ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:பஞ்சமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அத² ஹைநம் கஹோல: கௌஷீதகேய: பப்ரச்ச² யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாச யதே³வ ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத்³ப்³ரஹ்ம ய ஆத்மா ஸர்வாந்தரஸ்தம் மே வ்யாசக்ஷ்வேத்யேஷ த ஆத்மா ஸர்வாந்தர: । கதமோ யாஜ்ஞவல்க்ய ஸர்வாந்தரோ யோ(அ)ஶநாயாபிபாஸே ஶோகம் மோஹம் ஜராம் ம்ருத்யுமத்யேதி । ஏதம் வை தமாத்மாநம் விதி³த்வா ப்³ராஹ்மணா: புத்ரைஷணாயாஶ்ச வித்தைஷணாயாஶ்ச லோகைஷணாயாஶ்ச வ்யுத்தா²யாத² பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தி யா ஹ்யேவ புத்ரைஷணா ஸா வித்தைஷணா யா வித்தைஷணா ஸா லோகைஷணோபே⁴ ஹ்யேதே ஏஷணே ஏவ ப⁴வத: । தஸ்மாத்³ப்³ராஹ்மண: பாண்டி³த்யம் நிர்வித்³ய பா³ல்யேந திஷ்டா²ஸேத் । பா³ல்யம் ச பாண்டி³த்யம் ச நிர்வித்³யாத² முநிரமௌநம் ச மௌநம் ச நிர்வித்³யாத² ப்³ராஹ்மண: ஸ ப்³ராஹ்மண: கேந ஸ்யாத்³யேந ஸ்யாத்தேநேத்³ருஶ ஏவாதோ(அ)ந்யதா³ர்தம் ததோ ஹ கஹோல: கௌஷீதகேய உபரராம ॥ 1 ॥
தத்ர பரமார்தா²த்மஸ்வரூபமபேக்ஷ்ய ப்ரஶ்ந: புந: — கதமோ யாஜ்ஞவல்க்ய ஸர்வாந்தர இதி । ப்ரத்யாஹ இதர: — யோ(அ)ஶநாயாபிபாஸே, அஶிதுமிச்சா² அஶநாயா, பாதுமிச்சா² பிபாஸா ; தே அஶநாயாபிபாஸே யோ(அ)த்யேதீதி வக்ஷ்யமாணேந ஸம்ப³ந்த⁴: । அவிவேகிபி⁴: தலமலவதி³வ க³க³நம் க³ம்யமாநமேவ தலமலே அத்யேதி — பரமார்த²த: — தாப்⁴யாமஸம்ஸ்ருஷ்டஸ்வபா⁴வத்வாத் — ததா² மூடை⁴: அஶநாயாபிபாஸாதி³மத்³ப்³ரஹ்ம க³ம்யமாநமபி — க்ஷுதி⁴தோ(அ)ஹம் பிபாஸிதோ(அ)ஹமிதி, தே அத்யேத்யேவ — பரமார்த²த: — தாப்⁴யாமஸம்ஸ்ருஷ்டஸ்வபா⁴வத்வாத் ; ‘ந லிப்யதே லோகது³:கே²ந பா³ஹ்ய:’ (க. உ. 2 । 2 । 11) இதி ஶ்ருதே: — அவித்³வல்லோகாத்⁴யாரோபிதது³:கே²நேத்யர்த²: । ப்ராணைகத⁴ர்மத்வாத் ஸமாஸகரணமஶநாயாபிபாஸயோ: । ஶோகம் மோஹம் — ஶோக இதி காம: ; இஷ்டம் வஸ்து உத்³தி³ஶ்ய சிந்தயதோ யத் அரமணம் , தத் த்ருஷ்ணாபி⁴பூ⁴தஸ்ய காமபீ³ஜம் ; தேந ஹி காமோ தீ³ப்யதே ; மோஹஸ்து விபரீதப்ரத்யயப்ரப⁴வோ(அ)விவேக: ப்⁴ரம: ; ஸ ச அவித்³யா ஸர்வஸ்யாநர்த²ஸ்ய ப்ரஸவபீ³ஜம் ; பி⁴ந்நகார்யத்வாத்தயோ: ஶோகமோஹயோ: அஸமாஸகரணம் । தௌ மநோ(அ)தி⁴கரணௌ ; ததா² ஶரீராதி⁴கரணௌ ஜராம் ம்ருத்யும் ச அத்யேதி ; ஜரேதி கார்யகரணஸங்கா⁴தவிபரிணாம: வலீபலிதாதி³லிங்க³: ; ம்ருத்யுரிதி தத்³விச்சே²த³: விபரிணாமாவஸாந: ; தௌ ஜராம்ருத்யூ ஶரீராதி⁴கரணௌ அத்யேதி । யே தே அஶநாயாத³ய: ப்ராணமந:ஶரீராதி⁴கரணா: ப்ராணிஷு அநவரதம் வர்தமாநா: அஹோராத்ராதி³வத் ஸமுத்³ரோர்மிவச்ச ப்ராணிஷு ஸம்ஸார இத்யுச்யந்தே ; யோ(அ)ஸௌ த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேத்யாதி³லக்ஷண: ஸாக்ஷாத³வ்யவஹித: அபரோக்ஷாத³கௌ³ண: ஸர்வாந்தர ஆத்மா ப்³ரஹ்மாதி³ஸ்தம்ப³பர்யந்தாநாம் பூ⁴தாநாம் அஶநாயாபிபாஸாதி³பி⁴: ஸம்ஸாரத⁴ர்மை: ஸதா³ ந ஸ்ப்ருஶ்யதே — ஆகாஶ இவ க⁴நாதி³மலை: — தம் ஏதம் வை ஆத்மாநம் ஸ்வம் தத்த்வம் , விதி³த்வா ஜ்ஞாத்வா — அயமஹமஸ்மி பரம் ப்³ரஹ்ம ஸதா³ ஸர்வஸம்ஸாரவிநிர்முக்தம் நித்யத்ருப்தமிதி, ப்³ராஹ்மணா: — ப்³ராஹ்மணாநாமேவாதி⁴காரோ வ்யுத்தா²நே, அதோ ப்³ராஹ்மணக்³ரஹணம் — வ்யுத்தா²ய வைபரீத்யேநோத்தா²நம் க்ருத்வா ; குத இத்யாஹ — புத்ரைஷணாயா: புத்ரார்தை²ஷணா புத்ரைஷணா — புத்ரேணேமம் லோகம் ஜயேயமிதி லோகஜயஸாத⁴நம் புத்ரம் ப்ரதி இச்சா² ஏஷணா தா³ரஸங்க்³ரஹ: ; தா³ரஸங்க்³ரஹமக்ருத்வேத்யர்த²: ; வித்தைஷணாயாஶ்ச — கர்மஸாத⁴நஸ்ய க³வாதே³ருபாதா³நம் — அநேந கர்மக்ருத்வா பித்ருலோகம் ஜேஷ்யாமீதி, வித்³யாஸம்யுக்தேந வா தே³வலோகம் , கேவலயா வா ஹிரண்யக³ர்ப⁴வித்³யயா தை³வேந வித்தேந தே³வலோகம் । தை³வாத்³வித்தாத் வ்யுத்தா²நமேவ நாஸ்தீதி கேசித் , யஸ்மாத் தத்³ப³லேந ஹி கில வ்யுத்தா²நமிதி — தத³ஸத் , ‘ஏதாவாந்வை காம:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 17) இதி படி²தத்வாத் ஏஷணாமத்⁴யே தை³வஸ்ய வித்தஸ்ய ; ஹிரண்யக³ர்பா⁴தி³தே³வதாவிஷயைவ வித்³யா வித்தமித்யுச்யதே, தே³வலோகஹேதுத்வாத் ; நஹி நிருபாதி⁴கப்ரஜ்ஞாநக⁴நவிஷயா ப்³ரஹ்மவித்³யா தே³வலோகப்ராப்திஹேது:, ‘தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) ‘ஆத்மா ஹ்யேஷாம் ஸ ப⁴வதி’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 1) இதி ஶ்ருதே: ; தத்³ப³லேந ஹி வ்யுத்தா²நம் , ‘ஏதம் வை தமாத்மாநம் விதி³த்வா’ (ப்³ரு. உ. 3 । 5 । 1) இதி விஶேஷவசநாத் । தஸ்மாத் த்ரிப்⁴யோ(அ)ப்யேதேப்⁴ய: அநாத்மலோகப்ராப்திஸாத⁴நேப்⁴ய: ஏஷணாவிஷயேப்⁴யோ வ்யுத்தா²ய — ஏஷணா காம:, ‘ஏதாவாந்வை காம:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 17) இதி ஶ்ருதே: — ஏதஸ்மிந் விவிதே⁴ அநாத்மலோகப்ராப்திஸாத⁴நே த்ருஷ்ணாமக்ருத்வேத்யர்த²: । ஸர்வா ஹி ஸாத⁴நேச்சா² ப²லேச்சை²வ, அதோ வ்யாசஷ்டே ஶ்ருதி: — ஏகைவ ஏஷணேதி ; கத²ம் ? யா ஹ்யேவ புத்ரைஷணா ஸா வித்தைஷணா, த்³ருஷ்டப²லஸாத⁴நத்வதுல்யத்வாத் ; யா வித்தைஷணா ஸா லோகைஷணா ; ப²லார்தை²வ ஸா ; ஸர்வ: ப²லார்த²ப்ரயுக்த ஏவ ஹி ஸர்வம் ஸாத⁴நமுபாத³த்தே ; அத ஏகைவ ஏஷணா யா லோகைஷணா ஸா ஸாத⁴நமந்தரேண ஸம்பாத³யிதும் ந ஶக்யத இதி, ஸாத்⁴யஸாத⁴நபே⁴தே³ந உபே⁴ ஹி யஸ்மாத் ஏதே ஏஷணே ஏவ ப⁴வத: । தஸ்மாத் ப்³ரஹ்மவிதோ³ நாஸ்தி கர்ம கர்மஸாத⁴நம் வா — அதோ யே(அ)திக்ராந்தா ப்³ராஹ்மணா:, ஸர்வம் கர்ம கர்மஸாத⁴நம் ச ஸர்வம் தே³வபித்ருமாநுஷநிமித்தம் யஜ்ஞோபவீதாதி³ — தேந ஹி தை³வம் பித்ர்யம் மாநுஷம் ச கர்ம க்ரியதே, ‘நிவீதம் மநுஷ்யாணாம்’ (தை. ஸம். 2 । 5 । 11 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । தஸ்மாத் பூர்வே ப்³ராஹ்மணா: ப்³ரஹ்மவித³: வ்யுத்தா²ய கர்மப்⁴ய: கர்மஸாத⁴நேப்⁴யஶ்ச யஜ்ஞோபவீதாதி³ப்⁴ய:, பரமஹம்ஸபாரிவ்ராஜ்யம் ப்ரதிபத்³ய, பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தி — பி⁴க்ஷார்த²ம் சரணம் பி⁴க்ஷாசர்யம் , சரந்தி — த்யக்த்வா ஸ்மார்தம் லிங்க³ம் கேவலமாஶ்ரமமாத்ரஶரணாநாம் ஜீவநஸாத⁴நம் பாரிவ்ராஜ்யவ்யஞ்ஜகம் ; வித்³வாந் லிங்க³வர்ஜித: — ‘தஸ்மாத³லிங்கோ³ த⁴ர்மஜ்ஞோ(அ)வ்யக்தலிங்கோ³(அ)வ்யக்தாசார:’ (அஶ்வ. 46 । 51) (வ. 10 । 12) இத்யாதி³ஸ்ம்ருதிப்⁴ய:, ‘அத² பரிவ்ராட்³விவர்ணவாஸா முண்டோ³(அ)பரிக்³ரஹ:’ (ஜா. உ. 5) இத்யாதி³ஶ்ருதே:, ‘ஸஶிகா²ந்கேஶாந்நிக்ருத்ய விஸ்ருஜ்ய யஜ்ஞோபவீதம்’ (க. ரு. 1) இதி ச ॥
தத்ரேத்யாதி³நா ; அவிவேகிபி⁴ரிதி ; ந லிப்யத இதி ; அவித்³வதி³தி ; ப்ராணேதி ; இஷ்டமிதி ; தேந ஹதி ; மோஹஸ்த்விதி ; யே த இத்யாதி³நா ; ப்ராணேதி ; ப்ராணிஷ்விதி ; அஹோராத்ராதி³வதி³தி ; ஸமுத்³ரோர்மிவதி³தி ; ப்ராணிஷ்விதி ; யோ(அ)ஸாவிதி ; அஶநாயேதி ; தமேதமிதி ; அயமித்யாதி³நா ; ப்³ராஹ்மணாநாமிதி ; புத்ரேணேதி ; தா³ரஸம்க்³ரஹமிதி ; வித்தேதி ; கர்மஸாத⁴நஸ்யேதி ; தை³வாதி³தி ; தத³ஸதி³தி ; ஹிரண்யக³ர்பா⁴தீ³தி ; தே³வலோகேதி ; ந ஹீதி ; தஸ்மாதி³தி ; தத்³ப³லேநேதி ; தஸ்மாதி³தி ; ஏஷணேதி ; ஏதஸ்மிந்நிதி ; ஸர்வா ஹீதி ; கத²மித்யாதி³நா ; ஸர்வ இதி ; யா லோகைஷணேதி ; அத இதி ; தேந ஹீதி ; தஸ்மாதி³தி ; த்யக்த்வேதி ; கேவலமிதி ; பரிவ்ராஜ்யேதி ; வித்³வாநிதி ; அதே²தி ;

நிருபாதி⁴கே பரஸ்மிந்நாத்மநி சித்³தா⁴தாவநாத்³யவித்³யாகல்பிதோபாதி⁴க்ருதமஶநாயாதி³மத்த்வம் வஸ்துதஸ்து தத்³ராஹித்யமித்யுபபாத்³யாநந்தரப்ரஶ்நமுத்தா²ப்ய ப்ரதிவக்தி —

தத்ரேத்யாதி³நா ।

கல்பிதாகல்பிதயோராத்மரூபயோர்நிர்தா⁴ரணார்தா² ஸப்தமீ । யோ(அ)த்யேதி ஸ ஸர்வாந்தரத்வாதி³விஶேஷணஸ்தவா(அ)(அ)த்மேதி ஶேஷ: ।

நநு பரோ நாஶநாயாதி³மாநப்ரஸித்³தே⁴ர்நாபி ஜீவஸ்ததா² தஸ்ய பரஸ்மாத³வ்யதிரேகாத³த ஆஹ —

அவிவேகிபி⁴ரிதி ।

பரமார்த²த இத்யுப⁴யத: ஸம்ப³த்⁴யதே । ப்³ரஹ்மைவாக²ண்ட³ம் ஸச்சிதா³நந்த³மநாத்³யவித்³யாதத்கார்யபு³த்³த்⁴யாதி³ஸம்ப³த்³த⁴மாபா⁴ஸத்³வாரா ஸ்வாநுப⁴வாத³ஶநாயாதி³மத்³க³ம்யதே தத்த்வம் வஸ்துதோ(அ)வித்³யாஸம்ப³ந்தா⁴த³ஶநாயாத்³யதீதம் நித்யமுக்தம் திஷ்ட²தீத்யர்த²: । அஶநாயாபிபாஸாதி³மத்³ப்³ரஹ்ம । க³ம்யமாநமிதி வத³ந்நாசார்யோ நாநாஜீவவாத³ஸ்யாநிஷ்டத்வம் ஸூசயதி ।

பரமார்த²தோ ப்³ரஹ்மண்யஶநாயாத்³யஸம்ப³ந்தே⁴ மாநமாஹ —

ந லிப்யத இதி ।

பா³ஹ்யத்வமஸம்க³த்வம் ।

லோகது³:கே²நேத்யயுக்தம் லோகஸ்யாநாத்மநோ து³:க²ஸம்ப³ந்தா⁴நப்⁴யுபக³மாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அவித்³வதி³தி

அஶநாயாபிபாஸயோ: ஸமஸ்யோபாதா³நே ஹேதுமாஹ —

ப்ராணேதி ।

அரதிவாசீ ஶோகஶப்³தோ³ ந காமவிஷய இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

இஷ்டமிதி ।

காமபீ³ஜத்வமரதேரநுப⁴வேநாபி⁴வ்யநக்தி —

தேந ஹதி ।

காமஸ்ய ஶோகோ பீ³ஜமிதி ஸ காமதயா வ்யாக்²யாத: ।

அநித்யாஶுசிது³:கா²நாத்மஸு நித்யஶுசிஸுகா²த்மக்²யாதிர்விபரீதப்ரத்யயஸ்தஸ்மாந்மநஸி ப்ரப⁴வதி கர்தவ்யாகர்தவ்யாவிவேக: ஸ லௌகிக: ஸம்யக்³ஜ்ஞாநவிரோதா⁴த்³ப்⁴ரமோ(அ)வித்³யேத்யுச்யதே । தஸ்யா: ஸர்வாநர்தோ²த்பத்தௌ நிமித்தத்வம் மூலாவித்³யாயாஸ்தூபாதா³நத்வம் ததே³ததா³ஹ —

மோஹஸ்த்விதி ।

காமஸ்ய ஶோகோ மோஹோ து³:க²ஸ்ய ஹேதுரிதி பி⁴ந்நகார்யத்வம் தத்³விச்சே²த³ இத்யத்ர கார்யகரணஸம்கா⁴தஸ்தச்ச²ப்³தா³ர்த²: ।

ஸம்ஸாராத்³விரக்தஸ்ய பாரிவ்ராஜ்யம் வக்துமுத்தரம் வாக்யமித்யபி⁴ப்ரேத்ய ஸம்க்ஷேபத: ஸம்ஸாரஸ்வரூபமாஹ —

யே த இத்யாதி³நா ।

தேஷாமாத்மத⁴ர்மத்வம் வ்யாவர்தயிதும் விஶிநாஷ்டி —

ப்ராணேதி ।

தேஷாம் ஸ்வரஸதோ விச்சே²த³ஶங்காம் வாரயதி —

ப்ராணிஷ்விதி ।

ப்ரவாஹரூபேண நைரந்தர்யே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

அஹோராத்ராதி³வதி³தி ।

தேஷாமதிசபலத்வே த்³ருஷ்டாந்த: —

ஸமுத்³ரோர்மிவதி³தி ।

தேஷாம் ஹேயத்வம் த்³யோதயதி —

ப்ராணிஷ்விதி ।

யே யதோ²க்தா: ப்ராணிஷ்வஶநாயாத³யஸ்தே தேஷு ஸம்ஸார இத்யுச்யத இதி யோஜநா ।

ஏதம் வை தமித்யத்ரைதச்ச²ப்³தா³ர்த²முஷஸ்தப்ரஶ்நோக்தம் த்வம்பதா³ர்த²ம் கத²யதி —

யோ(அ)ஸாவிதி ।

தச்ச²ப்³தா³ர்த²ம் கஹோலப்ரஶ்நோக்தம் தத்பதா³ர்த²ம் த³ர்ஶயதி —

அஶநாயேதி ।

தயோரைக்யம் ஸாமாநாதி⁴கரண்யேந ஸூசிதமித்யாஹ —

தமேதமிதி ।

ஜ்ஞாநமேவ விஶத³யதி —

அயமித்யாதி³நா ।

ஜ்ஞாத்வா ப்³ராஹ்மணா வ்யுத்தா²ய பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஸம்ந்யாஸவிதா⁴யகே வாக்யே கிமித்யதி⁴காரிணி ப்³ராஹ்மணபத³ம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ராஹ்மணாநாமிதி ।

புத்ரார்தா²மேஷணாமேவ விவ்ருணோதி —

புத்ரேணேதி ।

ததோ வ்யுத்தா²நம் ஸம்க்³ருஹ்ணாதி —

தா³ரஸம்க்³ரஹமிதி ।

வித்தைஷணாயாஶ்ச வ்யுத்தா²நம் கர்தவ்யமித்யாஹ —

வித்தேதி ।

வித்தம் த்³விவித⁴ம் மாநுஷம் தை³வம் ச । மாநுஷம் க³வாதி³ தஸ்ய கர்மஸாத⁴நஸ்யோபாதா³நமுபார்ஜநம் தேந கர்ம க்ருத்வா கேவலேந கர்மணா பித்ருலோகம் ஜேஷ்யாமி । தை³வம் வித்தம் வித்³யா தத்ஸம்யுக்தேந கர்மணா தே³வலோகம் கேவலயா ச வித்³யயா தமேவ ஜேஷ்யாமீதீச்சா² வித்தைஷணா ததஶ்ச வ்யுத்தா²நம் கர்தவ்யமிதி வ்யாசஷ்டே —

கர்மஸாத⁴நஸ்யேதி ।

ஏதேந லோகைஷணாயாஶ்ச வ்யுத்தா²நமுக்தம் வேதி³தவ்யம் ।

தை³வாத்³வித்தாத்³வ்யுத்தா²நமாக்ஷிபதி —

தை³வாதி³தி ।

தஸ்யாபி காமத்வாத்ததோ வ்யுத்தா²தவ்யமிதி பரிஹரதி —

தத³ஸதி³தி ।

தர்ஹி ப்³ரஹ்மவித்³யாயா: ஸகாஶாத³பி வ்யுத்தா²நாத்தந்மூலத்⁴வம்ஸே தத்³வ்யாகா⁴த: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஹிரண்யக³ர்பா⁴தீ³தி ।

தே³வதோபாஸநாயா வித்தஶப்³தி³தவித்³யாத்வே ஹேதுமாஹ —

தே³வலோகேதி ।

தத்ப்ராப்திஹேதுத்வம் ப்³ரஹ்மவித்³யாயாமபி துல்யமிதி சேந்நேத்யாஹ —

ந ஹீதி ।

தத்ர ப²லாந்தரஶ்ரவணம் ஹேதூகரோதி —

தஸ்மாதி³தி ।

இதஶ்ச ப்³ரஹ்மவித்³யா தை³வாத்³வித்தாத்³ப³ஹிரேவேத்யாஹ —

தத்³ப³லேநேதி ।

ப்ராகே³வ வேத³நம் ஸித்³த⁴ம் சேத்கிம் புநர்வ்யுத்தா²நேநேத்யாஶங்க்ய ப்ரயோஜகஜ்ஞாநம் தத்ப்ரயோஜகமுத்³தே³ஶ்யம் து தத்த்வஸாக்ஷாத்கரணமிதி விவக்ஷித்வா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ரயோஜகஜ்ஞாநம் பஞ்சம்யர்த²: । வ்யுத்தா²ய பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

வ்யுத்தா²நஸ்வரூபப்ரத³ர்ஶநார்த²மேஷணாஸ்வரூபமாஹ —

ஏஷணேதி ।

கிமேதாவதேத்யாஶங்க்ய வ்யுத்தா²நஸ்வரூபமாஹ —

ஏதஸ்மிந்நிதி ।

ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்து பூர்வவத் ।

யா ஹ்யேவேத்யாதி³ஶ்ருதேஸ்தாத்பர்யமாஹ —

ஸர்வா ஹீதி ।

ப²லம் நேச்சா²தி ஸாத⁴நம் ச சிகீர்ஷதீதி வ்யாகா⁴தாத்ப²லேச்சா²ந்தர்பூ⁴தைவ ஸாத⁴நேச்சா² தத்³யுக்தமேஷணைக்யமித்யர்த²: ।

ஶ்ருதேஸ்ததை³க்யவ்யுத்பாத³கத்வம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் வ்யுத்பாத³யதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

ப²லைஷணாந்தர்பா⁴வம் ஸாத⁴நைஷணாயா: ஸமர்த²யதே —

ஸர்வ இதி ।

உபே⁴ ஹீத்யாதி³ஶ்ருதிமவதார்ய வ்யாசஷ்டே —

யா லோகைஷணேதி ।

ப்ரயோஜகஜ்ஞாநவத: ஸாத்⁴யஸாத⁴நரூபாத்ஸம்ஸாராத்³விரக்தஸ்ய கர்மதத்ஸாத⁴நயோரஸம்ப⁴வே ஸாக்ஷாத்காரமுத்³தி³ஶ்ய ப²லிதம் ஸம்ந்யாஸம் த³ர்ஶயதி —

அத இதி ।

அதிக்ராந்தா ப்³ராஹ்மணா: கிம் ப்ரஜயேத்யாதி³ப்ரகாஶிதாஸ்தேஷாம் கர்ம கர்மஸாத⁴நம் ச யஜ்ஞோபவீதாதி³ நாஸ்தீதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தே³வபித்ருமாநுஷநிமித்தமிதி விஶேஷணம் விஶத³யதி —

தேந ஹீதி ।

ப்ராசீநாவீதம் பித்ரூணாமுபவீதம் தே³வாநாமித்யாதி³ஶப்³தா³ர்த²: ।

யஸ்மாத்பூர்வே விசாரப்ரயோஜகஜ்ஞாநவந்தோ ப்³ராஹ்மணா விரக்தா: ஸம்ந்யஸ்ய தத்ப்ரயுக்தம் த⁴ர்மமந்வதிஷ்ட²ம்ஸ்தஸ்மாத³து⁴நாதநோ(அ)பி ப்ரயோஜகஜ்ஞாநீ விரக்தோ ப்³ராஹ்மணஸ்ததா² குர்யாதி³த்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

‘த்ரித³ண்டே³ந யதிஶ்சைவ’ இத்யாதி³ஸ்ம்ருதேர்ந பரமஹம்ஸபாரிவ்ராஜ்யமத்ர விவக்ஷிதமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்யக்த்வேதி ।

தஸ்ய த்³ருஷ்டார்த²த்வாந்முமுக்ஷுபி⁴ஸ்த்யாஜ்யத்வம் ஸூசயதி —

கேவலமிதி ।

அமுக்²யத்வாச்ச தஸ்ய த்யாஜ்யதேத்யாஹ —

பரிவ்ராஜ்யேதி ।

ததா²(அ)பி த்வதி³ஷ்ட: ஸம்ந்யாஸோ ந ஸ்ம்ருதிகாரைர்நிப³த்³த⁴ இதி சேந்நேத்யாஹ —

வித்³வாநிதி ।

ப்ரத்யக்ஷஶ்ருதிவிரோதா⁴ச்ச ஸ்மார்தஸம்ந்யாஸோ முக்²யோ ந ப⁴வதீத்யாஹ —

அதே²தி ।