బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
తృతీయోఽధ్యాయఃనవమం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
కిన్దేవతోఽస్యాముదీచ్యాం దిశ్యసీతి సోమదేవత ఇతి స సోమః కస్మిన్ప్రతిష్ఠిత ఇతి దీక్షాయామితి కస్మిన్ను దీక్షా ప్రతిష్ఠితేతి సత్య ఇతి తస్మాదపి దీక్షితమాహుః సత్యం వదేతి సత్యే హ్యేవ దీక్షా ప్రతిష్ఠితేతి కస్మిన్ను సత్యం ప్రతిష్ఠితమితి హృదయ ఇతి హోవాచ హృదయేన హి సత్యం జానాతి హృదయే హ్యేవ సత్యం ప్రతిష్ఠితం భవతీత్యేవమేవైతద్యాజ్ఞవల్క్య ॥ ౨౩ ॥
కిన్దేవతోఽస్యాముదీచ్యాం దిశ్యసీతి, సోమదేవత ఇతి — సోమ ఇతి లతాం సోమం దేవతాం చైకీకృత్య నిర్దేశః । స సోమః కస్మిన్ప్రతిష్ఠిత ఇతి, దీక్షాయామితి — దీక్షితో హి యజమానః సోమం క్రీణాతి ; క్రీతేన సోమేన ఇష్ట్వా జ్ఞానవానుత్తరాం దిశం ప్రతిపద్యతే సోమదేవతాధిష్ఠితాం సౌమ్యామ్ । కస్మిన్ను దీక్షా ప్రతిష్ఠితేతి, సత్య ఇతి — కథమ్ ? యస్మాత్సత్యే దీక్షా ప్రతిష్ఠితా, తస్మాదపి దీక్షితమాహుః — సత్యం వదేతి — కారణభ్రేషే కార్యభ్రేషో మా భూదితి । సత్యే హ్యేవ దీక్షా ప్రతిష్ఠితేతి । కస్మిన్ను సత్యం ప్రతిష్ఠితమితి ; హృదయ ఇతి హోవాచ ; హృదయేన హి సత్యం జానాతి ; తస్మాత్ హృదయే హ్యేవ సత్యం ప్రతిష్ఠితం భవతీతి । ఎవమేవైతద్యాజ్ఞవల్క్య ॥

దీక్షాయాం సోమస్య ప్రతిష్ఠితత్వం సాధయతి —

దీక్షితో హీత్యాదినా ।

దీక్షాయాం సోమస్య ప్రతిష్ఠితత్వం సాధయతి —

దీక్షితో హీత్యాదినా ।

దీక్షాయాః సత్యే ప్రతిష్ఠితత్వమప్రసిద్ధమితి శఙ్కిత్వా సమాదత్తే —

కథమిత్యాదినా ।

అపిశబ్దోఽవధారణార్థః ।

సత్యం వదేతి వదతామభిప్రాయమాహ —

కారణేతి ।

భ్రేషో భ్రంశో నాశః । ఇతి తేషామభిప్రాయ ఇతి శేషః ।

ప్రకృతోపసంహారః —

సత్యే హీతి ॥౨౩॥