ఎకస్యైవ వైశ్వానరస్యోపాసనార్థం ప్రాసంగికమిన్ద్రశ్చేన్ద్రాణీ చేతి మిథునం కల్పయతి —
అథేత్యాదినా ।
ప్రాసంగికధ్యానాధికారార్థోఽథశబ్దః ।
యాదేతన్మిథునం జాగరితే విశ్వశబ్దితం తదేవైకం స్వప్నే తైజసశబ్దవాచ్యమిత్యాహ —
తదేతదితి ।
తచ్ఛబ్దితం తైజసమవికృత్య పృచ్ఛతి —
కథమితి ।
కిం తస్య స్థానం పృచ్ఛ్యతేఽన్నం వా ప్రావరణం వా మార్గో వేతి వికల్ప్యాఽఽద్యం ప్రత్యాహ —
తయోరితి ।
సంస్తవం సంగతిమితి యావత్ ।
ద్వితీయం ప్రత్యాహ —
అథేతి ।
అన్నాతిరేకేణ స్థితేరసంభవాత్తస్య వక్తవ్యత్వాదిత్యథశబ్దార్థః ।
లోహితపిణ్డం సూక్ష్మాన్నరసం వ్యాఖ్యాతుం భక్షితస్యాన్నస్య తావద్విభాగమాహ —
అన్నమితి।
యదన్యత్పునరితి యోజనీయమ్ । తత్రేత్యధ్యాహృత్య యో మధ్యమ ఇత్యాదిగ్రన్థో యోజ్యః ।
ఉపాధ్యుపహితయోరేకత్వమాశ్రిత్యాఽఽహ —
యం తైజసమితి ।
తస్యాన్నత్వముపపాదయతి —
స తయోరితి ।
వ్యాఖ్యాతేఽర్థే వాక్యస్యాన్వితావయవత్వమాహ —
తదేతదితి ।
యది ప్రావరణం పృచ్ఛ్యతే తత్రాఽఽహ —
కిఞ్చాన్యదితి।
భోగస్వాపానన్తర్యమథశబ్దార్థః ।
ప్రావరణప్రదర్శనస్య ప్రయోజనమాహ —
భుక్తవతోరితి ।
ఇహేతి భోక్తృభోగ్యయోరిన్ద్రేన్ద్రాణ్యోరుక్తిః । హృదయజాలకయోరాధారాధేయత్వమవివక్షితం తస్యైవ తద్భావాత్ ।
మార్గశ్చేత్పృచ్ఛ్యతే తత్రాఽఽహ —
అథేతి ।
నాడీభిః శరీరం వ్యాప్తస్యాన్నస్య ప్రయోజనమాహ —
తదేతదితి ।
తస్మాదిత్యాదివాక్యమాదాయ వ్యాచష్టే —
యస్మాదితి ।
తథాఽపి ప్రవివిక్తాహార ఇత్యేవ వక్తవ్యే ప్రవివిక్తాహారతర ఇతి కస్మాదుచ్యతే తత్రాఽఽహ —
పిణ్డేతి ।
యస్మాదిత్యస్యాపేక్షితం కథయతి —
అత ఇతి ।
శారీరాదితి శ్రూయతే కథం శరీరాదిత్యుచ్యతే తత్రాఽఽహ —
శరీరమేవేతి।
ఉక్తమర్థం సంక్షిప్యోపసంహరతి —
ఆత్మన ఇతి ॥౩॥