పూర్వస్మిన్బ్రాహ్మణే జాగరాదిద్వారా తత్త్వం నిర్ధారితం సంప్రతి బ్రాహ్మణాన్తరమవతార్య తస్య పూర్వేణ సంబన్ధం ప్రతిజానీతే —
జనకమితి ।
తమేవ వక్తుం తృతీయే వృత్తం కీర్తయతి —
విజ్ఞానమయ ఇతి ।
యద్బ్రహ్మ సాక్షాదపరోక్షాత్సర్వాన్తర ఆత్మా స పర ఎవ విజ్ఞానమయ ఆత్మేత్యత్ర హేతుమాహ —
నాన్య ఇతి ।
విజ్ఞానమయః పర ఎవేత్యత్ర వాక్యాన్తరం పఠతి —
స ఎష ఇతి ।
వదన్వాగిత్యాదావుక్తమనువదతి —
వదనాదీతి ।
తార్తీయమర్థమనూద్య చాతుర్థికమర్థమనువదతి —
అస్తీతి ।
యది మధుకాణ్డే గార్గ్యకాశ్యసంవాదే ప్రాణాదీనాం కర్తృత్వాదినిరాకరణేన తేభ్యో వ్యతిరిక్తోఽస్తి విజ్ఞానాత్మేతి సోఽధిగతస్తర్హి కిమితి పఞ్చమే తత్సద్భావో వ్యుత్పాద్యతే తత్రాఽఽహ —
పునరితి ।
యద్యపి విజ్ఞానమయసద్భావశ్చతుర్థే స్థితస్తథాఽపి పునరౌషస్త్యే ప్రశ్నే యః ప్రాణేన ప్రాణితీత్యాదినా ప్రాణనాదిలిఙ్గముపన్యస్య తల్లిఙ్గగమ్యః సామాన్యేనాధిగతః స దృష్టేర్ద్రష్టేత్యాదినా కూటస్థదృష్టిస్వభావో విశేషతో నిశ్చితస్తథా చ పఞ్చమేఽపి తద్వ్యుత్పాదనముచితమిత్యర్థః ।
ఆత్మా కూటస్థదృష్టిస్వభావశ్చేత్కథం తస్య సంసారస్తత్రాఽఽహ —
తస్య చేతి ।
అజ్ఞానం తత్కార్యం చాన్తఃకరణాది పరోపాధిశబ్దార్థః ।
సంసారస్యాఽఽత్మన్యౌపాధికత్వే దృష్టాన్తమాహ —
యథేతి।
దార్ష్టాన్తికస్యానేకరూపత్వాదనేకదృష్టాన్తోపాదానమిత్యభిప్రేత్య దార్ష్టాన్తికమాహ —
తథేతి।
యథోక్తదృష్టాన్తానుసారేణాఽఽత్మన్యపి పరోపాధిః సంసార ఇతి యావత్ ।
సోపాధికస్యాఽఽత్మనః సంసారిత్వముక్త్వా నిరుపాధికస్య నిత్యముక్తత్వమాహ —
నిరుపాధిక ఇతి ।
నిరుపాఖ్యత్వం వాచాం మనసాం చాగోచరత్వమ్ । కథం తర్హి తత్రాఽఽగమప్రామాణ్యం తత్రాఽఽహ —
నేతి నేతీతి వ్యపదేశ్య ఇతి ।
కహోలప్రశ్నోక్తమనుద్రవతి —
సాక్షాదితి।
అక్షరబ్రాహ్మణోక్తం స్మారయతి —
అక్షరమితి ।
అన్తర్యామిబ్రాహ్మణోక్తం స్మారయతి —
అన్తర్యామీతి।
శాకల్యబ్రాహ్మణోక్తమనుసన్దధాతి —
ఔపనిషద ఇతి ।
పాఞ్చమికమర్థమిత్థమనూద్యాతీతే బ్రాహ్మణద్వయే వృత్తమనుభాషతే —
తదేవేతి।
యత్సాక్షాదపరోక్షాత్సర్వాన్తరం బ్రహ్మ తదేవాధిగమనోపాయవిశేషోపదర్శనపురఃసరం పునరధిగతమితి సంబన్ధః ।
షడాచార్యబ్రాహ్మణార్థం సంక్షిప్య కూర్చబ్రాహ్మణార్థం సంక్షిపతి —
ఇన్ధ ఇత్యాదినా ।
ఇన్ధస్య విశేషణం ప్రవివిక్తాహార ఇతి । హృదయేఽన్తర్యో లిఙ్గాత్మా స తతో వైశ్వానరాదిన్ధాత్ప్రవివిక్తాహారతర ఇతి యోజనా ।
విశ్వతైజసావుక్తౌ ప్రాజ్ఞతురీయే ప్రదర్శయతి —
తతః పరేణేతి ।
తతస్తస్మాద్విశ్వాత్తైజసాచ్చ పరేణవ్యవస్థితో యో జగదాత్మా ప్రాణోపాధిరవ్యాకృతాఖ్యః ప్రాజ్ఞస్తతోఽపి తమప్యుపాధిభూతం జగదాత్మానం కేవలే ప్రతీచి విద్యయా ప్రవిలాప్య స ఎష నేతి నేతీతి యత్తురీయం బ్రహ్మ తదధిగతమితి సంబన్ధః ।
విద్యయోపాధివిలాపనే దృష్టాన్తమాహ —
రజ్జ్వాదావితి ।
అభయం వై జనకేత్యాదావుక్తమనువదతి —
ఎవమితి ।
కూర్చబ్రాహ్మణోక్తమర్థమనుభాషితం సంక్షిప్యాఽఽహ —
అత్ర చేతి ।
అన్యప్రసంగేనోపాసనానాం క్రమముక్తిఫలత్వప్రదర్శనప్రసంగేనేతి యావత్ ।
తేషాముపన్యాసమేవాభినయతి —
ఇన్ధ ఇత్యాదినా ।
వృత్తమనూద్యోత్తరబ్రాహ్మణస్య తాత్పర్యమాహ —
ఇదానీమితి ।
ఆదిశబ్దః సుషుప్తితురీయసంగ్రహార్థః । తర్కస్య మహత్త్వం చతుర్విధదోషరాహిత్యేనాబాధితత్వమ్ । అధిగమస్తస్యైవ ప్రస్తుతస్య బ్రాహ్మణ ఇతి శేషః । కర్తవ్య ఇతీదమిదానీమారభ్యత ఇతి సంబన్ధః ।
కిమిదం బ్రహ్మణోఽధిగమస్య కర్తవ్యత్వం నామ తదాహ —
అభయమితి ।
అధిగన్తవ్యమర్థాన్తరమాహ —
సద్భావశ్చేతి ।
ప్రాగపి సద్భావస్తస్యాధిగతస్తత్కిమర్థం పునస్తాదర్థ్యేన ప్రయత్యతే తత్రాఽహ —
విప్రతిపత్తీతి ।
బాహ్యానాం విప్రతిపత్త్యా నాస్తిత్వశఙ్కాయాం తన్నిరాసద్వారాఽఽత్మనః సద్భావోఽధిగన్తవ్య ఇత్యర్థః ।
ఆత్మనోఽస్తిత్వేఽపి కేచిద్దేహాదౌ తదన్తర్భావమభ్యుపయన్తి తాన్ప్రత్యాహ —
వ్యతిరిక్తత్వమితి ।
దేహాదివ్యతిరిక్తోఽప్యాత్మా కర్తా భోక్తా చేత్యేకే భోక్తైవ కేవలమిత్యపరే తాన్ప్రత్యుక్తమ్ —
శుద్ధత్వమితి ।
తస్య జడత్వపక్షం ప్రత్యాచష్టే —
స్వయఞ్జ్యోతిష్ట్వమితి।
తత్ర కూటస్థదృష్టిస్వభావత్వం హేతుమాహ —
అలుప్తేతి ।
ఎతేన విజ్ఞానస్య గుణత్వపక్షోఽపి ప్రత్యుక్తో వేదితవ్యః ।
యే త్వానన్దమాత్మగుణమాహుస్తాన్ప్రత్యాహ —
నిరతిశయేతి ।
ఆత్మనః సప్రపఞ్చత్వపక్షం ప్రత్యాదిశతి —
అద్వైతత్వం చేతి ।
బ్రాహ్మణతాత్పర్యమభిధాయాఽఽఖ్యాయికాతాత్పర్యమాహ —
ఆఖ్యాయికా త్వితి ।
విద్యాయాః సంప్రదానం శిష్యస్తస్య గ్రహణవిధిః శ్రద్ధాదిప్రకారస్తస్య ప్రకాశనార్థేయమాఖ్యాయికేతి యావత్ ।
ప్రయోజనాన్తరం తస్యా దర్శయతి —
విద్యేతి ।
కథం కర్మభ్యో విశేషతో విద్యాయాః స్తుతిరత్ర లక్ష్యతే తత్రాఽఽహ —
వరేతి ।
కామప్రశ్నాఖ్యస్య వరస్య యాజ్ఞవల్క్యేన రాజ్ఞే దత్తత్వాత్తేన చావసరే బ్రహ్మజ్ఞానస్యైవ పృష్టత్వాదనేన విధినా విద్యాస్తుతేః సూచనాత్సాఽప్యత్ర వివిక్షితేత్యర్థః ।