ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃನವಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಅಥ ಹೈನಂ ವಿದಗ್ಧಃ ಶಾಕಲ್ಯಃ ಪಪ್ರಚ್ಛ । ಪೃಥಿವ್ಯಾದೀನಾಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮತಾರತಮ್ಯಕ್ರಮೇಣ ಪೂರ್ವಸ್ಯ ಪೂರ್ವಸ್ಯ ಉತ್ತರಸ್ಮಿನ್ನುತ್ತರಸ್ಮಿನ್ ಓತಪ್ರೋತಭಾವಂ ಕಥಯನ್ ಸರ್ವಾಂತರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರಕಾಶಿತವಾನ್ ; ತಸ್ಯ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ವ್ಯಾಕೃತವಿಷಯೇ ಸೂತ್ರಭೇದೇಷು ನಿಯಂತೃತ್ವಮುಕ್ತಮ್ — ವ್ಯಾಕೃತವಿಷಯೇ ವ್ಯಕ್ತತರಂ ಲಿಂಗಮಿತಿ । ತಸ್ಯೈವ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಸಾಕ್ಷಾದಪರೋಕ್ಷತ್ವೇ ನಿಯಂತವ್ಯದೇವತಾಭೇದಸಂಕೋಚವಿಕಾಸದ್ವಾರೇಣಾಧಿಗಂತವ್ಯೇ ಇತಿ ತದರ್ಥಂ ಶಾಕಲ್ಯಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಾರಭ್ಯತೇ —

ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಂತರಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —

ಅಥೇತಿ ।

ಗಾರ್ಗಿಪ್ರಶ್ನೇ ನಿರ್ಣೀತೇ ತಯಾ ಬ್ರಹ್ಮವದನಂ ಪ್ರತ್ಯೇತತ್ತುಲ್ಯೋ ನಾಸ್ತೀತಿ ಸರ್ವಾನ್ಪ್ರತಿ ಕಥನಾನಂತರ್ಯಮಥಶಬ್ದಾರ್ಥಃ ।

ಸಂಗತಿಂ ವಕ್ತುಂ ವೃತ್ತಂ ಕೀರ್ತಯತಿ —

ಪೃಥಿವ್ಯಾದೀನಾಮಿತಿ ।

ಯತ್ಸಾಕ್ಷಾದಿತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಸ್ತುತ್ಯ ಸರ್ವಾಂತರತ್ವನಿರೂಪಣದ್ವಾರಾ ಸಾಕ್ಷಿತ್ವಾದಿಕಮಾರ್ಥಿಕಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ರಯೇ ನಿರ್ಧಾರಿತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಅಂತರ್ಯಾಮಿಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಮುಖತೋ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಮರ್ಥಮನುದ್ರವತಿ —

ತಸ್ಯ ಚೇತಿ ।

ನಾಮರೂಪಾಭ್ಯಾಂ ವ್ಯಾಕೃತೋ ವಿಷಯೋ ದ್ವೈತಪ್ರಪಂಚಸ್ತತ್ರ ಸೂತ್ರಸ್ಯ ಭೇದಾ ಯೇ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಯಸ್ತೇಷು ನಿಯಮ್ಯೇಷು ನಿಯಂತೃತ್ವಂ ತಸ್ಯೋಕ್ತಮಿತಿ ಯೋಜನಾ ।

ಕಿಮಿತಿ ವ್ಯಾಕೃತವಿಷಯೇ ನಿಯಂತೃತ್ವಮುಕ್ತಮಿತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —

ವ್ಯಾಕೃತೇತಿ ।

ತತ್ರ ಹಿ ಪರತಂತ್ರಸ್ಯ ಪೃಥಿವ್ಯಾದೇರ್ಗ್ರಹಣಂ ನಿಯಮ್ಯತ್ವೇ ಸ್ಪಷ್ಟತರಂ ಲಿಂಗಮಿತಿ ತತ್ರೈವ ನಿಯಂತೃತ್ವಮುಕ್ತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ವೃತ್ತಮನೂದ್ಯೋತ್ತರಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ —

ತಸ್ಯೈವೇತಿ ।

ನಿಯಂತವ್ಯಾನಾಂ ದೇವತಾಭೇದಾನಾಂ ಪ್ರಾಣಾಂತಃ ಸಂಕೋಚೋ ವಿಕಾಸಶ್ಚಾಽಽನಂತ್ಯಪರ್ಯಂತಸ್ತದ್ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಕೃತಸ್ಯೈವ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪರೋಕ್ಷತ್ವೇ ಸ ಏಷ ನೇತಿ ನೇತ್ಯಾತ್ಮೇತ್ಯಾದಿನಾಽಧಿಗಂತವ್ಯೇ ಇತಿ ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರಥಮಂ ದೇವತಾಸಂಕೋಚವಿಕಾಸೋಕ್ತಿರನಂತರಂ ವಸ್ತುನಿರ್ದೇಶ ಇತ್ಯೇತದರ್ಥಮೇತದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।