తత్ర కేన ప్రయుక్తం గ్రహాతిగ్రహలక్షణం బన్ధనమిత్యేతన్నిర్దిధారయిషయా ఆహ — యత్రాస్య పురుషస్య అసమ్యగ్దర్శినః శిరఃపాణ్యాదిమతో మృతస్య — వాక్ అగ్నిమప్యేతి, వాతం ప్రాణోఽప్యేతి, చక్షురాదిత్యమప్యేతి — ఇతి సర్వత్ర సమ్బధ్యతే ; మనః చన్ద్రమ్ , దిశః శ్రోత్రమ్ , పృథివీం శరీరమ్ , ఆకాశమాత్మేత్యత్ర ఆత్మా అధిష్ఠానం హృదయాకాశముచ్యతే ; స ఆకాశమప్యేతి ; ఓషధీరపియన్తి లోమాని ; వనస్పతీనపియన్తి కేశాః ; అప్సు లోహితం చ రేతశ్చ — నిధీయతే ఇతి — పునరాదానలిఙ్గమ్ ; సర్వత్ర హి వాగాదిశబ్దేన దేవతాః పరిగృహ్యన్తే ; న తు కరణాన్యేవాపక్రామన్తి ప్రాఙ్మోక్షాత్ ; తత్ర దేవతాభిరనధిష్ఠితాని కరణాని న్యస్తదాత్రాద్యుపమానాని, విదేహశ్చ కర్తా పురుషః అస్వతన్త్రః కిమాశ్రితో భవతీతి పృచ్ఛ్యతే — క్వాయం తదా పురుషో భవతీతి — కిమాశ్రితః తదా పురుషో భవతీతి ; యమ్ ఆశ్రయమాశ్రిత్య పునః కార్యకరణసఙ్ఘాతముపాదత్తే, యేన గ్రహాతిగ్రహలక్షణం బన్ధనం ప్రయుజ్యతే తత్ కిమితి ప్రశ్నః । అత్రోచ్యతే — స్వభావయదృచ్ఛాకాలకర్మదైవవిజ్ఞానమాత్రశూన్యాని వాదిభిః పరికల్పితాని ; అతః అనేకవిప్రతిపత్తిస్థానత్వాత్ నైవ జల్పన్యాయేన వస్తునిర్ణయః ; అత్ర వస్తునిర్ణయం చేదిచ్ఛసి, ఆహర సోమ్య హస్తమ్ ఆర్తభాగ హే — ఆవామేవ ఎతస్య త్వత్పృష్టస్య వేదితవ్యం యత్ , తత్ వేదిష్యావః నిరూపయిష్యావః ; కస్మాత్ ? న నౌ ఆవయోః ఎతత్ వస్తు సజనే జనసముదాయే నిర్ణేతుం శక్యతే ; అత ఎకాన్తం గమిష్యావః విచారణాయ । తౌ హేత్యాది శ్రుతివచనమ్ । తౌ యాజ్ఞవల్క్యార్తభాగౌ ఎకాన్తం గత్వా కిం చక్రతురిత్యుచ్యతే — తౌ హ ఉత్క్రమ్య సజనాత్ దేశాత్ మన్త్రయాఞ్చక్రాతే ; ఆదౌ లౌకికవాదిపక్షాణామ్ ఎకైకం పరిగృహ్య విచారితవన్తౌ । తౌ హ విచార్య యదూచతురపోహ్య పూర్వపక్షాన్సర్వానేవ — తచ్ఛృణు ; కర్మ హైవ ఆశ్రయం పునః పునః కార్యకరణోపాదానహేతుమ్ తత్ తత్ర ఊచతుః ఉక్తవన్తౌ — న కేవలమ్ ; కాలకర్మదైవేశ్వరేష్వభ్యుపగతేషు హేతుషు యత్ప్రశశంసతుస్తౌ, కర్మ హైవ తత్ప్రశశంసతుః — యస్మాన్నిర్ధారితమేతత్ కర్మప్రయుక్తం గ్రహాతిగ్రహాదికార్యకరణోపాదానం పునః పునః, తస్మాత్ పుణ్యో వై శాస్త్రవిహితేన పుణ్యేన కర్మణా భవతి, తద్విపరీతేన విపరీతో భవతి పాపః పాపేన — ఇతి ఎవం యాజ్ఞవల్క్యేన ప్రశ్నేషు నిర్ణీతేషు, తతః అశక్యప్రకమ్పత్వాత్ యాజ్ఞవల్క్యస్య, హ జారత్కారవ ఆర్తభాగ ఉపరరామ ॥