ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃಚತುರ್ಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಅಥ ಹೈನಮುಷಸ್ತಶ್ಚಾಕ್ರಾಯಣಃ ಪಪ್ರಚ್ಛ । ಪುಣ್ಯಪಾಪಪ್ರಯುಕ್ತೈರ್ಗ್ರಹಾತಿಗ್ರಹೈರ್ಗೃಹೀತಃ ಪುನಃ ಪುನಃ ಗ್ರಹಾತಿಗ್ರಹಾನ್ ತ್ಯಜನ್ ಉಪಾದದತ್ ಸಂಸರತೀತ್ಯುಕ್ತಮ್ ; ಪುಣ್ಯಸ್ಯ ಚ ಪರ ಉತ್ಕರ್ಷೋ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಃ ವ್ಯಾಕೃತವಿಷಯಃ ಸಮಷ್ಟಿವ್ಯಷ್ಟಿರೂಪಃ ದ್ವೈತೈಕತ್ವಾತ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿಃ । ಯಸ್ತು ಗ್ರಹಾತಿಗ್ರಹೈರ್ಗ್ರಸ್ತಃ ಸಂಸರತಿ, ಸಃ ಅಸ್ತಿ ವಾ, ನ ಅಸ್ತಿ ; ಅಸ್ತಿತ್ವೇ ಚ ಕಿಂಲಕ್ಷಣಃ — ಇತಿ ಆತ್ಮನ ಏವ ವಿವೇಕಾಧಿಗಮಾಯ ಉಷಸ್ತಪ್ರಶ್ನ ಆರಭ್ಯತೇ । ತಸ್ಯ ಚ ನಿರುಪಾಧಿಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ಕ್ರಿಯಾಕಾರಕವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಸ್ವಭಾವಸ್ಯ ಅಧಿಗಮಾತ್ ಯಥೋಕ್ತಾದ್ಬಂಧನಾತ್ ವಿಮುಚ್ಯತೇ ಸಪ್ರಯೋಜಕಾತ್ ಆಖ್ಯಾಯಿಕಸಂಬಂಧಸ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧಃ ॥

ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಂತರಮವತಾರಯತಿ —

ಅಥೇತಿ ।

ತಸ್ಯಾಪುನರುಕ್ತಮರ್ಥಂ ವಕ್ತುಮಾರ್ತಭಾಗಪ್ರಶ್ನೇ ವೃತ್ತಂ ಕೀರ್ತಯತಿ —

ಪುಣ್ಯೇತಿ ।

ಭುಜ್ಯುಪ್ರಶ್ನಾಂತೇ ಸಿದ್ಧಮರ್ಥಮನುದ್ರವತಿ —

ಪುಣ್ಯಸ್ಯ ಚೇತಿ ।

ನಾಮರೂಪಾಭ್ಯಾಂ ವ್ಯಾಕೃತಂ ಜಗದ್ಧಿರಣ್ಯಗರ್ಭಾತ್ಮಕಂ ತದ್ವಿಷಯಮುತ್ಕರ್ಷಂ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ ।

ಸಮಷ್ಟೀತಿ ।

ಕಥಂ ಯಥೋಕ್ತೋತ್ಕರ್ಷಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಫಲತ್ವಂ ತತ್ರಾಽಽಹ —

ದ್ವೈತೇತಿ ।

ಸಂಪ್ರತ್ಯನಂತರಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ವಿಷಯಂ ದರ್ಶಯತಿ —

ಯಸ್ತ್ವಿತಿ ।

ಮಾಧ್ಯಮಿಕಾನಾಮನ್ಯೇಷಾಂ ಚಾಽಽದ್ಯೋ ವಿವಾದಃ ಕಿಂಲಕ್ಷಣೋ ದೇಹಾದೀನಾಮನ್ಯತಮಸ್ತೇಭ್ಯೋ ವಿಲಕ್ಷಣೋ ವೇತಿ ಯಾವತ್ ।

ಇತ್ಯೇವಂ ವಿಮೃಶ್ಯಾಽಽತ್ಮನೋ ದೇಹಾದಿಭ್ಯೋ ವಿವೇಕೇನಾಧಿಗಮಾಯೇದಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಿತ್ಯಾಹ —

ಇತ್ಯಾತ್ಮನ ಇತಿ ।

ವಿವೇಕಾಧಿಗಮಸ್ಯ ಭೇದಜ್ಞಾನತ್ವೇನಾನರ್ಥಕರತ್ವಮಾಶಂಕ್ಯ ಕಹೋಲಪ್ರಶ್ನತಾತ್ಪರ್ಯಂ ಸಂಗೃಹ್ಣಾತಿ —

ತಸ್ಯ ಚೇತಿ ।

ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಂಬಂಧಮುಕ್ತ್ವಾಽಽಖ್ಯಾಯಿಕಾಸಂಬಂಧಮಾಹ —

ಆಖ್ಯಾಯಿಕೇತಿ ।

ವಿದ್ಯಾಸ್ತುತ್ಯರ್ಥಾ ಸುಖಾವಬೋಧಾರ್ಥಾ ಚಾಽಽಖ್ಯಾಯಿಕೇತ್ಯರ್ಥಃ । ಭುಜ್ಯುಪ್ರಶ್ನನಿರ್ಣಯಾನಂತರ್ಯಮಥಶಬ್ದಾರ್ಥಃ । ಸಂಬೋಧನಮಭಿಮುಖೀಕರಣಾರ್ಥಮ್ । ದ್ರಷ್ಟುರವ್ಯವಹಿತಮಿತ್ಯುಕ್ತೇ ಘಟಾದಿವದವ್ಯವಧಾನಂ ಗೌಣಮಿತಿ ಶಂಕ್ಯೇತ ತನ್ನಿರಾಕರ್ತುಮಪರೋಕ್ಷಾದಿತ್ಯುಕ್ತಮ್ । ಮುಖ್ಯಮೇವ ದ್ರಷ್ಟುರವ್ಯವಹಿತಂ ಸ್ವರೂಪಂ ಬ್ರಹ್ಮ । ತಥಾ ಚ ದ್ರಷ್ಟ್ರಧೀನಸಿದ್ಧತ್ವಾಭಾವಾತ್ಸ್ವತೋಽಪರೋಕ್ಷಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।