அத² ஹைநம் — ஹ - ஶப்³த³ ஐதிஹ்யார்த²: ; அத² அநந்தரம் அஶ்வலே உபரதே ப்ரக்ருதம் யாஜ்ஞவல்க்யம் ஜரத்காருகோ³த்ரோ ஜாரத்காரவ: ருதபா⁴க³ஸ்யாபத்யம் ஆர்தபா⁴க³: பப்ரச்ச² ; யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாசேதி அபி⁴முகீ²கரணாய ; பூர்வவத்ப்ரஶ்ந: — கதி க்³ரஹா: கத்யதிக்³ரஹா இதி । இதி - ஶப்³தோ³ வாக்யபரிஸமாப்த்யர்த²: । தத்ர நிர்ஜ்ஞாதேஷு வா க்³ரஹாதிக்³ரஹேஷு ப்ரஶ்ந: ஸ்யாத் , அநிர்ஜ்ஞாதேஷு வா ; யதி³ தாவத் க்³ரஹா அதிக்³ரஹாஶ்ச நிர்ஜ்ஞாதா:, ததா³ தத்³க³தஸ்யாபி கு³ணஸ்ய ஸங்க்²யாயா நிர்ஜ்ஞாதத்வாத் கதி க்³ரஹா: கத்யதிக்³ரஹா இதி ஸங்க்²யாவிஷய: ப்ரஶ்நோ நோபபத்³யதே ; அத² அநிர்ஜ்ஞாதா: ததா³ ஸங்க்²யேயவிஷயப்ரஶ்ந இதி கே க்³ரஹா: கே(அ)திக்³ரஹா இதி ப்ரஷ்டவ்யம் , ந து கதி க்³ரஹா: கத்யதிக்³ரஹா இதி ப்ரஶ்ந: ; அபி ச நிர்ஜ்ஞாதஸாமாந்யகேஷு விஶேஷவிஜ்ஞாநாய ப்ரஶ்நோ ப⁴வதி — யதா² கதமே(அ)த்ர கடா²: கதமே(அ)த்ர காலாபா இதி ; ந சாத்ர க்³ரஹாதிக்³ரஹா நாம பதா³ர்தா²: கேசந லோகே ப்ரஸித்³தா⁴:, யேந விஶேஷார்த²: ப்ரஶ்ந: ஸ்யாத் ; நநு ச ‘அதிமுச்யதே’ (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 3), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 4), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 5) இத்யுக்தம் , க்³ரஹக்³ருஹீதஸ்ய ஹி மோக்ஷ:, ‘ஸ முக்தி: ஸாதிமுக்தி:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 3), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 4), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 5), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 6) இதி ஹி த்³விருக்தம் , தஸ்மாத்ப்ராப்தா க்³ரஹா அதிக்³ரஹாஶ்ச — நநு தத்ராபி சத்வாரோ க்³ரஹா அதிக்³ரஹாஶ்ச நிர்ஜ்ஞாதா: வாக்சக்ஷு:ப்ராணமநாம்ஸி, தத்ர கதீதி ப்ரஶ்நோ நோபபத்³யதே நிர்ஜ்ஞாதத்வாத் — ந, அநவதா⁴ரணார்த²த்வாத் ; ந ஹி சதுஷ்ட்வம் தத்ர விவக்ஷிதம் ; இஹ து க்³ரஹாதிக்³ரஹத³ர்ஶநே அஷ்டத்வகு³ணவிவக்ஷயா கதீதி ப்ரஶ்ந உபபத்³யத ஏவ ; தஸ்மாத் ‘ஸ முக்தி: ஸாதிமுக்தி:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 3), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 4), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 5), (ப்³ரு. உ. 3 । 1 । 6) இதி முக்த்யதிமுக்தீ த்³விருக்தே ; க்³ரஹாதிக்³ரஹா அபி ஸித்³தா⁴: । அத: கதிஸங்க்²யாகா க்³ரஹா:, கதி வா அதிக்³ரஹா: இதி ப்ருச்ச²தி । இதர ஆஹ — அஷ்டௌ க்³ரஹா அஷ்டாவதிக்³ரஹா இதி । யே தே அஷ்டௌ க்³ரஹா அபி⁴ஹிதா:, கதமே தே நியமேந க்³ரஹீதவ்யா இதி ॥