ప్రాచ్యాం దిశి కా దేవతేతి వక్తవ్యే కథమన్యథా పృచ్ఛ్యతే తత్రాఽఽహ —
అసౌ హీతి
ఆత్మానమాత్మీయమితి యావత్ । యథోక్తం హ్రదయమాత్మత్వేనోపగమ్యేతి సంబన్ధః ।
తథాఽపి ప్రథమం ప్రాచీం దిశమధికృత్య ప్రశ్నే కో హేతురితి చేత్తత్రాఽఽహ —
పూర్వాభిముఖ ఇతి ।
యద్యపి దిగాత్మాఽహమస్మీతి స్థితస్తథాఽపి కథం సర్వం జగదాత్మత్వేనోపగమ్య తిష్ఠతీత్యవగమ్యతే తత్రాఽఽహ —
సప్రతిష్ఠేతి ।
సప్రతిష్ఠా దిశో వేదేతి వచనాత్సర్వమపి హృదయద్వారా జగదాత్మత్వేనోపగమ్య స్థితో మునిరితి ప్రతిభాతీత్యర్థః ।
ప్రతిజ్ఞానుసారిత్వాచ్చాయం ప్రశ్నో యుక్తిమానిత్యాహ —
యథేతి ।
అహమస్మి దిగాత్మేతి ప్రతిజ్ఞానుసారిణ్యపి ప్రశ్నే దేహపాతోత్తరభావీ దేవతాభావః పృచ్ఛ్యతే సతి దేహే ధ్యాతుస్తద్భావాయోగాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
సర్వత్ర హీతి ।
ఇతి న భావిదేవతాభావః ప్రశ్నగోచర ఇతి శేషః ।
ఉక్తేఽర్థే వాక్యశేషమనుకూలయతి —
తథా చేతి ।
ప్రశ్నార్థముపసంహరతి —
అస్యామితి ।
ఆదిత్యస్య చక్షుషి ప్రతిష్ఠితత్వం ప్రకటయితుం కార్యకారణభావం తయోరాదర్శయతి —
అధ్యాత్మతశ్చక్షుష ఇతి ।
‘చక్షోః సూర్యో అజాయత’ ఇత్యాదయో మన్త్రవాదాస్తదనుసారిణశ్చ బ్రాహ్మణవాదాః ।
భవతు కార్యకారణభావస్తథాఽపి కథం చక్షుష్యాదిత్యస్య ప్రతిష్ఠితత్వం తత్రాఽఽహ —
కార్యం హీతి ।
కథం చక్షుషో రూపేషు ప్రతిష్ఠితత్వం తత్రాఽఽహ —
రూపగ్రహణాయేతి ।
తథాఽపి కథం యథోక్తమాధారాధేయత్వమత ఆహ —
యైర్హీతి ।
చక్షుషో రూపాధారత్వే ఫలితమాహ —
తస్మాదితి ।
ఉపసంహృతమర్థం సంగృహ్ణాతి —
చక్షుషేతి ।
హృదయారబ్ధత్వం రూపాణాం స్ఫుటయతి —
రూపాకారేణేతి ।
హృదయే రూపాణాం ప్రతిష్ఠితత్వే హేత్వన్తరమాహ —
యస్మాదితి ।
హృదయశబ్దస్య మాంసఖణ్డవిషయత్వం వ్యావర్తయతి —
హృదయమితి ।
కథం పునర్బహిర్ముఖాని రూపాణ్యన్తర్హృదయే స్థాతుం పారయన్తి తత్రాఽఽహ —
హృదయేన హీతి ।
తథాఽపి కథం తేషాం హృదయప్రతిష్ఠితత్వం తత్రాఽఽహ —
వాసనాత్మనామితి ॥౨౦॥