ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²மம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாச யதி³த³ம் ஸர்வமஹோராத்ராப்⁴யாமாப்தம் ஸர்வமஹோராத்ராப்⁴யாமபி⁴பந்நம் கேந யஜமாநோ(அ)ஹோராத்ரயோராப்திமதிமுச்யத இத்யத்⁴வர்யுணர்த்விஜா சக்ஷுஷாதி³த்யேந சக்ஷுர்வை யஜ்ஞஸ்யாத்⁴வர்யுஸ்தத்³யதி³த³ம் சக்ஷு: ஸோ(அ)ஸாவாதி³த்ய: ஸோ(அ)த்⁴வர்யு: ஸ முக்தி: ஸாதிமுக்தி: ॥ 4 ॥
யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாச । ஸ்வாபா⁴விகாத் அஜ்ஞாநாஸங்க³ப்ரயுக்தாத் கர்மலக்ஷணாந்ம்ருத்யோ: அதிமுக்திர்வ்யாக்²யாதா ; தஸ்ய கர்மண: ஸாஸங்க³ஸ்ய ம்ருத்யோராஶ்ரயபூ⁴தாநாம் த³ர்ஶபூர்ணமாஸாதி³கர்மஸாத⁴நாநாம் யோ விபரிணாமஹேது: கால:, தஸ்மாத்காலாத் ப்ருத²க் அதிமுக்திர்வக்தவ்யேதீத³மாரப்⁴யதே, க்ரியாநுஷ்டா²நவ்யதிரேகேணாபி ப்ராக் ஊர்த்⁴வம் ச க்ரியாயா: ஸாத⁴நவிபரிணாமஹேதுத்வேந வ்யாபாரத³ர்ஶநாத்காலஸ்ய ; தஸ்மாத் ப்ருத²க் காலாத³திமுக்திர்வக்தவ்யேத்யத ஆஹ — யதி³த³ம் ஸர்வமஹோராத்ராப்⁴யாமாப்தம் , ஸ ச காலோ த்³விரூப: — அஹோராத்ராதி³லக்ஷண: தித்²யாதி³லக்ஷணஶ்ச ; தத்ர அஹோராத்ராதி³லக்ஷணாத்தாவத³திமுக்திமாஹ — அஹோராத்ராப்⁴யாம் ஹி ஸர்வம் ஜாயதே வர்த⁴தே விநஶ்யதி ச, ததா² யஜ்ஞஸாத⁴நம் ச — யஜ்ஞஸ்ய யஜமாநஸ்ய சக்ஷு: அத்⁴வர்யுஶ்ச ; ஶிஷ்டாந்யக்ஷராணி பூர்வவந்நேயாநி ; யஜமாநஸ்ய சக்ஷுரத்⁴வர்யுஶ்ச ஸாத⁴நத்³வயம் அத்⁴யாத்மாதி⁴பூ⁴தபரிச்சே²த³ம் ஹித்வா அதி⁴தை³வதாத்மநா த்³ருஷ்டம் யத் ஸ முக்தி: — ஸோ(அ)த்⁴வர்யு: ஆதி³த்யபா⁴வேந த்³ருஷ்டோ முக்தி: ; ஸைவ முக்திரேவ அதிமுக்திரிதி பூர்வவத் ; ஆதி³த்யாத்மபா⁴வமாபந்நஸ்ய ஹி நாஹோராத்ரே ஸம்ப⁴வத: ॥

ப்ரஶ்நாந்தரமவதார்ய தாத்பர்யமாஹ —

யாஜ்ஞவல்க்யேதி ।

ஆஶ்ரயபூ⁴தாநி காநி தாநீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த³ர்ஶபூர்ணமாஸாதீ³தி ।

ப்ரதிக்ஷணமந்யதா²த்வம் விபரிணாம: । அக்³ந்யாதி³ஸாத⁴நாந்யாஶ்ரித்ய காம்யம் கர்ம ம்ருத்யுஶப்³தி³தமுத்பத்³யதே தேஷாம் ஸாத⁴நாநாம் விபரிணாமஹேதுத்வாத்காலோ ம்ருத்யுஸ்ததோ(அ)திமுக்திர்வக்தவ்யேத்யுத்தரக்³ரந்தா²ரம்ப⁴ இத்யர்த²: ।

கர்மணோ முக்திருக்தா சேத்காலாத³பி ஸோக்தைவ தஸ்ய கர்மாந்தர்பா⁴வேந ம்ருத்யுத்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ருத²கி³தி ।

கர்மநிரபேக்ஷதயா காலஸ்ய ம்ருத்யுத்வம் வ்யுத்பாத³யதி —

க்ரியேதி ।

காலஸ்ய ப்ருத²ங்ம்ருத்யுத்வே ஸித்³தே⁴ ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

உத்தரக்³ரந்த²ஸ்த²ப்ரஶ்நயோர்விஷயம் பே⁴த்தும் காலம் பி⁴நத்தி —

ஸ சேதி ।

ஆதி³த்யஶ்சந்த்³ரஶ்சேதி கர்த்ருபே⁴தா³த்³வைவித்⁴யமுந்நேயம் ।

காலஸ்ய தை³ரூப்யே ஸத்யாத்³யகண்டி³காவிஷயமாஹ —

தத்ரேதி ।

அஹோராத்ரயோர்ம்ருத்யுத்வே ஸித்³தே⁴ தாப்⁴யாமதிமுக்திர்வக்தவ்யா ததே³வ கத²மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஹோராத்ராப்⁴யாமிதி ।

யஜ்ஞஸாத⁴நம் ச ததா² தாப்⁴யாம் ஜாயதே வர்த⁴தே நஶ்யதி சேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ப்ரதிவசநவ்யாக்²யாநே யஜ்ஞஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

யஜமாநஸ்யேதி ।

ஸ முக்திரித்யஸ்ய தத்பர்யார்த²மாஹ —

யஜமாநஸ்யேத்யாதி³நா ।

தஸ்யைவாக்ஷரார்த²ம் கத²யதி —

ஸோ(அ)த்⁴வர்யுரிதி ।

யதோ²க்தரீத்யா(அ)(அ)தி³த்யாத்மத்வே(அ)பி கத²மஹோராத்ரலக்ஷணாந்ம்ருத்யோரதிரிமுக்திரத ஆஹ —

ஆதி³த்யேதி ।

’நோதே³தா நாஸ்தமேதா’ இத்யாதி³ஶ்ருதேராதி³த்யே வஸ்துதோ நாஹோராத்ரே ஸ்த: । ததா² ச ததா³த்மநி விது³ஷ்யபி ந தே ஸம்ப⁴வத இத்யர்த²: ॥4॥