ప్రశ్నాన్తరమవతార్య తాత్పర్యమాహ —

యాజ్ఞవల్క్యేతి ।

ఆశ్రయభూతాని కాని తానీత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

దర్శపూర్ణమాసాదీతి ।

ప్రతిక్షణమన్యథాత్వం విపరిణామః । అగ్న్యాదిసాధనాన్యాశ్రిత్య కామ్యం కర్మ మృత్యుశబ్దితముత్పద్యతే తేషాం సాధనానాం విపరిణామహేతుత్వాత్కాలో మృత్యుస్తతోఽతిముక్తిర్వక్తవ్యేత్యుత్తరగ్రన్థారమ్భ ఇత్యర్థః ।

కర్మణో ముక్తిరుక్తా చేత్కాలాదపి సోక్తైవ తస్య కర్మాన్తర్భావేన మృత్యుత్వాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

పృథగితి ।

కర్మనిరపేక్షతయా కాలస్య మృత్యుత్వం వ్యుత్పాదయతి —

క్రియేతి ।

కాలస్య పృథఙ్మృత్యుత్వే సిద్ధే ఫలితమాహ —

తస్మాదితి ।

ఉత్తరగ్రన్థస్థప్రశ్నయోర్విషయం భేత్తుం కాలం భినత్తి —

స చేతి ।

ఆదిత్యశ్చన్ద్రశ్చేతి కర్తృభేదాద్వైవిధ్యమున్నేయమ్ ।

కాలస్య దైరూప్యే సత్యాద్యకణ్డికావిషయమాహ —

తత్రేతి ।

అహోరాత్రయోర్మృత్యుత్వే సిద్ధే తాభ్యామతిముక్తిర్వక్తవ్యా తదేవ కథమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

అహోరాత్రాభ్యామితి ।

యజ్ఞసాధనం చ తథా తాభ్యాం జాయతే వర్ధతే నశ్యతి చేతి సంబన్ధః ।

ప్రతివచనవ్యాఖ్యానే యజ్ఞశబ్దార్థమాహ —

యజమానస్యేతి ।

స ముక్తిరిత్యస్య తత్పర్యార్థమాహ —

యజమానస్యేత్యాదినా ।

తస్యైవాక్షరార్థం కథయతి —

సోఽధ్వర్యురితి ।

యథోక్తరీత్యాఽఽదిత్యాత్మత్వేఽపి కథమహోరాత్రలక్షణాన్మృత్యోరతిరిముక్తిరత ఆహ —

ఆదిత్యేతి ।

’నోదేతా నాస్తమేతా’ ఇత్యాదిశ్రుతేరాదిత్యే వస్తుతో నాహోరాత్రే స్తః । తథా చ తదాత్మని విదుష్యపి న తే సంభవత ఇత్యర్థః ॥౪॥