ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯವ್ರತಭಾಂಗೇ ಹೇತುಮುಕ್ತ್ವಾ ಜನಕಸ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ಹೇ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೇತಿ ।
ಅಕ್ಷರಾರ್ಥಮುಕ್ತ್ವಾ ಪ್ರಶ್ನವಾಕ್ಯೇ ವಿವಕ್ಷಿತಮರ್ಥಮಾಹ —
ಕಿಮಯಮಿತ್ಯಾದಿನಾ।
ಸ್ವಶಬ್ದೋ ಯಥೋಕ್ತಪುರುಷವಿಷಯಃ । ಜ್ಯೋತಿಷ್ಕಾರ್ಯಮಿತ್ಯಾಸನಾದಿವ್ಯವಹಾರೋಕ್ತಿಃ ।
ಇತ್ಯೇತದಿತಿ ಕಲ್ಪದ್ವಯಂ ಪರಾಮೃಶ್ಯತೇ । ಫಲಂ ಪಕ್ಷದ್ವಯೇಽಪಿ ಪೃಚ್ಛತಿ —
ಕಿಂಚೇತಿ।
ಸಪ್ತಮ್ಯರ್ಥೇ ತಸಿಃ ।
ಉತ್ತರಮಾಹ —
ಶೃಣ್ವಿತಿ ।
ತತ್ರೇತಿ ಪಕ್ಷದ್ವಯೋಕ್ತಿಃ । ಕಾರಣಂ ಫಲಮಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ಪ್ರಥಮಪಕ್ಷಮನೂದ್ಯ ಸ್ವಪಕ್ಷಸಿದ್ಧಿಫಲಮಾಹ —
ಯದೀತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಷಷ್ಟೀ ಪುರುಷಮಧಿಕರೋತಿ । ಯತ್ರ ಕಾರಣಭೂತಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ನ ದೃಶ್ಯತೇ ತತ್ಕಾರ್ಯಂ ತ್ವಾಸನಾದ್ಯುಪಲಭ್ಯತೇ ತತ್ರಾಪಿ ವಿಷಯೇ ಸ್ವಪ್ನಾದಾವಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ಅನುಮಾನಮೇವಾಭಿನಯತಿ —
ವ್ಯತಿರಿಕ್ತೇತಿ ।
ವಿಮತಮತಿರಿಕ್ತಜ್ಯೋತಿರಧೀನಂ ವ್ಯವಹಾರತ್ವಾತ್ಸಂಮತವದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪಕ್ಷಾಂತರಮನೂದ್ಯ ಲೋಕಾಯತಪಕ್ಷಸಿದ್ಧಿಫಲಮಾಹ —
ಅಥೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಅಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಽಪೀತ್ಯವ್ಯತಿರಿಕ್ತಮಿತಿ ಚ್ಛೇದಃ ।
ಕಲ್ಪಾಂತರಮಾಹ —
ಅಥೇತಿ ।
ಅನಿಯಮಂ ವ್ಯಾಕರೋತಿ —
ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಮಿತಿ ।
ತಸ್ಮಿನ್ಪಕ್ಷೇ ವ್ಯವಹಾರಹೇತೌ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯನಿಶ್ಚಯಾತ್ತದ್ವಿಕಾರೋ ವ್ಯವಹಾರೋಽಪಿ ನ ಸ್ಥೈರ್ಯಮಾಲಂಬೇತೇತ್ಯಾಹ —
ತತ ಇತಿ ।
ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಂ ಪ್ರಶ್ನಮುಪಸಂಹರತಿ —
ಇತ್ಯೇವಮಿತಿ ।
ಪ್ರಶ್ನಮಾಕ್ಷಿಪತಿ —
ನನ್ವಿತಿ ।
ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಜ್ಯೋತಿರ್ಬುಭುತ್ಸಯಾ ಪ್ರಶ್ನೋ ಭವಿಷ್ಯತೀತಿ ಚೇತ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಸ್ವಯಮೇವೇತಿ ।
ರಾಜ್ಞೋಽನುಮಾನಕೌಶಲಮಂಗೀಕರೋತಿ —
ಸತ್ಯಮಿತಿ ।
ಕಿಮಿತಿ ತರ್ಹಿ ಪೃಚ್ಛತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತಥಾಽಪೀತಿ ।
ವ್ಯಾಪ್ಯವ್ಯಾಪಕಯೋಸ್ತತ್ಸಂಬಂಧಸ್ಯ ಚಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಾದೇಕೇನ ದುರ್ಜ್ಞಾನತ್ವಾತ್ತಜ್ಜ್ಞಾನೇ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೋಽಪ್ಯಪೇಕ್ಷಿತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಥಂ ತೇಷಾಮ್ ಅತಿಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಂ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಬಹೂನಾಮಪೀತಿ ।
ಲಿಂಗಾದಿಷ್ವನೇಕೇಷಾಮಪಿ ವಿವೇಕಿನಾಂ ದುರ್ಬೋಧತಾಽಸ್ತಿ ಕಿಮುತ್ಯೈಕಸ್ಯ ತೇಷು ದುರ್ಬೋಧತಾ ವಾಚ್ಯೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತೇಷಾಮತ್ಯಂತಸೌಕ್ಷ್ಮ್ಯೇ ಮಾನವೀಂ ಸ್ಮೃತಿಂ ಪ್ರಮಾಣಯತಿ —
ಅತ ಏವೇತಿ ।
ಕುಶಲಸ್ಯಾಪಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾರ್ಥನಿರ್ಣಯೇ ಪುರುಷಾಂತರಾಪೇಕ್ಷಾಯಾಃ ಸತ್ತ್ವಾದೇವೇತಿ ಯಾವತ್ ।
ಪುರುಷವಿಶೇಷೋ ವೇದವಿದಧ್ಯಾತ್ಮವಿದಿತ್ಯಾದಿಃ । ತತ್ರ ಸ್ಮೃತ್ಯರ್ಥಂ ಸಂಕ್ಷಿಪತಿ —
ದಶೇತಿ ।
ಉಕ್ತಂ ಹಿ –
’ಧರ್ಮೇಣಾವಿಗತೋ ಯೈಸ್ತು ವೇದಃ ಸಪರಿಬೃಂಹಣಃ ।
ತೇ ಶಿಷ್ಟಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಜ್ಞೇಯಾಃ ಶ್ರುತಿಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಹೇತವಃ ॥
ದಶಾವರಾ ವಾ ಪರಿಷದ್ಯಂ ಧರ್ಮ ಪರಿಚಕ್ಷತೇ ।
ತ್ರ್ಯವರಾ ವಾಽಪಿ ವೃತ್ತಸ್ಥಾಸ್ತಂ ಧರ್ಮ ನ ವಿಚಾರಯೇತ್ ॥
ತ್ರೈವಿದ್ಯೋ ಹೈತುಕಸ್ತರ್ಕೀ ನೈರುಕ್ತೋ ಧರ್ಮಪಾಠಕಃ ।
ತ್ರಯಶ್ಚಾಽಽಶ್ರಮಿಣಃ ಪೂರ್ವೇ ಪರ್ಷದೇಷಾ ದಶಾವರಾ ॥
ಋಗ್ವೇದವಿದ್ಯಜುರ್ವಿಚ್ಚ ಸಾಮವೇದವಿದೇವ ಚ ।
ತ್ರ್ಯವರಾ ಪರಿಷಜ್ಜ್ಞೇಯಾ ಧರ್ಮಸಂಶಯನಿರ್ಣಯೇ’ ಇತಿ ॥
ಏಕೋ ವೇತ್ಯಧ್ಯಾತ್ಮವಿದುಚ್ಯತೇ ।
ಕುಶಲಸ್ಯಾಪಿ ರಾಜ್ಞೋ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಂ ಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನೋಪಪತ್ತಿಮುಪಸಂಹರತಿ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಸೂಕ್ಷ್ಮಾರ್ಥನಿರ್ಣಯೇ ಪುರುಷಾಂತರಾಪೇಕ್ಷಾಯಾ ವೃದ್ಧಸಂಮತತ್ವಾದಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ತತ್ರೈವ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ವಿಜ್ಞಾನೇತಿ ।
ರಾಜ್ಞೋ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಾಪೇಕ್ಷಾಮುಪಪಾದ್ಯ ಪಕ್ಷಾಂತರಮಾಹ —
ಅಥ ವೇತಿ ।
ತಥಾ ಚಾತ್ರ ರಾಜ್ಞೋ ಮುನೇರ್ವಾ ವಿವಕ್ಷಿತತ್ವಾಭಾವಾತ್ಕಿಮಿತಿ ರಾಜಾ ಮುನಿಮನುಸರತೀತಿ ಚೋದ್ಯಂ ನಿರವಕಾಶಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ಪ್ರಶ್ನೋಪಪತ್ತೌ ಪ್ರತಿವಚನಮುಪಪನ್ನಮೇವೇತಿ ಮನ್ವಾನಸ್ತದುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೋಽಪೀತಿ ।
ಅತಿರಿಕ್ತೇ ಜ್ಯೋತಿಷಿ ಪ್ರಷ್ಟೂ ರಾಜ್ಞೋಽಭಿಪ್ರಾಯಸ್ತದಭಿಪ್ರಾಯಸ್ತದಭಿಜ್ಞತಯಾ ತಥಾವಿಧಂ ಜ್ಯೋತೀ ರಾಜಾನಂ ಬೋಧಯಿಷ್ಯನ್ಯಥಾಽತಿರಿಕ್ತಜ್ಯೋತಿರಾವೇದೇಕಂ ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣಂ ಲಿಂಗಂ ಗೃಹೀತವ್ಯಾಪ್ತಿಕಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಭವತಿ ತಥಾ ತದ್ವ್ಯಾಪ್ತಿಗ್ರಹಣಸ್ಥಲಮಾದಿತ್ಯಜ್ಯೋತಿರಿತ್ಯಾದಿನಾ ಮುನಿರಪಿ ಪ್ರತಿಪನ್ನವಾನಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ವ್ಯಾಪ್ತಿಂ ಬುಭುತ್ಸಮಾನಃ ಪೃಚ್ಛತಿ —
ಕಥಮಿತಿ ।
ಯೋ ವ್ಯವಹಾರಃ ಸೋಽತಿರಿಕ್ತಜ್ಯೋತಿರಧೀನೋ ಯಥಾ ಸವಿತ್ರಧೀನೋ ಜಾಗ್ರದ್ವ್ಯವಹಾರ ಇತಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಂ ವ್ಯಾಕರೋತಿ —
ಆದಿತ್ಯೇನೇತಿ ।
ಏವಕಾರಂ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ಸ್ವಾವಯವೇತಿ।
ಆದಿತ್ಯಾಪೇಕ್ಷಾಮಂತರೇಣ ಚಕ್ಷುರ್ವಶಾದೇವಾಯಂ ವ್ಯವಹಾರಃ ಸೇತ್ಸ್ಯತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಚಕ್ಷುಷ ಇತಿ ।
ಆಸನಾದ್ಯನ್ಯತಮವ್ಯಾಪಾರವ್ಯಪದೇಶೋ ವ್ಯಾಪ್ತಿಸಿದ್ಧೇರ್ವೃಥಾ ವಿಶೇಷಣಬಹುತ್ವಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಅತ್ಯಂತೇತಿ ।
ಆಸನಾದೀನಾಮೇಕೈಕವ್ಯಭಿಚಾರೇ ದೇಹಸ್ಯಾನ್ಯಥಾಭಾವೇಽಪಿ ನಾನುಗ್ರಾಹಕಂ ಜ್ಯೋತಿರನ್ಯಥಾ ಭವತಿ । ಅತಸ್ತದನುಗ್ರಾಹ್ಯಾದತ್ಯಂತವಿಲಕ್ಷಣಮಿತಿ ವಿವಕ್ಷಿತ್ವಾ ವ್ಯಾಪಾರಚತುಷ್ಟಯಮುಪದಿಷ್ಟಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತಥಾಽಪಿ ಕಿಮರ್ಥಮಾದಿತ್ಯಾದ್ಯನೇಕಪರ್ಯಾಯೋಪಾದಾನಮೇಕೇನೈವ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗ್ರಹಸಂಭವಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಬಾಹ್ಯೇತಿ ।
ದೇಹೇಂದ್ರಿಯಮನೋವ್ಯಾಪಾರರೂಪಂ ಕರ್ಮ ಲಿಂಗಂ ತಸ್ಯ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಜ್ಯೋತಿರವ್ಯಭಿಚಾರಸಾಧನಾರ್ಥಮನೇಕಪರ್ಯಾಯೋಪನ್ಯಾಸೋ ಬಹವೋ ಹಿ ದೃಷ್ಟಾಂತಾ ವ್ಯಾಪ್ತಿಂ ದ್ರಢಯಂತೀತ್ಯರ್ಥಃ ॥೨॥೩॥೪॥