ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அத² ஹைநமுஷஸ்தஶ்சாக்ராயண: பப்ரச்ச² யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாச யத்ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத்³ப்³ரஹ்ம ய ஆத்மா ஸர்வாந்தரஸ்தம் மே வ்யாசக்ஷ்வேத்யேஷ த ஆத்மா ஸர்வாந்தர: கதமோ யாஜ்ஞவல்க்ய ஸர்வாந்தரோ ய: ப்ராணேந ப்ராணிதி ஸ த ஆத்மா ஸர்வாந்தரோ யோ(அ)பாநேநாபாநீதி ஸ த ஆத்மா ஸர்வாந்தரோ யோ வ்யாநேந வ்யாநீதி ஸ த ஆத்மா ஸர்வாந்தரோ ய உதா³நேநோதா³நிதி ஸ த ஆத்மா ஸர்வாந்தர ஏஷ த ஆத்மா ஸர்வாந்தர: ॥ 1 ॥
அத² ஹ ஏநம் ப்ரக்ருதம் யாஜ்ஞவல்க்யம் , உஷஸ்தோ நாமத:, சக்ரஸ்யாபத்யம் சாக்ராயண:, பப்ரச்ச² । யத் ப்³ரஹ்ம ஸாக்ஷாத் அவ்யவஹிதம் கேநசித் த்³ரஷ்டு: அபரோக்ஷாத் — அகௌ³ணம் — ந ஶ்ரோத்ரப்³ரஹ்மாதி³வத் — கிம் தத் ? ய ஆத்மா — ஆத்மஶப்³தே³ந ப்ரத்யகா³த்மோச்யதே, தத்ர ஆத்மஶப்³த³ஸ்ய ப்ரஸித்³த⁴த்வாத் ; ஸர்வஸ்யாப்⁴யந்தர: ஸர்வாந்தர: ; யத்³ய:ஶப்³தா³ப்⁴யாம் ப்ரஸித்³த⁴ ஆத்மா ப்³ரஹ்மேதி — தம் ஆத்மாநம் , மே மஹ்யம் , வ்யாசக்ஷ்வேதி — விஸ்பஷ்டம் ஶ்ருங்கே³ க்³ருஹீத்வா யதா² கா³ம் த³ர்ஶயதி ததா² ஆசக்ஷ்வ, ஸோ(அ)யமித்யேவம் கத²யஸ்வேத்யர்த²: । ஏவமுக்த: ப்ரத்யாஹ யாஜ்ஞவல்க்ய: — ஏஷ: தே தவ ஆத்மா ஸர்வாந்தர: ஸர்வஸ்யாப்⁴யந்தர: ; ஸர்வவிஶேஷணோபலக்ஷணார்த²ம் ஸர்வாந்தரக்³ரஹணம் ; யத் ஸாக்ஷாத் அவ்யவஹிதம் அபரோக்ஷாத் அகௌ³ணம் ப்³ரஹ்ம ப்³ருஹத்தமம் ஆத்மா ஸர்வஸ்ய ஸர்வஸ்யாப்⁴யந்தர:, ஏதைர்கு³ணை: ஸமஸ்தைர்யுக்த: ஏஷ:, கோ(அ)ஸௌ தவாத்மா ? யோ(அ)யம் கார்யகரணஸங்கா⁴த: தவ ஸ: யேநாத்மநா ஆத்மவாந் ஸ ஏஷ தவ ஆத்மா — தவ கார்யகரணஸங்கா⁴தஸ்யேத்யர்த²: । தத்ர பிண்ட³:, தஸ்யாப்⁴யந்தரே லிங்கா³த்மா கரணஸங்கா⁴த:, த்ருதீயோ யஶ்ச ஸந்தி³ஹ்யமாந: — தேஷு கதமோ மம ஆத்மா ஸர்வாந்தர: த்வயா விவக்ஷித இத்யுக்தே இதர ஆஹ — ய: ப்ராணேந முக²நாஸிகாஸஞ்சாரிணா ப்ராணிதி ப்ராணசேஷ்டாம் கரோதி, யேந ப்ராண: ப்ரணீயத இத்யர்த²: — ஸ: தே தவ கார்யகரணஸங்கா⁴தஸ்ய ஆத்மா விஜ்ஞாநமய: ; ஸமாநமந்யத் ; யோ(அ)பாநேநாபாநீதி யோ வ்யாநேந வ்யாநீதீதி — சா²ந்த³ஸம் தை³ர்க்⁴யம் । ஸர்வா: கார்யகரணஸங்கா⁴தக³தா: ப்ராணநாதி³சேஷ்டா தா³ருயந்த்ரஸ்யேவ யேந க்ரியந்தே — ந ஹி சேதநாவத³நதி⁴ஷ்டி²தஸ்ய தா³ருயந்த்ரஸ்யேவ ப்ராணநாதி³சேஷ்டா வித்³யந்தே ; தஸ்மாத் விஜ்ஞாநமயேநாதி⁴ஷ்டி²தம் விலக்ஷணேந தா³ருயந்த்ரவத் ப்ராணநாதி³சேஷ்டாம் ப்ரதிபத்³யதே — தஸ்மாத் ஸோ(அ)ஸ்தி கார்யகரணஸங்கா⁴தவிலக்ஷண:, யஶ்சேஷ்டயதி ॥

ஶ்ரோத்ரம் ப்³ரஹ்ம மநோ ப்³ரஹ்மேத்யாதி³ யதா² கௌ³ணம் ந ததா² கௌ³ணம் த்³ரஷ்டுரவ்யவஹிதம் ப்³ரஹ்மாத்³விதீத்வாதி³த்யாஹ —

ந ஶ்ரோத்ரேதி ।

உக்தமவ்யவதா⁴நமாகாங்க்ஷாத்³வாரா(அ)நந்தரவாக்யேந ஸாத⁴யதி —

கிம் ததி³த்யாதி³நா ।

தஸ்ய பரிச்சி²ந்நத்வஶங்காம் வாரயதி —

ஸர்வஸ்யேதி ।

ஸர்வநாமப்⁴யாம் ப்ரத்யக்³ப்³ரஹ்ம விஶேஷ்யம் ஸமர்ப்யத இதரைஸ்து ஶப்³தை³ர்விஶேஷணாநீதி விபா⁴க³மபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

யத்³ய: ஶப்³தா³ப்⁴யாமிதி ।

இதிருச்யத இத்யநேந ஸம்ப³த்⁴யதே । இதிஶப்³தோ³ த்³விதீய: ப்ரஶ்நஸமாப்த்யர்த²: ।

தமேவ ப்ரஶ்நம் விவ்ருணோதி —

விஸ்பஷ்டமிதி ।

த்வமர்தே² வாக்யார்தா²ந்வயயோக்³யே ப்ருஷ்டே தத்ப்ரத³ர்ஶநார்த²ம் ப்ரத்யுக்திமவதாரயதி —

ஏவமுக்த இதி ।

ஸர்வாந்தர இதி விஶேஷோக்த்யா ப்ரஶ்நஸ்ய விஶேஷணாந்தராணாமநாஸ்தா²மாஶங்க்ய(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வவிஶேஷணேதி ।

ஏஷ ஸர்வாந்தர இதி பா⁴க³ஸ்யார்த²ம் விவ்ருணோதி —

யத்ஸாக்ஷாதி³தி ।

ஏஷஶப்³தா³ர்த²ம் ப்ரஶ்நபூர்வகமாஹ —

கோ(அ)ஸாவிதி ।

ஆத்மஶப்³தா³ர்த²ம் விவ்ருணோதி —

யோ(அ)யமிதி ।

யேநேத்யத்ர ஸஶப்³தோ³ த்³ரஷ்டவ்ய: ।

ஷஷ்ட்²யர்த²ம் ஸ்பஷ்டயதி —

தவேதி ।

ப்ரஶ்நாந்தரமுத்தா²ப்ய ப்ரதிவக்தி —

தத்ரேத்யாதி³நா ।

ஸர்வாந்தரஸ்தவா(அ)(அ)த்மேத்யுக்தே ஸதீதி யாவத் । த்ருதீயோ மாத்ருஸாக்ஷீ ப்ரணீயதே ப்ராணநவிஶிஷ்ட: க்ரியத இதி யாவத் ।

கத²மேதாவதா ஸந்தே³ஹோ(அ)பாக்ருத இத்யாஶங்க்ய விவக்ஷிதமநுமாநம் வக்தும் வ்யாப்திமாஹ —

ஸர்வா இதி ।

யா க²ல்வசேதநப்ரவ்ருத்தி: ஸா சேதநாதி⁴ஷ்டா²நபூர்விகா யதா² ரதா²தி³ப்ரவ்ருத்திரித்யர்த²: । யேந க்ரியந்தே ஸோ(அ)ஸ்தீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

த்³ருஷ்டாந்தஸ்ய ஸாத்⁴யவைகல்யம் பரிஹரதி —

ந ஹீதி ।

ஸம்ப்ரத்யநுமாநமாரசயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

விமதா சேஷ்டா சேதநாதி⁴ஷ்டா²நபூர்விகா(அ)சேதநப்ரவ்ருத்தித்வாத்³ரதா²தி³சேஷ்டாவதி³த்யர்த²: । ப்ரதிபத்³யதே ப்ராணாதீ³திஶேஷ: ।

அநுமாநப²லமாஹ —

தஸ்மாத்ஸோ(அ)ஸ்தீதி ।

சேஷ்டயதி கார்யகரணஸம்கா⁴தமிதி ஶேஷ: ॥1॥