కణ్డికాన్తరస్య తాత్పర్యమాహ —
ఇదానీమితి ।
నన్వహోరాత్రాదిలక్షణే కాలే తిథ్యాదిలక్షణస్య కాలస్యాన్తర్భావాత్తతోఽతిముక్తావుక్తాయాం తిథ్యాదిలక్షణాదపి కాలాదసావుక్తైవేతి కృతం పృథగారమ్భేణేతి తత్రాఽఽహ —
అహోరాత్రయోరితి ।
అవిశిష్టయోర్వృద్ధిక్షయశూన్యయోరితి యావత్ ।
కథం తర్హి తిథ్యాదిక్షణాత్కాలాదతిముక్తిరత ఆహ —
అతస్తదాపత్త్యేతి ।
చన్ద్రాప్రాప్త్యా తిథ్యాద్యత్యయో మాధ్యన్దినశ్రుత్యోచ్యతే కాణ్వశ్రుత్యా తు వాయుభావాపత్త్యా తదత్యయ ఉక్తః ।
తథా చ శ్రుత్యేర్విరోధే కః సమాధిరిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
తత్రేతి ।
కాణ్వశ్రుతావితి యావత్ ।
ఉద్గాతురపి ప్రాణాత్మకవాయురూపత్వం శ్రుతిద్వయానుసారేణ దర్శయతి —
స ఎవేతి ।
న కేవలముద్గాతుః ప్రాణత్వం ప్రతిజ్ఞామాత్రేణ ప్రతిపన్నం కిన్తు విచార్య నిర్ధారితం చేత్యాహ —
వాచేతి ।
ప్రాణచన్ద్రమసోశ్చైకత్వం సప్తాన్నాధికారే నిర్ధారితమిత్యాహ —
అథేతి ।
ఉక్తయా రీత్యా ప్రాణాదీనామేకత్వే శ్రుత్యేరవిరోధం ఫలితమాహ —
ప్రాణేతి ।
మనోబ్రహ్మణోశ్చన్ద్రమసా ప్రాణోద్గాత్రోశ్చ వాయునోపాస్యత్వేనోపసంగ్రహే మృత్యుతరణే విశేషో నాస్తీతి శ్రుత్యోర్వికల్పేనోపపత్తిరిత్యర్థః । ఉపసంహరతి ప్రాణముద్గాతారం చ తద్రూపేణోపాస్యతయా సంగృహ్ణాతి కాణ్వ శ్రుతిరిత్యర్థః ।
ఇతశ్చ కాణ్వశ్రుతిరుపపన్నేత్యాహ —
అపి చేతి ।
వాయుః సూత్రాత్మా తన్నిమిత్తౌ స్వావయవస్య చన్ద్రమసో వృద్ధిహ్రాసౌ । సూత్రాధీనా హి చన్ద్రాదేర్జగతశ్చేష్టేత్యర్థః ।
వృద్ధ్యాదిహేతుత్వే ఫలితమాహ —
తేనేతి ।
కర్తుశ్చన్ద్రస్యేత్యర్థః ।
వాయోశ్చన్ద్రమసి కారయితృత్వేఽపి ప్రకృతే కిమాయాతం తదాహ —
అత ఇతి ।
ఉదితానుదితహోమవద్వికల్పముపేత్యావిరోధముపసంహరతి —
తేనేతి ।
శ్రుత్యన్తరం మాధ్యన్దినశ్రుతిః । సాధనద్వయస్యేత్యుభయత్ర సంబధ్యతే । తత్రాఽఽదౌ మనసో బ్రహ్మణశ్చేత్యర్థః । ఉత్తరత్ర ప్రాణస్యోద్గాతుశ్చేత్యర్థః । తచ్ఛబ్దశ్చన్ద్రవిషయః ॥౫॥