యత్తు విజ్ఞానస్య దుఃఖాద్యుపప్లుతత్త్వం తద్దూషయతి —
సర్వస్య చేతి ।
శుద్ధత్వాత్తత్సంసర్గద్రష్ట్రభావాచ్చ న జ్ఞానస్య దుఃఖాదిసంప్లవః స్వసంవేద్యత్వాఙ్గీకారాదిత్యర్థః ।
జ్ఞానస్య శుద్ధబోధైకస్వాభావ్యమసిద్ధం దాడిమాదివన్నానావిధదుఃఖాద్యంశవత్వాశ్రయణాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
న చేతి ।
తత్రైవ హేత్వన్తరమాహ —
అనిత్యేతి ।
తేషాం తద్ధర్మత్వే సత్యనుభూయమానత్వాత్తతోఽతిరిక్తత్వం స్యాద్ధర్మాణాం ధర్మిమాత్రత్వాభావాన్మేయానాం చ మానాదర్థాన్తరత్వాదతో యన్మేయం న తజ్జ్ఞానాంశో యథా ఘటాది మేయం చ దుఃఖాదీత్యర్థః ।
జ్ఞానస్య దుఃఖాదిధర్మో న భవతి కిన్తు స్వరూపమేవేతి శఙ్కామనుభాష్య దోషమాహ —
అథేత్యాదినా ।
అనుపపత్తిమేవ ప్రకటయతి —
సంయోగీత్యాదినా ।
స్వాభావికస్యాపి వియోగోఽస్తి పుష్పరక్తత్వాదీనాం తథోపలమ్భాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
యదపీతి ।
ద్రవ్యాన్తరశబ్దేన పుష్పసంబన్ధినోఽవయవాస్తద్గతరక్తత్వాద్యారమ్భకా వివక్షితాః । విమతం సంయోగపూర్వకం విభాగవత్త్వాన్మేషాదివదిత్యనుమానాన్న స్వాభావికస్య సతి వస్తుని నాశోఽస్తీత్యర్థః ।
అనుమానానుగుణం ప్రత్యక్షం దర్శయతి —
బీజేతి ।
కార్పాసాదిబీజే ద్రవ్యవిశేషసంపర్కాద్రక్తత్వాదివాసనయా తత్పుష్పాదీనాం రక్తాదిగుణోదయోపలమ్భాత్తత్సంయోగిద్రవ్యాపగమాదేవ తత్పుష్పాదిషు రక్తత్వాద్యపగతిరిత్యర్థః ।
విశుద్ధ్యనుపపత్తిముపసంహరతి —
అత ఇతి ।
కల్పనాన్తరమనూద్య దూషయతి —
విషయవిషయీతి ।
కథం పునర్జ్ఞానస్యాన్యేన సంసర్గాభావస్తస్య విషయేణ సంసర్గాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
న హీతి ।
అథాన్యసంసర్గమన్తరేణాపి జ్ఞానస్య విషయవిషయ్యాభాసత్వమలం స్యాదితి చేత్తత్రాఽఽహ —
అసతి చేతి ।
కల్పనాద్వయమప్రామాణికమనాదేయమిత్యుపసంహరతి —
తస్మాదితి ।
కల్పనాన్తరముత్థాపయతి —
యదపీతి ।
ఉపశాన్తినిర్వాణశబ్దార్థః ।
దూషయతి —
తత్రాపీతి ।
ఫల్యభావేఽపి ఫలం స్యాదితి చేన్నేత్యాహ —
కణ్టకేతి ।
దార్ష్టాన్తికం వివృణోతి —
యస్య హీతి ।
నను త్వన్మతేఽపి వస్తునోఽద్వయత్వాత్తస్యాసంగస్య కేనచిదపి సంయోగవియోగయోరయోగాత్ఫలిత్వాసంభవే మోక్షాసంభవాది తుల్యమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
యస్య పునరితి ।
యద్యపి పూర్ణం వస్తు వస్తుతోఽసంగమఙ్గీక్రియతే తథాఽపి క్రియాకారకఫలభేదస్యావిద్యామాత్రకృతత్వాదస్మన్మతే సర్వవ్యవహారసంభవాన్న సామ్యమితి భావః ।
నను బాహ్యార్థవాదో విజ్ఞానవాదశ్చ నిరాకృతౌ శూన్యవాదో నిరాకర్తవ్యోఽపి కస్మాన్న నిరాక్రియతే తత్రాఽఽహ —
శూన్యత్వాదీతి ।
సమస్తస్య వస్తునః సత్త్వేన భానాన్మానానాం చ సర్వేషాం సద్విషయత్వాచ్ఛూన్యస్య చావిషయతయా ప్రాప్త్యభావేన నిరాకరణానర్హత్వాత్తద్విషయత్వే చ శూన్యవాదినైవ విషయనిరాకరణోక్త్యా శూన్యస్యాపహ్నవాత్తస్య చ స్ఫురణాస్ఫురణయోః సర్వశూన్యత్వాయోగాత్తద్వాదినశ్చ సత్త్వాసత్త్వయోస్తదనుపపత్తేః సంవృతేశ్చాఽఽశ్రయాభావాదసంభవాత్తదాశ్రయత్వే చ శూన్యస్య స్వరూపహానాన్నిరాశ్రయత్వే చాసంవృతిత్వాన్నాస్మాభిస్తద్వాదనిరాసాయాఽఽదరః క్రియతే తత్సిద్ధం బుద్ధ్యాష్వతిరిక్తం నిత్యసిద్ధమత్యన్తశుద్ధం కూటస్థమద్వయమాత్మజ్యోతిరితి భావః ॥ ౭ ॥