ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃಪ್ರಥಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೇತಿ ಹೋವಾಚ ಕತಿಭಿರಯಮದ್ಯರ್ಗ್ಭಿರ್ಹೋತಾಸ್ಮಿನ್ಯಜ್ಞೇ ಕರಿಷ್ಯತೀತಿ ತಿಸೃಭಿರಿತಿ ಕತಮಾಸ್ತಾಸ್ತಿಸ್ರ ಇತಿ ಪುರೋನುವಾಕ್ಯಾ ಚ ಯಾಜ್ಯಾ ಚ ಶಸ್ಯೈವ ತೃತೀಯಾ ಕಿಂ ತಾಭಿರ್ಜಯತೀತಿ ಯತ್ಕಿಂಚೇದಂ ಪ್ರಾಣಭೃದಿತಿ ॥ ೭ ॥
ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೇತಿ ಹೋವಾಚ ಅಭಿಮುಖೀಕರಣಾಯ । ಕತಿಭಿರಯಮದ್ಯರ್ಗ್ಭಿರ್ಹೋತಾಸ್ಮಿನ್ಯಜ್ಞೇ — ಕತಿಭಿಃ ಕತಿಸಂಖ್ಯಾಭಿಃ ಋಗ್ಭಿಃ ಋಗ್ಜಾತಿಭಿಃ, ಅಯಂ ಹೋತಾ ಋತ್ವಿಕ್ , ಅಸ್ಮಿನ್ಯಜ್ಞೇ ಕರಿಷ್ಯತಿ ಶಸ್ತ್ರಂ ಶಂಸತಿ ; ಆಹ ಇತರಃ — ತಿಸೃಭಿಃ ಋಗ್ಜಾತಿಭಿಃ — ಇತಿ — ಉಕ್ತವಂತಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ ಇತರಃ — ಕತಮಾಸ್ತಾಸ್ತಿಸ್ರ ಇತಿ ; ಸಂಖ್ಯೇಯವಿಷಯೋಽಯಂ ಪ್ರಶ್ನಃ, ಪೂರ್ವಸ್ತು ಸಂಖ್ಯಾವಿಷಯಃ । ಪುರೋನುವಾಕ್ಯಾ ಚ — ಪ್ರಾಗ್ಯಾಗಕಾಲಾತ್ ಯಾಃ ಪ್ರಯುಜ್ಯಂತೇ ಋಚಃ, ಸಾ ಋಗ್ಜಾತಿಃ ಪುರೋನುವಾಕ್ಯೇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ; ಯಾಗಾರ್ಥಂ ಯಾಃ ಪ್ರಯುಜ್ಯಂತೇ ಋಚಃ ಸಾ ಋಗ್ಜಾತಿಃ ಯಾಜ್ಯಾ ; ಶಸ್ತ್ರಾರ್ಥಂ ಯಾಃ ಪ್ರಯುಜ್ಯಂತೇ ಋಚಃ ಸಾ ಋಗ್ಜಾತಿಃ ಶಸ್ಯಾ ; ಸರ್ವಾಸ್ತು ಯಾಃ ಕಾಶ್ಚನ ಋಚಃ, ತಾಃ ಸ್ತೋತ್ರಿಯಾ ವಾ ಅನ್ಯಾ ವಾ ಸರ್ವಾ ಏತಾಸ್ವೇವ ತಿಸೃಷು ಋಗ್ಜಾತಿಷ್ವಂತರ್ಭವಂತಿ । ಕಿಂ ತಾಭಿರ್ಜಯತೀತಿ ಯತ್ಕಿಂಚೇದಂ ಪ್ರಾಣಭೃದಿತಿ — ಅತಶ್ಚ ಸಂಖ್ಯಾಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ ಯತ್ಕಿಂಚಿತ್ಪ್ರಾಣಭೃಜ್ಜಾತಮ್ , ತತ್ಸರ್ವಂ ಜಯತಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ಫಲಜಾತಂ ಸಂಪಾದಯತಿ ಸಂಖ್ಯಾದಿಸಾಮಾನ್ಯೇನ ॥

ಸಂಪದಾಮಾರಂಭಮುಪಪಾದ್ಯ ಪ್ರಶ್ನವಾಕ್ಯಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —

ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೇತೀತಿ ।

ಪ್ರತೀಕಮಾದಾಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —

ಕತಿಭಿರಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಕತಿಭಿಃ ಕತಮಾ ಇತಿ ಪ್ರಶ್ನಯೋರ್ವಿಷಯಭೇದಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಸಂಖ್ಯೇಯೇತಿ ।

ಸ್ತೋತ್ರಿಯಾ ನಾಮಾನ್ಯಾಽಪಿ ಕಾಚಿದೃಗ್ಜಾತಿರಸ್ತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಸರ್ವಾಸ್ತ್ವಿತಿ ।

ಅನ್ಯಾ ವೇತಿ ಶಸ್ತ್ರಜಾತಿಗ್ರಹಃ । ವಿಧೇಯಭೇದಾತ್ಸರ್ವಶಬ್ದಾಪುನರುಕ್ತಿಃ । ಅತಶ್ಚ ಸಂಪತ್ತಿಕರಣಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಸಂಖ್ಯಾಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ತ್ರಿತ್ವಾವಿಶೇಷಾದಿತಿ ಯಾವತ್ । ಪ್ರಾಣಭೃಜ್ಜಾತಂ ಲೋಕತ್ರಯಂ ವಿವಕ್ಷಿತಮ್ ॥೭॥