ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃನವಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಕಿಂದೇವತೋಽಸ್ಯಾಮುದೀಚ್ಯಾಂ ದಿಶ್ಯಸೀತಿ ಸೋಮದೇವತ ಇತಿ ಸ ಸೋಮಃ ಕಸ್ಮಿನ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಇತಿ ದೀಕ್ಷಾಯಾಮಿತಿ ಕಸ್ಮಿನ್ನು ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತೇತಿ ಸತ್ಯ ಇತಿ ತಸ್ಮಾದಪಿ ದೀಕ್ಷಿತಮಾಹುಃ ಸತ್ಯಂ ವದೇತಿ ಸತ್ಯೇ ಹ್ಯೇವ ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತೇತಿ ಕಸ್ಮಿನ್ನು ಸತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮಿತಿ ಹೃದಯ ಇತಿ ಹೋವಾಚ ಹೃದಯೇನ ಹಿ ಸತ್ಯಂ ಜಾನಾತಿ ಹೃದಯೇ ಹ್ಯೇವ ಸತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ ಭವತೀತ್ಯೇವಮೇವೈತದ್ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ॥ ೨೩ ॥
ಕಿಂದೇವತೋಽಸ್ಯಾಮುದೀಚ್ಯಾಂ ದಿಶ್ಯಸೀತಿ, ಸೋಮದೇವತ ಇತಿ — ಸೋಮ ಇತಿ ಲತಾಂ ಸೋಮಂ ದೇವತಾಂ ಚೈಕೀಕೃತ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಃ । ಸ ಸೋಮಃ ಕಸ್ಮಿನ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಇತಿ, ದೀಕ್ಷಾಯಾಮಿತಿ — ದೀಕ್ಷಿತೋ ಹಿ ಯಜಮಾನಃ ಸೋಮಂ ಕ್ರೀಣಾತಿ ; ಕ್ರೀತೇನ ಸೋಮೇನ ಇಷ್ಟ್ವಾ ಜ್ಞಾನವಾನುತ್ತರಾಂ ದಿಶಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ಸೋಮದೇವತಾಧಿಷ್ಠಿತಾಂ ಸೌಮ್ಯಾಮ್ । ಕಸ್ಮಿನ್ನು ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತೇತಿ, ಸತ್ಯ ಇತಿ — ಕಥಮ್ ? ಯಸ್ಮಾತ್ಸತ್ಯೇ ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾ, ತಸ್ಮಾದಪಿ ದೀಕ್ಷಿತಮಾಹುಃ — ಸತ್ಯಂ ವದೇತಿ — ಕಾರಣಭ್ರೇಷೇ ಕಾರ್ಯಭ್ರೇಷೋ ಮಾ ಭೂದಿತಿ । ಸತ್ಯೇ ಹ್ಯೇವ ದೀಕ್ಷಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತೇತಿ । ಕಸ್ಮಿನ್ನು ಸತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮಿತಿ ; ಹೃದಯ ಇತಿ ಹೋವಾಚ ; ಹೃದಯೇನ ಹಿ ಸತ್ಯಂ ಜಾನಾತಿ ; ತಸ್ಮಾತ್ ಹೃದಯೇ ಹ್ಯೇವ ಸತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ ಭವತೀತಿ । ಏವಮೇವೈತದ್ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ॥

ದೀಕ್ಷಾಯಾಂ ಸೋಮಸ್ಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತತ್ವಂ ಸಾಧಯತಿ —

ದೀಕ್ಷಿತೋ ಹೀತ್ಯಾದಿನಾ ।

ದೀಕ್ಷಾಯಾಂ ಸೋಮಸ್ಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತತ್ವಂ ಸಾಧಯತಿ —

ದೀಕ್ಷಿತೋ ಹೀತ್ಯಾದಿನಾ ।

ದೀಕ್ಷಾಯಾಃ ಸತ್ಯೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತತ್ವಮಪ್ರಸಿದ್ಧಮಿತಿ ಶಂಕಿತ್ವಾ ಸಮಾದತ್ತೇ —

ಕಥಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಅಪಿಶಬ್ದೋಽವಧಾರಣಾರ್ಥಃ ।

ಸತ್ಯಂ ವದೇತಿ ವದತಾಮಭಿಪ್ರಾಯಮಾಹ —

ಕಾರಣೇತಿ ।

ಭ್ರೇಷೋ ಭ್ರಂಶೋ ನಾಶಃ । ಇತಿ ತೇಷಾಮಭಿಪ್ರಾಯ ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ಪ್ರಕೃತೋಪಸಂಹಾರಃ —

ಸತ್ಯೇ ಹೀತಿ ॥೨೩॥