ಮಧುಕಾಂಡೇ ತ್ವಾಷ್ಟ್ರಂ ಕಕ್ಷ್ಯಂ ಚೇತಿ ಮಧುದ್ವಯಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಂ ಸಂಪ್ರತಿ ಕಾಂಡಾಂತರಾರಭ್ಯಂ ಪ್ರತಿಜಾನೀತೇ —
ಜನಕ ಇತಿ ।
ನನು ಪೂರ್ವಸ್ಮಿನ್ನಧ್ಯಾಯದ್ವಯೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಮೇವ ತತ್ತ್ವಮುತ್ತರತ್ರಾಪಿ ವಕ್ಷ್ಯತೇ ತಥಾ ಚ ಪುನರುಕ್ತೇರಲಂ ಮುನಿಕಾಂಡೇನೇತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಉಪಪತ್ತೀತಿ ।
ತುಲ್ಯಮುಪಪತ್ತಿಪ್ರಧಾನತ್ವಂ ಮಧುಕಾಂಡಸ್ಯಾಪೀತಿ ಚೇನ್ನೇತ್ಯಾಹ —
ಮಧುಕಾಂಡಂ ಹೀತಿ ।
ನನು ಪ್ರಮಾಣಾದಾಗಮಾದೇವ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಮುತ್ಪತ್ಸ್ಯತೇ ಕಿಮುಪಪತ್ತ್ಯಾ ತತ್ಪ್ರಧಾನೇನ ಕಾಂಡೇನ ಚೇತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಆಗಮೇತಿ ।
ಕರಣತ್ವೇನಾಽಽಗಮಃ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಹೇತುರುಪಪತ್ತಿರುಪಕರಣತಯಾ ಪದಾರ್ಥಪರಿಶೋಧನದ್ವಾರಾ ತದ್ಧೇತುರಿತ್ಯತ್ರ ಗಮಕಮಾಹ —
ಶ್ರೋತವ್ಯ ಇತಿ ।
ಕರಣೋಪಕರಣಯೋರಾಗಮೋಪಪತ್ತ್ಯೋಸ್ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಹೇತುತ್ವೇ ಸಿದ್ಧೇ ಫಲಿತಮುಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತರೀತ್ಯಾ ಕಾಂಡಾರಂಭೇಽಪಿ ಕಿಮಿತ್ಯಾಖ್ಯಾಯಿಕಾ ಪ್ರಣೀಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಆಖ್ಯಾಯಿಕಾ ತ್ವಿತಿ ।
ವಿಜ್ಞಾನವತಾಂ ಪೂಜಾಽತ್ರ ಪ್ರಯುಜ್ಯಮಾನಾ ದೃಶ್ಯತೇ । ತಥಾ ಚ ವಿಜ್ಞಾನಂ ಮಹಾಭಾಗಧೇಯಮಿತಿ ಸ್ತುತಿರತ್ರ ವಿವಕ್ಷಿತೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ವಿದ್ಯಾಗ್ರಹಣೇ ದಾನಾಖ್ಯೋಪಾಯಪ್ರಕಾರಜ್ಞಾಪನಪರಾ ವಾಽಽಖ್ಯಾಯಿಕೇತ್ಯರ್ಥಾಂತರಮಾಹ —
ಉಪಾಯೇತಿ ।
ಕಥಂ ಪುನರ್ದಾನಸ್ಯ ವಿದ್ಯಾಗ್ರಹಣೋಪಾಯತ್ವಂ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಪ್ರಸಿದ್ಧೋ ಹೀತಿ ।
‘ಗುರುಶುಶ್ರೂಷಯಾ ವಿದ್ಯಾ ಪುಷ್ಕಲೇನ ಧನೇನ ವಾ’ ಇತ್ಯಾದೌ ದಾನಾಖ್ಯೋ ವಿದ್ಯಾಗ್ರಹಣೋಪಾಯೋ ಯಸ್ಮಾತ್ಪ್ರಸಿದ್ಧಸ್ತಸ್ಮಾತ್ತಸ್ಯ ತದುಪಾಯತ್ವೇ ನಾಸ್ತಿ ವಕ್ತವ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
‘ದಾನೇ ಸರ್ವಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮ್’ ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿಷು ವಿದ್ವದ್ಭಿರೇಷ ವಿದ್ಯಾಗ್ರಹಣೋಪಾಯೋ ದೃಷ್ಟಸ್ತಾಮಾನ್ನ ತಸ್ಯೋಪಾಯತ್ವೇ ವಿವದಿತವ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ —
ವಿದ್ವದ್ಭಿರಿತಿ ।
ಉಪಪನ್ನಂ ಚ ದಾನಸ್ಯ ವಿದ್ಯಾಗ್ರಹಣೋಪಾಯತ್ವಮಿತ್ಯಾಹ —
ದಾನೇನೇತಿ ।
ಭವತು ದಾನಂ ವಿದ್ಯಾಗ್ರಹಣೋಪಾಯಸ್ತಥಾಽಪೀಯಮಾಖ್ಯಾಯಿಕಾ ಕಥಂ ತತ್ಪ್ರದರ್ಶನಪರೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಪ್ರಭೂತಮಿತಿ ।
ನನು ಸಮುದಿತೇಷು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಷು ಬ್ರಹ್ಮಿಷ್ಠತಮಂ ನಿರ್ಧಾರಯಿತುಂ ರಾಜಾ ಪ್ರವೃತ್ತಸ್ತತ್ಕಥಮನ್ಯಪರೇಣ ಗ್ರಂಥೇನ ವಿದ್ಯಾಗ್ರಹಣೋಪಾಯವಿಧಾನಾಯಾಽಽಖ್ಯಾಯಿಕಾಽಽರಭ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಉಪಲಂಭೋ ಯಥೋಕ್ತಸ್ತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥಃ ।
ಇತಶ್ಚಾಽಽಖ್ಯಾಯಿಕಾ ವಿದ್ಯಾಪ್ರಾಪ್ತ್ಯುಪಾಯಪ್ರದರ್ಶನಪರೇತ್ಯಾಹ —
ಅಪಿ ಚೇತಿ ।
ತಸ್ಮಿನ್ವೇದ್ಯೇಽರ್ಥೇ ವಿದ್ಯಾ ಯೇಷಾಂ ತೇ ತದ್ವಿದ್ಯಾಸ್ತೈಃ ಸಹ ಸಂಬಂಧಶ್ಚ ತೈರೇವ ಪ್ರಶ್ನಪ್ರತಿವಚನದ್ವಾರಾ ವಾದಕರಣಂ ಚ ವಿದ್ಯಾಪ್ರಾಪ್ತಾವುಪಾಯ ಇತ್ಯತ್ರ ಗಮಕಮಾಹ —
ನ್ಯಾಯವಿದ್ಯಾಯಾಮಿತಿ ।
ತತ್ತ್ವನಿರ್ಣಯಫಲಾಂ ಹಿ ವೀತರಾಗಕಥಾಮಿಚ್ಛಂತಿ ।
ತದ್ವಿದ್ಯಸಂಯೋಗಾದೇರ್ವಿದ್ಯಾಪ್ರಾಪ್ತ್ಯುಪಾಯತ್ವೇಽಪಿ ಕಥಂ ಪ್ರಕೃತೇ ತತ್ಪ್ರದರ್ಶನಪರತ್ವಮತ ಆಹ —
ತಚ್ಚೇತಿ ।
ತದ್ವಿದ್ಯಸಂಯೋಗಾದೀತಿ ಯಾವತ್ ।
ನ ಕೇವಲಂ ತರ್ಕಶಾಸ್ತ್ರವಶಾದೇವ ತದ್ವಿದ್ಯಸಂಯೋಗೇ ಪ್ರಜ್ಞಾವೃದ್ಧಿಃ ಕಿಂತು ಸ್ವಾನುಭವವಶಾದಪೀತ್ಯಾಹ —
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾ ಚೇತಿ ।
ಆಖ್ಯಾಯಿಕಾತಾತ್ಪರ್ಯಮುಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ರಾಜಸೂಯಾಭಿಷಿಕ್ತಃ ಸಾರ್ವಭೌಮೋ ರಾಜಾ ಸಮ್ರಾಡಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ । ಬಹುದಕ್ಷಿಣೇನ ಯಜ್ಞೇನಾಯಜದಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ । ಅಶ್ವಮೇಧೇ ದಕ್ಷಿಣಾಬಾಹುಲ್ಯಮಶ್ವಮೇಧಪ್ರಕರಣೇ ಸ್ಥಿತಮ್ । ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಭಿಸಂಗತಾ ಬಭೂವುರಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।