ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
கதம ஆத்மேதி யோ(அ)யம் விஜ்ஞாநமய: ப்ராணேஷு ஹ்ருத்³யந்தர்ஜ்யோதி: புருஷ: ஸ ஸமாந: ஸந்நுபௌ⁴ லோகாவநுஸஞ்சரதி த்⁴யாயதீவ லேலாயதீவ ஸ ஹி ஸ்வப்நோ பூ⁴த்வேமம் லோகமதிக்ராமதி ம்ருத்யோ ரூபாணி ॥ 7 ॥
நநு நாஸ்த்யேவ தி⁴யா ஸமாநம் அந்யத் தி⁴யோ(அ)வபா⁴ஸகம் ஆத்மஜ்யோதி:, தீ⁴வ்யதிரேகேண ப்ரத்யக்ஷேண வா அநுமாநேந வா அநுபலம்பா⁴த் — யதா² அந்யா தத்கால ஏவ த்³விதீயா தீ⁴: । யத்து அவபா⁴ஸ்யாவபா⁴ஸகயோ: அந்யத்வே(அ)பி விவேகாநுபலம்பா⁴த் ஸாத்³ருஶ்யமிதி க⁴டாத்³யாலோகயோ: — தத்ர ப⁴வது, அந்யத்வேந ஆலோகஸ்யோபலம்பா⁴த் க⁴டாதே³:, ஸம்ஶ்லிஷ்டயோ: ஸாத்³ருஶ்யம் பி⁴ந்நயோரேவ ; ந ச ததா² இஹ க⁴டாதே³ரிவ தி⁴யோ(அ)வபா⁴ஸகம் ஜ்யோதிரந்தரம் ப்ரத்யக்ஷேண வா அநுமாநேந வா உபலபா⁴மஹே ; தீ⁴ரேவ ஹி சித்ஸ்வரூபாவபா⁴ஸகத்வேந ஸ்வாகாரா விஷயாகாரா ச ; தஸ்மாத் நாநுமாநத: நாபி ப்ரத்யக்ஷத: தி⁴யோ(அ)வபா⁴ஸகம் ஜ்யோதி: ஶக்யதே ப்ரதிபாத³யிதும் வ்யதிரிக்தம் । யத³பி த்³ருஷ்டாந்தரூபமபி⁴ஹிதம் — அவபா⁴ஸ்யாவபா⁴ஸகயோர்பி⁴ந்நயோரேவ க⁴டாத்³யாலோகயோ: ஸம்யுக்தயோ: ஸாத்³ருஶ்யமிதி — தத்ர அப்⁴யுபக³மமாத்ரமஸ்மாபி⁴ருக்தம் ; ந து தத்ர க⁴டாத்³யவபா⁴ஸ்யாவபா⁴ஸகௌ பி⁴ந்நௌ ; பரமார்த²தஸ்து க⁴டாதி³ரேவ அவபா⁴ஸாத்மக: ஸாலோக: ; அந்ய: அந்ய: ஹி க⁴டாதி³ருத்பத்³யதே ; விஜ்ஞாநமாத்ரமேவ ஸாலோகக⁴டாதி³விஷயாகாரமவபா⁴ஸதே ; யதா³ ஏவம் , ததா³ ந பா³ஹ்யோ த்³ருஷ்டாந்தோ(அ)ஸ்தி, விஜ்ஞாநஸ்வலக்ஷணமாத்ரத்வாத்ஸர்வஸ்ய । ஏவம் தஸ்யைவ விஜ்ஞாநஸ்ய க்³ராஹ்யக்³ராஹகாகாரதாம் அலம் பரிகல்ப்ய, தஸ்யைவ புநர்விஶுத்³தி⁴ம் பரிகல்பயந்தி । தத் க்³ராஹ்யக்³ராஹகவிநிர்முக்தம் விஜ்ஞாநம் ஸ்வச்சீ²பூ⁴தம் க்ஷணிகம் வ்யவதிஷ்ட²த இதி கேசித் । தஸ்யாபி ஶாந்திம் கேசிதி³ச்ச²ந்தி ; தத³பி விஜ்ஞாநம் ஸம்வ்ருதம் க்³ராஹ்யக்³ராஹகாம்ஶவிநிர்முக்தம் ஶூந்யமேவ க⁴டாதி³பா³ஹ்யவஸ்துவத் இத்யபரே மாத்⁴யமிகா ஆசக்ஷதே ॥

பு³த்³த்⁴யவபா⁴ஸகம் ஜ்யோதிராத்மேத்யுக்தம் ஶ்ருத்வா ஶாக்ய: ஶங்கதே —

நந்விதி ।

ப்ரமாணாத³திரிக்தத்மோபலப்³தி⁴ரித்யாஶங்க்ய ப்ரத்யக்ஷமநுமாநம் சேதி ப்ரமாணத்³வைவித்⁴யநியமமபி⁴ப்ரேத்ய தாப்⁴யாமதிரிக்தாத்மாநுபலம்பா⁴ந்நாஸாவஸ்தீத்யாஹ —

தீ⁴வ்யதிரேகேணேதி ।

தத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

யதே²தி ।

க⁴டாதி³ராலோகஶ்சேத்யுப⁴யோர்மித²: ஸம்ஸ்ருஷ்டயோர்விவேகேநாநுபலம்ப⁴வத³வபா⁴ஸ்யாவபா⁴ஸகயோர்பு³த்³த்⁴யாத்மநோர்பே⁴தே³(அ)பி ப்ருத²க³நுபலம்பா⁴தை³க்யமவபா⁴ஸதே வஸ்துதஸ்து தயோரந்யத்வமேவேதி ஶங்காமநுவத³தி —

யஸ்த்விதி ।

வைஷம்யப்ரத³ர்ஶநேநோத்தரமாஹ —

தத்ரேதி ।

த்³ருஷ்டாந்த: ஸப்தம்யர்த²: । க⁴டாதே³ரந்யத்வேநேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஜ்யோதிரந்தரம் நாஸ்தி சேத்குதோ க்³ராஹ்யக்³ராஹகஸம்வித்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தீ⁴ரேவேதி ।

பா³ஹ்யார்த²வாதி³நோ: ஸௌத்ராந்திகவைபா⁴ஷிகயோரபி⁴ப்ராயமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாந்நேதி ।

இதா³நீம் விஜ்ஞாநவாதீ³ பா³ஹ்யார்த²வாதி³ப்⁴யாமப்⁴யுபக³தம் த்³ருஷ்டாந்தமநுவத³தி —

யத³பீதி ।

பா³ஹ்யார்த²வாத³ப்ரக்ரியா ந ஸுக³தாபி⁴ப்ரேதேதி தூ³ஷயதி —

தத்ரேதி ।

உப⁴யத்ர த்³ருஷ்டாந்தஸ்வரூபம் ஸப்தம்யர்த²: நநு க⁴டாதே³ரவபா⁴ஸ்யாதா³லோகோ(அ)வபா⁴ஸகோ பி⁴ந்நோ லக்ஷ்யதே நேத்யாஹ —

பரமார்த²தஸ்த்விதி ।

தஸ்ய ஸ்தா²யித்வம் வ்யாவர்தயதி —

அந்யோ(அ)ந்ய இதி ।

ப்ரதீதம் விஷயப்ராதா⁴ந்யம் வ்யாவர்தயந்நுக்தமேவ வ்யநக்தி —

விஜ்ஞாநமாத்ரமிதி।

விஜ்ஞாநவாதே³ யதோ²க்தத்³ருஷ்டாந்தராஹித்யம் ப²லதீத்யாஹ —

யதே³தி ।

ஶிஷ்யபு³த்³த்⁴யநுஸாரேண த்ரிவித⁴ம் பு³த்³தா⁴பி⁴ப்ராயமுபஸம்ஹரதி —

ஏவமித்யாதி³நா।

பரிகல்ப்யேத்யந்தேந பா³ஹ்யார்த²வாத³முபஸம்ஹ்ருத்ய தஸ்யைவேத்யாதி³நா விஜ்ஞாநவாத³முபஸம்ஜஹார ।

தத்ர விஜ்ஞாநவாதோ³பஸம்ஹாரம் விவ்ருணோதி —

தத்³பா³ஹ்யேதி ।

ஶூந்யவாதி³மதமாஹ —

தஸ்யாபீதி।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

தத³பீதி ।