ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய:பஞ்சமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அத² ஹைநம் கஹோல: கௌஷீதகேய: பப்ரச்ச² யாஜ்ஞவல்க்யேதி ஹோவாச யதே³வ ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத்³ப்³ரஹ்ம ய ஆத்மா ஸர்வாந்தரஸ்தம் மே வ்யாசக்ஷ்வேத்யேஷ த ஆத்மா ஸர்வாந்தர: । கதமோ யாஜ்ஞவல்க்ய ஸர்வாந்தரோ யோ(அ)ஶநாயாபிபாஸே ஶோகம் மோஹம் ஜராம் ம்ருத்யுமத்யேதி । ஏதம் வை தமாத்மாநம் விதி³த்வா ப்³ராஹ்மணா: புத்ரைஷணாயாஶ்ச வித்தைஷணாயாஶ்ச லோகைஷணாயாஶ்ச வ்யுத்தா²யாத² பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தி யா ஹ்யேவ புத்ரைஷணா ஸா வித்தைஷணா யா வித்தைஷணா ஸா லோகைஷணோபே⁴ ஹ்யேதே ஏஷணே ஏவ ப⁴வத: । தஸ்மாத்³ப்³ராஹ்மண: பாண்டி³த்யம் நிர்வித்³ய பா³ல்யேந திஷ்டா²ஸேத் । பா³ல்யம் ச பாண்டி³த்யம் ச நிர்வித்³யாத² முநிரமௌநம் ச மௌநம் ச நிர்வித்³யாத² ப்³ராஹ்மண: ஸ ப்³ராஹ்மண: கேந ஸ்யாத்³யேந ஸ்யாத்தேநேத்³ருஶ ஏவாதோ(அ)ந்யதா³ர்தம் ததோ ஹ கஹோல: கௌஷீதகேய உபரராம ॥ 1 ॥
‘வ்யுத்தா²ய பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தி’ இத்யநேந பாரிவ்ராஜ்யம் விதீ⁴யதே ; பாரிவ்ராஜ்யாஶ்ரமே ச யஜ்ஞோபவீதாதி³ஸாத⁴நாநி விஹிதாநி லிங்க³ம் ச ஶ்ருதிபி⁴: ஸ்ம்ருதிபி⁴ஶ்ச ; அத: தத் வர்ஜயித்வா அந்யஸ்மாத்³வ்யுத்தா²நம் ஏஷணாத்வே(அ)பீதி சேத் — ந, விஜ்ஞாநஸமாநகர்த்ருகாத்பாரிவ்ராஜ்யாத் ஏஷணாவ்யுத்தா²நலக்ஷணாத் பாரிவ்ராஜ்யாந்தரோபபத்தே: ; யத்³தி⁴ தத் ஏஷணாப்⁴யோ வ்யுத்தா²நலக்ஷணம் பாரிவ்ராஜ்யம் , தத் ஆத்மஜ்ஞாநாங்க³ம் , ஆத்மஜ்ஞாநவிரோத்⁴யேஷணாபரித்யாக³ரூபத்வாத் , அவித்³யாவிஷயத்வாச்சைஷணாயா: ; தத்³வ்யதிரேகேண ச அஸ்தி ஆஶ்ரமரூபம் பாரிவ்ராஜ்யம் ப்³ரஹ்மலோகாதி³ப²லப்ராப்திஸாத⁴நம் , யத்³விஷயம் யஜ்ஞோபவீதாதி³ஸாத⁴நவிதா⁴நம் லிங்க³விதா⁴நம் ச । ந ச ஏஷணாரூபஸாத⁴நோபாதா³நஸ்ய ஆஶ்ரமத⁴ர்மமாத்ரேண பாரிவ்ராஜ்யாந்தரே விஷயே ஸம்ப⁴வதி ஸதி, ஸர்வோபநிஷத்³விஹிதஸ்ய ஆத்மஜ்ஞாநஸ்ய பா³த⁴நம் யுக்தம் , யஜ்ஞோபவீதாத்³யவித்³யாவிஷயைஷணாரூபஸாத⁴நோபாதி³த்ஸாயாம் ச அவஶ்யம் அஸாத⁴நப²லரூபஸ்ய அஶநாயாதி³ஸம்ஸாரத⁴ர்மவர்ஜிதஸ்ய அஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி விஜ்ஞாநம் பா³த்⁴யதே । ந ச தத்³பா³த⁴நம் யுக்தம் , ஸர்வோபநிஷதா³ம் தத³ர்த²பரத்வாத் । ‘பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தி’ இத்யேஷணாம் க்³ராஹயந்தீ ஶ்ருதி: ஸ்வயமேவ பா³த⁴த இதி சேத் — அதா²பி ஸ்யாதே³ஷணாப்⁴யோ வ்யுத்தா²நம் விதா⁴ய புநரேஷணைகதே³ஶம் பி⁴க்ஷாசர்யம் க்³ராஹயந்தீ தத்ஸம்ப³த்³த⁴மந்யத³பி க்³ராஹயதீதி சேத் — ந, பி⁴க்ஷாசர்யஸ்யாப்ரயோஜகத்வாத் — ஹுத்வோத்தரகாலப⁴க்ஷணவத் ; ஶேஷப்ரதிபத்திகர்மத்வாத் அப்ரயோஜகம் ஹி தத் ; அஸம்ஸ்காரகத்வாச்ச — ப⁴க்ஷணம் புருஷஸம்ஸ்காரகமபி ஸ்யாத் , ந து பி⁴க்ஷாசர்யம் ; நியமாத்³ருஷ்டஸ்யாபி ப்³ரஹ்மவித³: அநிஷ்டத்வாத் । நியமாத்³ருஷ்டஸ்யாநிஷ்டத்வே கிம் பி⁴க்ஷாசர்யேணேதி சேத் — ந, அந்யஸாத⁴நாத் வ்யுத்தா²நஸ்ய விஹிதத்வாத் । ததா²பி கிம் தேநேதி சேத் — யதி³ ஸ்யாத் , பா³ட⁴ம் அப்⁴யுபக³ம்யதே ஹி தத் । யாநி பாரிவ்ராஜ்யே(அ)பி⁴ஹிதாநி வசநாநி ‘யஜ்ஞோபவீத்யேவாதீ⁴யீத’ (தை. ஆ. 2 । 1 । 1) இத்யாதீ³நி, தாநி அவித்³வத்பாரிவ்ராஜ்யமாத்ரவிஷயாணீதி பரிஹ்ருதாநி ; இதரதா²த்மஜ்ஞாநபா³த⁴: ஸ்யாதி³தி ஹ்யுக்தம் ; ‘நிராஶிஷமநாரம்ப⁴ம் நிர்நமஸ்காரமஸ்துதிம் । அக்ஷீணம் க்ஷீணகர்மாணம் தம் தே³வா ப்³ராஹ்மணம் விது³:’ (மோ. த⁴. 263 । 34) இதி ஸர்வகர்மாபா⁴வம் த³ர்ஶயதி ஸ்ம்ருதி: விது³ஷ: — ‘வித்³வாம்ல்லிங்க³விவர்ஜித:’ ( ? ), ‘தஸ்மாத³லிங்கோ³ த⁴ர்மஜ்ஞ:’ (அஶ்வ. 46 । 51) இதி ச । தஸ்மாத் பரமஹம்ஸபாரிவ்ராஜ்யமேவ வ்யுத்தா²நலக்ஷணம் ப்ரதிபத்³யேத ஆத்மவித் ஸர்வகர்மஸாத⁴நபரித்யாக³ரூபமிதி ॥

ஸம்ப்ரதி ப்ரக்ருதே வாக்யே பாரிவ்ராஜ்யவிதி⁴மங்கீ³க்ருத்ய ஸ்வயூத்²ய: ஶங்கதே —

வ்யுத்தா²யேதி ।

கா தர்ஹி விப்ரதிபத்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

பாரிவ்ராஜ்யேதி ।

லிங்க³ம் த்ரித³ண்ட³த்வாதி³ । ‘புராணே யஜ்ஞோபவீதே விஸ்ருஜ்ய நவமுபாதா³யா(அ)(அ)ஶ்ரமம் ப்ரவிஶேத்’ ‘த்ரித³ண்டீ³ கமண்ட³லுமாந்’ இத்யாத்³யா: ஶ்ருதய: ஸ்ம்ருதயஶ்ச ।

ஏஷணாத்வாத்³யஜ்ஞோபவீதாதீ³நாமபி த்யாஜ்யத்வமுக்தமித்யாஶங்க்ய ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவஶாத்³வ்யுத்தா²நே ஸம்கோசமபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

அத இதி ।

உதா³ஹ்ருதஶ்ருதிஸ்ம்ருதீநாம் விஷயாந்தரம் த³ர்ஶயந்நுத்தரமாஹ —

நேத்யாதி³நா ।

ததே³வ விவ்ருணோதி —

யத்³தீ⁴த்யாதி³நா ।

தஸ்யா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநாங்க³த்வே ஹேதுமாஹ —

ஆத்மஜ்ஞாநேதி ।

ஏஷணாயாஸ்தத்³விரோதி⁴த்வமேவ குதஸ்ஸித்³த⁴ம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அவித்³யேதி ।

தர்ஹி யதோ²க்தாநாம் ஶ்ருதிஸ்ம்ருதீநாம் கிமாலம்ப³நம் ததா³ஹ —

தத்³வ்யதிரேகேணேதி ।

ஆஶ்ரமத்வேந ரூப்யதே வஸ்துதஸ்து நா(அ)(அ)ஶ்ரமஸ்ததா³பா⁴ஸ இதி யாவத் ।

தஸ்யா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநாங்க³த்வம் வாரயதி —

ப்³ரஹ்மேதி ।

அத² வ்யுத்தா²நவாக்யோக்தமுக்²யபாரிவ்ராஜ்யவிஷயத்வமேவ லிங்கா³தி³விதா⁴நஸ்ய கிம் ந ஸ்யாத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ஏஷணாரூபாணி ஸாத⁴நாநி யஜ்ஞோபவீதாதீ³நி தேஷாமுபாதா³நமநுஷ்டா²நம் தஸ்யா(அ)(அ)ஶ்ரமத⁴ர்மமாத்ரேணோக்தஸ்ய யதோ²க்தே ஸம்ந்யாஸாபா⁴ஸே விஷயே ஸதி ப்ரதா⁴நபா³தே⁴ந முக்²யபாரிவ்ராஜ்யவிஷயத்வமயுக்தமித்யர்த²: ।

கத²ம் புநர்முக்²யபாரிவ்ராஜ்யவிஷயத்வே யஜ்ஞோபவீதாதே³ரிஷ்டே ப்ரதா⁴நபா³த⁴நம் ததா³ஹ —

யஜ்ஞோபவீதாதீ³தி ।

ஸாத்⁴யஸாத⁴நயோராஸம்கே³ தத்³விலக்ஷணஸ்யா(அ)(அ)த்மநோ ஜ்ஞாநம் பா³த்⁴யதே சேத்கா நோ ஹாநிரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

பி⁴க்ஷாசர்யம் தாவத்³விஹிதம் விஹிதாநுஷ்டா²நம் ச யஜ்ஞோபவீதாதி³ விநா ந ஸம்ப⁴வதீதி ஶ்ருத்யைவா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநம் யஜ்ஞோபவீதாதி³விரோதி⁴ பா³தி⁴தமிதி ஶங்கதே —

பி⁴க்ஷாசர்யமிதி ।

ஶங்காமேவ விஶத³யதி —

அதா²பீத்யாதி³நா ।

யதா² ஹுதஶேஷஸ்ய ப⁴க்ஷணம் விஹிதமபி ந த்³ரவ்யாக்ஷேபகம் பரிஶிஷ்டத்³ரவ்யோபாதா³நேந ப்ரவ்ருத்தேஸ்ததா² ஸர்வஸ்வத்யாகே³ விஹிதே பரிஶிஷ்டபி⁴க்ஷோபாதா³நேந விஹிதமபி பி⁴க்ஷாசரணமுபவீதாத்³யநாக்ஷேபகமித்யுத்தரமாஹ —

நேத்யாதி³நா ।

த்³ருஷ்டாந்தமேவ ஸ்பஷ்டயதி —

ஶேஷேதி ।

தத்³ப⁴க்ஷணமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: । அப்ரயோஜகம் த்³ரவ்யவிஶேஷஸ்யாநாக்ஷேபகமிதி யாவத்।

யத்³வா தா³ர்ஷ்டாந்திகமேவ ஸ்பு²டயதி —

ஶேஷேதி ।

ஸர்வஸ்வத்யாகே³ விஹிதே ஶேஷஸ்ய காலஸ்ய ஶரீரபாதாந்தஸ்ய ப்ரதிபத்திகர்மமாத்ரம் பி⁴க்ஷாசர்யமதோ ந தது³பவீதாதி³ப்ராபகமித்யர்த²: ।

கிஞ்ச பி⁴க்ஷாசர்யஸ்ய ஶரீரஸ்தி²த்யைவா(அ)(அ)க்ஷிப்தத்வாந்ந தத்ரா(அ)பி விதி⁴ர்தூ³ரே தத்³வஶாது³பவீதாதி³ஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

அஸம்ஸ்காரகத்வாச்சேதி ।

ததே³வ ஸ்பு²ட்யதே —

ப⁴க்ஷணமிதி ।

‘ஏககாலம் சரேத்³பை⁴க்ஷம்’(ம.ஸ்ம்ரு. 6। 55) இத்யாதி³நியமவஶாத³த்³ருஷ்டம் ஸித்⁴யது³பவீதாதி³கமப்யாக்ஷிபதீதி சேந்நேத்யாஹ —

நியமேதி ।

விவிதி³ஷோஸ்ததி³ஷ்டமபி நோபவீதாத்³யாக்ஷேபகம் ஜ்ஞாநோத்பாத³கஶ்ரவணாத்³யுபயோகி³தே³ஹஸ்தி²த்யர்த²த்வேநைவ சரிதார்த²த்வாதி³தி பா⁴வ: ।

தர்ஹி யதா²கத²ஞ்சிது³பநதேநாந்நேந ஶரீரஸ்தி²திஸம்ப⁴வாத்³பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தீதி வாக்யம் வ்யர்த²மிதி ஶங்கதே —

நியமாத்³ருஷ்டஸ்யேதி ।

பி⁴க்ஷாசர்யாநுவாதே³ந ப்ரதிக்³ரஹாதி³நிவ்ருத்த்யர்த²த்வாத்³வாகஸ்ய நா(அ)(அ)நர்த²க்யமித்யுத்தரமாஹ —

நாந்யேதி ।

நிவ்ருத்த்யுபதே³ஶேந வாக்யஸ்யார்த²வத்த்வே(அ)பி தது³பதே³ஶஸ்ய நார்த²வத்த்வம் கூடஸ்தா²த்மஜ்ஞாநேநைவ ஸர்வநிவ்ருத்தே: ஸித்³தே⁴ரிதி ஶங்கதே —

ததா²(அ)பீதி ।

யதி³ நிஷ்க்ரியாத்மஜ்ஞாநாத³ஶேஷநிவ்ருத்தி: ஸ்யாத்தர்ஹி தத³ஸ்மாபி⁴ரபி ஸ்வீக்ரியதே ஸத்யமித்யங்கீ³கரோதி —

யதீ³தி ।

யதி³ து க்ஷுதா³தி³தோ³ஷப்ராப³ல்யாதா³த்மாநம் நிஷ்க்ரியமபி விஸ்ம்ருத்ய ப்ரார்த²நாதி³பரோ ப⁴வதி ததா³ நிவ்ருத்த்யுபதே³ஶோ(அ)பி ப⁴வத்யர்த²வாநிதி பா⁴வ: ।

ப்ராகு³க்தவாக்யவிரோதா⁴ந்நிவ்ருத்த்யுபதே³ஶோ(அ)ஶக்ய இதி சேத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யாநீதி ।

முக்²யபரிவ்ராட்³விஷயத்வே தோ³ஷம் ஸ்மாரயதி —

இதரதே²தி ।

நிவ்ருத்த்யுபதே³ஶாநுக்³ராஹகத்வேந ஸ்ம்ருதீருதா³ஹரதி —

நிராஶிஷமித்யாதி³நா ।

அமுக்²யஸம்ந்யாஸிவிஷயத்வாஸம்ப⁴வாந்முக்²யபரிவ்ராட்³விஷயம் வ்யுத்தா²நவாக்யமித்யுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

இதி ஶப்³தோ³ வ்யுத்தா²நவாக்யவ்யாக்²யாநஸமாப்த்யர்த²: ।