబ్రహ్మమూలపర్యన్తోఽయం వంశః పర్వణః పర్వణో భిద్యత ఇతి సంబన్ధః ।

వంశశబ్దేన నిష్పన్నమర్థమాహ —

అధ్యాయచతుష్టయస్యేతి ।

అథాత్ర శిష్యాచార్యవాచకశబ్దాభావే కుతో వ్యవస్థేతి తత్రాఽఽహ —

తత్రేతి ।

పరమేష్ఠిబ్రహ్మశబ్దయోరేకార్థత్వమాశఙ్క్యాఽఽహ —

పరమేష్ఠీతి ।

కుతస్తర్హి బ్రహ్మణో విద్యాప్రాప్తిస్తత్రాఽఽహ —

తత ఇతి ।

స్వయమ్ప్రతిభాతవేదో హిరణ్యగర్భో నాఽఽచార్యాన్తరమపేక్షతే । ఈస్వరానుగృహీతస్య తస్య, బుద్ధావావిర్భూతాద్వేదాదేవ విద్యాలాభసంభవాదిత్యర్థః ।

కుతస్తర్హి వేదో జాయతే తత్రాఽఽహ —

యత్పునరితి ।

పరస్యైవ బ్రహ్మణో వేదరూపేణావస్థానాత్తస్య నిత్యత్వాన్న హేత్వపేక్షేత్యర్థః ।

ఆదావన్తే చ కృతమఙ్గలా గ్రన్థాః ప్రచారిణో భవన్తీతి ద్యోతయితుమన్తే బ్రహ్మణే నమ ఇత్యుక్తమ్ । తద్వ్యాచష్టే —

తస్మా ఇతి ॥౧–౨–౩॥