ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அஸ்தமித ஆதி³த்யே யாஜ்ஞவல்க்ய சந்த்³ரமஸ்யஸ்தமிதே ஶாந்தே(அ)க்³நௌ ஶாந்தாயாம் வாசி கிஞ்ஜ்யோதிரேவாயம் புருஷ இத்யாத்மைவாஸ்ய ஜ்யோதிர்ப⁴வதீத்யாத்மநைவாயம் ஜ்யோதிஷாஸ்தே பல்யயதே கர்ம குருதே விபல்யேதீதி ॥ 6 ॥
ந, ஸமாநஜாதீயேநைவோபகாரத³ர்ஶநாத் — யத் ஆதி³த்யாதி³விலக்ஷணம் ஜ்யோதிராந்தரம் ஸித்³த⁴மிதி, ஏதத³ஸத் ; கஸ்மாத் ? உபக்ரியமாணஸமாநஜாதீயேநைவ ஆதி³த்யாதி³ஜ்யோதிஷா கார்யகரணஸங்கா⁴தஸ்ய பௌ⁴திகஸ்ய பௌ⁴திகேநைவ உபகார: க்ரியமாணோ த்³ருஶ்யதே ; யதா²த்³ருஷ்டம் சேத³ம் அநுமேயம் ; யதி³ நாம கார்யகரணாத³ர்தா²ந்தரம் தது³பகாரகம் ஆதி³த்யாதி³வத் ஜ்யோதி:, ததா²பி கார்யகரணஸங்கா⁴தஸமாநஜாதீயமேவாநுமேயம் , கார்யகரணஸங்கா⁴தோபகாரகத்வாத் , ஆதி³த்யாதி³ஜ்யோதிர்வத் । யத்புந: அந்த:ஸ்த²த்வாத³ப்ரத்யக்ஷத்வாச்ச வைலக்ஷண்யமுச்யதே, தத் சக்ஷுராதி³ஜ்யோதிர்பி⁴: அநைகாந்திகம் ; யத: அப்ரத்யக்ஷாணி அந்த:ஸ்தா²நி ச சக்ஷுராதி³ஜ்யோதீம்ஷி பௌ⁴திகாந்யேவ । தஸ்மாத் தவ மநோரத²மாத்ரம் — விலக்ஷணமாத்மஜ்யோதி: ஸித்³த⁴மிதி । கார்யகரணஸங்கா⁴தபா⁴வபா⁴வித்வாச்ச ஸங்கா⁴தத⁴ர்மத்வமநுமீயதே ஜ்யோதிஷ: । ஸாமாந்யதோ த்³ருஷ்டஸ்ய ச அநுமாநஸ்ய வ்யபி⁴சாரித்வாத³ப்ராமாண்யம் ; ஸாமாந்யதோ த்³ருஷ்டப³லேந ஹி ப⁴வாந் ஆதி³த்யாதி³வத் வ்யதிரிக்தம் ஜ்யோதி: ஸாத⁴யதி கார்யகரணேப்⁴ய: ; ந ச ப்ரத்யக்ஷம் அநுமாநேந பா³தி⁴தும் ஶக்யதே ; அயமேவ து கார்யகரணஸங்கா⁴த: ப்ரத்யக்ஷம் பஶ்யதி ஶ்ருணோதி மநுதே விஜாநாதி ச ; யதி³ நாம ஜ்யோதிரந்தரமஸ்ய உபகாரகம் ஸ்யாத் ஆதி³த்யாதி³வத் , ந தத் ஆத்மா ஸ்யாத் ஜ்யோதிரந்தரம் ஆதி³த்யாதி³வதே³வ ; ய ஏவ து ப்ரத்யக்ஷம் த³ர்ஶநாதி³க்ரியாம் கரோதி, ஸ ஏவ ஆத்மா ஸ்யாத் கார்யகரணஸங்கா⁴த:, நாந்ய:, ப்ரத்யக்ஷவிரோதே⁴ அநுமாநஸ்யாப்ராமாண்யாத் । நநு அயமேவ சேத் த³ர்ஶநாதி³க்ரியாகர்தா ஆத்மா ஸங்கா⁴த:, கத²ம் அவிகலஸ்யைவாஸ்ய த³ர்ஶநாதி³க்ரியாகர்த்ருத்வம் கதா³சித்³ப⁴வதி, கதா³சிந்நேதி — நைஷ தோ³ஷ:, த்³ருஷ்டத்வாத் ; ந ஹி த்³ருஷ்டே(அ)நுபபந்நம் நாம ; ந ஹி க²த்³யோதே ப்ரகாஶாப்ரகாஶகத்வேந த்³ருஶ்யமாநே காரணாந்தரமநுமேயம் ; அநுமேயத்வே ச கேநசித்ஸாமாந்யாத் ஸர்வ ஸர்வத்ராநுமேயம் ஸ்யாத் ; தச்சாநிஷ்டம் ; ந ச பதா³ர்த²ஸ்வபா⁴வோ நாஸ்தி ; ந ஹி அக்³நே உஷ்ணஸ்வாபா⁴வ்யம் அந்யநிமித்தம் , உத³கஸ்ய வா ஶைத்யம் ; ப்ராணித⁴ர்மாத⁴ர்மாத்³யபேக்ஷமிதி சேத் , த⁴ர்மாத⁴ர்மாதே³ர்நிமித்தாந்தராபேக்ஷஸ்வபா⁴வப்ரஸங்க³: ; அஸ்த்விதி சேத் , ந, தத³நவஸ்தா²ப்ரஸங்க³: ; ஸ சாநிஷ்ட: ॥

ஸம்ப்ரதி லோகாயதஶ்சோத³யதி —

நேத்யாதி³நா ।

தத்ர நஞர்த²ம் வ்யாசஷ்டே —

யதி³தி ।

உக்தம் ஹேதும் ப்ரஶ்நபூர்வகம் விப⁴ஜதே —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா।

யத்³யபி தே³ஹாதே³ருபகார்யாது³பகாரகமாதி³த்யாதி³ஸஜாதீயம் த்³ருஷ்டம் ததா²(அ)பி நா(அ)(அ)த்மஜ்யோதிருபகார்யஸஜாதீயமநுமேயமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதா²த்³ருஷ்டம் சேதி ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

யதி³ நாமேதி ।

விமதமந்த:ஸ்த²மதிரிக்தம் சாதீந்த்³ரியத்வாதா³தி³த்யவதி³தி பரோக்தம் வ்யதிரேக்யநுமாநமநூத்³ய தூ³ஷயதி —

யத்புநரித்யாதி³நா।

அநைகாந்திகத்வம் வ்யநக்தி —

யத இதி ।

அந்த:ஸ்தா²ந்யவ்யதிரிக்தாநி ச ஸம்கா⁴தாதி³தி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

வ்யபி⁴சாரப²லமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

விலக்ஷணமந்த:ஸ்த²ம் சேதி மந்தவ்யம் ।

கிஞ்ச சைதந்யம் ஶரீரத⁴ர்மஸ்தத்³பா⁴வபா⁴வித்வாத்³ரூபாதி³வதி³த்யாஹ —

கார்யகரணேதி ।

விமதம் ஸம்கா⁴தாத்³பி⁴ந்நம் தத்³பா⁴ஸகத்வாதா³தி³த்யவதி³த்யவதி³த்யநுமாநாந்ந ஸம்கா⁴தத⁴ர்மத்வம் சைதந்யஸ்யேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸாமாந்யதோ த்³ருஷ்டஸ்யேதி।

லோகாயதஸ்த²ம் ஹி தே³ஹாவபா⁴ஸகமபி சக்ஷுஸ்ததோ ந பி⁴த்³யதே ததா² ச வ்யபி⁴சாராந்ந த்வத³நுமாநப்ராமாண்யமித்யர்த²: ।

மநுஷ்யோ(அ)ஹம் ஜாநாமீதி ப்ரத்யக்ஷவிரோதா⁴ச்ச த்வத³நுமாநமமாநமித்யாஹ —

ஸாமாந்யதோ த்³ருஷ்டேதி ।

நநு தேந ப்ரத்யக்ஷமுத்ஸார்யதாமிதி சேந்நேத்யாஹ —

ந சேதி ।

இதஶ்ச தே³ஹஸ்யைவ சைதந்யமித்யாஹ —

அயமேவேதி ।

ஜ்யோதிஷோ தே³ஹவ்யதிரேகமங்கீ³க்ருத்யாபி தூ³ஷயதி —

யதி³ நாமேதி ।

விமதம் ஜ்யோதிரநாத்மா தே³ஹோபகாரகத்வாதா³தி³த்யவதி³த்யர்த²: ।

ஆத்மத்வம் தர்ஹி கஸ்யேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ய ஏவ த்விதி ।

அநுமாநாதா³த்மநோ தே³ஹவ்யதிரிக்தத்வமுக்தமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ரத்யக்ஷேதி ।

நாந்ய ஆத்மேதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தே³ஹஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வே காதா³சித்கம் த்³ரஷ்ட்ருத்வஶ்ரோத்ருத்வாத்³யயுக்தமிதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

ஸ்வபா⁴வவாதீ³ பரிஹரதி —

நைஷ தோ³ஷ இதி।

காதா³சித்கே த³ர்ஶநாத³ர்ஶநே ஸம்ப⁴வதோ தே³ஹஸ்வாபா⁴வ்யாதி³த்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ந ஹீதி ।

விமதம் காரணாந்தரபூர்வகம் காதா³சித்கத்வாத்³க⁴டவதி³த்யநுமாநம் த்³ருஷ்டாந்தே ப⁴விஷ்யதீத்யாஶங்க்யாக்³நிருஷ்ண இதிவது³ஷ்ணமுத³கமித்யபி த்³ரவ்யத்வாதி³நா(அ)நுமீயேதேத்யதிப்ரஸம்க³மாஹ —

அநுமேயத்வே சேதி ।

நநு யத்³ப⁴வதி தத்ஸநிமித்தமேவ ந ஸ்வபா⁴வாத்³ப⁴வேத்கிஞ்சித³ஸ்மாகம் ப்ரஸித்³த⁴ம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

அக்³நேரௌஷ்ண்யமுத³கஸ்ய ஶைத்யமித்யாத்³யபி ந நிர்நிமித்தம் கிந்து ப்ராண்யத்³ருஷ்டாபேக்ஷமிதி ஶங்கதே —

ப்ராணீதி ।

ஆதி³ஶப்³தே³நேஶ்வராதி³ க்³ருஹ்யதே ।

கூ³டா⁴பி⁴ஸந்தி⁴: ஸ்வபா⁴வவாத்³யாஹ —

த⁴ர்மேதி ।

ப்ரஸம்க³ஸ்யேஷ்டத்வம் ஶங்கித்வா ஸ்வாபி⁴ப்ராயமாஹ —

அஸ்த்வித்யாதி³நா ।