ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಂತರಮವತಾರಯನ್ನಾಖ್ಯಾಯಿಕಾ ಕಿಮರ್ಥೇತಿ ಶಂಕಮಾನಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ —
ಆಖ್ಯಾಯಿಕೇತಿ ।
ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೋ ಹಿ ವಿದ್ಯಾಪ್ರಕರ್ಷವಶಾದತ್ರ ಪೂಜಾಭಾಗೀ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ನಾಽಽರ್ತಭಾಗಸ್ತಥಾ ವಿದ್ಯಾಮಾಂದ್ಯಾದತೋ ವಿದ್ಯಾಸ್ತುತ್ಯರ್ಥೇಯಮಾಖ್ಯಾಯಿಕೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಇದಾನೀಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾರ್ಥಂ ವಕ್ತುಂ ವೃತ್ತಂ ಕೀರ್ತಯತಿ —
ಮೃತ್ಯೋರಿತಿ ।
ಮೃತ್ಯುಸ್ವರೂಪಂ ಪೃಚ್ಛತಿ —
ಕಃ ಪುನರಸಾವಿತಿ ।
ತತ್ಸ್ವರೂಪನಿರೂಪಣಾರ್ಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ಸ ಚೇತಿ ।
ಮೃತ್ಯುರಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ । ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ನೈಸರ್ಗಿಕಮನಾದಿಸಿದ್ಧಮಜ್ಞಾನಂ ತಸ್ಮಾದಾಸಂಗಃ ಸ ಆಸ್ಪದಮಿವಾಽಽಸ್ಪದಂ ಯಸ್ಯ ಸ ತಥೇತಿ ವಿಗ್ರಹಃ ।
ತಸ್ಯ ವಿಷಯಮುಕ್ತ್ವಾ ವ್ಯಪ್ತಿಮಾಹ —
ಅಧ್ಯಾತ್ಮೇತಿ ।
ತಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಮಾಹ —
ಗ್ರಹೇತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತಮೃತ್ಯುವ್ಯಾಪ್ತಿಮಗ್ನ್ಯಾದೀನಾಂ ಕಥಯತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ತಾನ್ಯಪಿ ಗ್ರಹಾತಿಗ್ರಹಗೃಹೀತಾನ್ಯೇವಾರ್ಥೋಂದ್ರಿಯಸಂಸರ್ಗಿತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ । ತದ್ಗತೋ ವಿಶೇಷೋಽಗ್ನ್ಯಾದಿಗತೋ ದೃಷ್ಟಿಭೇದ ಇತಿ ಯಾವತ್ । ಕಶ್ಚಿದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾತ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಸೂತ್ರಸ್ಯಾಪಿ ಮೃತ್ಯುಗ್ರಸ್ತತ್ವಮಭಿಪ್ರೇತ್ಯಾಽಽಹ —
ತಚ್ಚೇತಿ ।
ಅಗ್ನ್ಯಾದಿತ್ಯಾದ್ಯಾತ್ಮಕಂ ಸೌತ್ರಂ ಪದಮಿತಿ ಯಾವತ್ । ಫಲಂ ಯಥೋಕ್ತಮೃತ್ಯುಗ್ರಸ್ತಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ಕಿಮಿತಿ ಮೃತ್ಯೋರ್ಬಂಧನರೂಪಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಮುಚ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಏತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ನನು ಮೋಕ್ಷೇ ಕರ್ತವ್ಯೇ ಬಂಧರೂಪೋಪವರ್ಣನಮನುಪಯುಕ್ತಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಬದ್ಧಸ್ಯ ಹೀತಿ ।
ಅಗ್ನ್ಯಾದೀನಾಂ ಯಥೋಕ್ತಮೃತ್ಯುವ್ಯಾಪ್ತಿಮುಕ್ತಾಂ ವ್ಯಕ್ತೀಕರೋತಿ —
ಯದಪೀತಿ ।
ಅವಿನಿರ್ಮುಕ್ತ ಏವಾತಿಮುಕ್ತೋಽಪೀತಿ ಶೇಷಃ ।
ತಥಾಽಪಿ ಕಥಂ ಸೂತ್ರಸ್ಯ ಯಥೋಕ್ತಮೃತ್ಯುವ್ಯಾಪ್ತಿಸ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತಥಾ ಚೇತಿ ।
ತಥಾಽಪಿ ಕಥಮಗ್ನ್ಯಾದೀನಾಂ ಮೃತ್ಯುವ್ಯಾಪ್ತಿರ್ನ ಹಿ ತತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಮಸ್ತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಏಕ ಇತಿ ।
ಬಹವಾ ಇತಿ ಚ್ಛಾಂದಸಮ್ ।
ತಥಾಽಪಿ ವಿದುಷೋ ಮೃತ್ಯೋರತಿಮುಕ್ತಸ್ಯ ನ ತದಾಪ್ತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತದಾತ್ಮೇತಿ ।
ಸೌತ್ರೇ ಪದೇ ಮೃತ್ಯುವ್ಯಾಪ್ತಿಂ ಪ್ರಕಾರಾಂತರೇಣ ಪ್ರಕಟಯತಿ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಮನಸಿ ಕಾರ್ಯಕರಣರೂಪೇಣ ದಿವಶ್ಚಾಽಽದಿತ್ಯಸ್ಯ ಚೈಕ್ಯಮಸ್ತು ತಥಾಽಪಿ ಕಥಂ ಗ್ರಹಾತಿಗ್ರಹಗೃಹೀತತ್ವಂ ಸೂತ್ರಸ್ಯೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಮನಶ್ಚೇತಿ ।
ವಾಗಾದೇರ್ವಕ್ತವ್ಯಾದೇಶ್ಚ ಗ್ರಹತ್ವೇಽತಿಗ್ರಹತ್ವೇ ಚ ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭೇ ಕಿಮಾಯಾತಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತಥೇತಿ ।
ಕರ್ಮಫಲಸ್ಯ ಸಂಸಾರತ್ವಾಚ್ಚ ತತ್ಫಲಂ ಸೌತ್ರಂ ಪದಂ ಮೃತ್ಯುಗ್ರಸ್ತಮೇವೇತ್ಯಾಹ —
ಸುವಿಚಾರಿತಂ ಚೇತಿ ।
ಯದೇವ ಕರ್ಮಬಂಧಪ್ರವೃತ್ತಿಪ್ರಯೋಜಕಂ ತದೇವ ಬಂಧನಿವೃತ್ತೇರ್ನ ಕಾರಣಮತಃ ಕರ್ಮಫಲಂ ಹೈರಣ್ಯಗರ್ಭಂ ಪದಂ ಬಂಧನಮೇವೇತ್ಯರ್ಥಃ ।