స హోవాచైతద్వై తదక్షరం గార్గి బ్రాహ్మణా అభివదన్త్యస్థూలమనణ్వహ్రస్వమదీర్ఘమలోహితమస్నేహమచ్ఛాయమతమోఽవాయ్వనాకాశమసఙ్గమరసమగన్ధమచక్షుష్కమశ్రోత్రమవాగమనోఽతేజస్కమప్రాణమముఖమమాత్రమనన్తరమబాహ్యం న తదశ్నాతి కిఞ్చన న తదశ్నాతి కశ్చన ॥ ౮ ॥
తద్దోషద్వయమపి పరిజిహీర్షన్నాహ — స హోవాచ యాజ్ఞవల్క్యః ; ఎతద్వై తత్ , యత్పృష్టవత్యసి — కస్మిన్ను ఖల్వాకాశ ఓతశ్చ ప్రోతశ్చేతి ; కిం తత్ ? అక్షరమ్ — యన్న క్షీయతే న క్షరతీతి వా అక్షరమ్ — తదక్షరం హే గార్గి బ్రాహ్మణా బ్రహ్మవిదః అభివదన్తి ; బ్రాహ్మణాభివదనకథనేన, నాహమవాచ్యం వక్ష్యామి న చ న ప్రతిపద్యేయమిత్యేవం దోషద్వయం పరిహరతి । ఎవమపాకృతే ప్రశ్నే, పునర్గార్గ్యాః ప్రతివచనం ద్రష్టవ్యమ్ — బ్రూహి కిం తదక్షరమ్ , యద్బ్రాహ్మణా అభివదన్తి — ఇత్యుక్త ఆహ — అస్థూలమ్ తత్ స్థూలాదన్యత్ ; ఎవం తర్హ్యణు — అనణు ; అస్తు తర్హి హ్రస్వమ్ — అహ్రస్వమ్ ; ఎవం తర్హి దీర్ఘమ్ — నాపి దీర్ఘమ్ అదీర్ఘమ్ ; ఎవమేతైశ్చతుర్భిః పరిమాణప్రతిషేధైర్ద్రవ్యధర్మః ప్రతిషిద్ధః, న ద్రవ్యం తదక్షరమిత్యర్థః । అస్తు తర్హి లోహితో గుణః — తతోఽప్యన్యత్ అలోహితమ్ ; ఆగ్నేయో గుణో లోహితః ; భవతు తర్హ్యపాం స్నేహనమ్ — న అస్నేహమ్ ; అస్తు తర్హి ఛాయా — సర్వథాపి అనిర్దేశ్యత్వాత్ ఛాయాయా అప్యన్యత్ అచ్ఛాయమ్ ; అస్తు తర్హి తమః — అతమః ; భవతు వాయుస్తర్హి — అవాయుః ; భవేత్తర్హ్యాకాశమ్ — అనాకాశమ్ ; భవతు తర్హి సఙ్గాత్మకం జతువత్ — అసఙ్గమ్ ; రసోఽస్తు తర్హి — అరసమ్ ; తథా గన్ధోఽస్తు — అగన్ధమ్ ; అస్తు తర్హి చక్షుః — అచక్షుష్కమ్ , న హి చక్షురస్య కరణం విద్యతే, అతోఽచక్షుష్కమ్ , ‘పశ్యత్యచక్షుః’ (శ్వే. ౩ । ౧౯) ఇతి మన్త్రవర్ణాత్ ; తథా అశ్రోత్రమ్ , ‘స శృణోత్యకర్ణః’ (శే. ౩ । ౧౯) ఇతి ; భవతు తర్హి వాక్ — అవాక్ ; తథా అమనః, తథా అతేజస్కమ్ అవిద్యమానం తేజోఽస్య తత్ అతేజస్కమ్ ; న హి తేజః అగ్న్యాదిప్రకాశవత్ అస్య విద్యతే ; అప్రాణమ్ — ఆధ్యాత్మికో వాయుః ప్రతిషిధ్యతేఽప్రాణమితి ; ముఖం తర్హి ద్వారం తత్ — అముఖమ్ ; అమాత్రమ్ — మీయతే యేన తన్మాత్రమ్ , అమాత్రమ్ మాత్రారూపం తన్న భవతి, న తేన కిఞ్చిన్మీయతే ; అస్తు తర్హి చ్ఛిద్రవత్ — అనన్తరమ్ నాస్యాన్తరమస్తి ; సమ్భవేత్తర్హి బహిస్తస్య — అబాహ్యమ్ ; అస్తు తర్హి భక్షయితృ తత్ — న తదశ్నాతి కిఞ్చన ; భవేత్ తర్హి భక్ష్యం కస్యచిత్ — న తదశ్నాతి కశ్చన । సర్వవిశేషణరహితమిత్యర్థః । ఎకమేవాద్వితీయం హి తత్ — కేన కిం విశిష్యతే ॥