ప్రతీతిం ఘటయతి —
అథేతి ।
రథాదిసృష్టిమాక్షిపతి —
కథం పునరితి ।
వాసనామయీ సృష్టిః శ్లిష్టేత్యుత్తరమాహ —
ఉచ్యత ఇతి ।
తదుపలబ్ధినిమిత్తేనేత్యత్ర తచ్ఛబ్దేన వాసనాత్మికా మనోవృత్తిరేవోక్తా ।
ఉక్తమేవ ప్రపఞ్చయతి —
నత్విత్యాదినా ।
తదుపలబ్ధివాసనోపలబ్ధిస్తత్ర యత్కర్మనిమిత్తం తేన చోదితా యోద్భూతాన్తఃకరణవృత్తిర్గ్రాహకావస్థా తదాశ్రయం తదాత్మకం తద్వాసనారూపం దృశ్యత ఇతి యోజనా ।
తథాఽపి కథమాత్మజ్యోతిః స్వప్నే కేవలం సిధ్యతి తత్రాఽఽహ —
తద్యస్యేతి ।
యథా కోషాదసిర్వివిక్తో భవతి తథా దృశ్యాయా బుద్ధేర్వివిక్తమాత్మజ్యోతిరితి కైవల్యం సాధయతి —
అసిరివేతి ।
తథా రథాద్యభావవదితి యావత్ । సుఖాన్యేవ విశిష్యన్త ఇతి విశేషాః సుఖసామాన్యానీత్యర్థః । తథేత్యానన్దాద్యభావో దృష్టాన్తితః । అల్పీయాంసి సరాంసి పల్వలశబ్దేనోచ్యన్తే । స హి కర్తేత్యత్ర హి శబ్దార్థో యస్మాదిత్యుక్తస్తస్మాత్సృజతీతి శేషః ।
కుతోఽస్య కర్తృత్వం సహకార్యభావాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
తద్వాసనేతి ।
తచ్ఛబ్దేన వేశాన్తాదిగ్రహణమ్ । తదీయవాసనాధారశ్చిత్తపరిణామస్తేనోద్భవతి యత్కర్మ తస్య సృజ్యమాననిదానత్వేనేతి యావత్ ।
ముఖ్యం కర్తృత్వం వారయతి —
నత్వితి ।
తత్రేతి స్వప్నోక్తిః ।
సాధనాభావేఽపి స్వప్నే క్రియా కిం న స్యాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
న హీతి ।
తర్హి స్వప్నే కారకాణ్యపి భవిష్యన్తి నేత్యాహ —
న చేతి ।
తర్హి పూర్వోక్తమపి కర్తృత్వం కథమితి చేత్తత్రాఽఽహ —
యత్ర త్వితి ।
ఉక్తేఽర్థే వాక్యోపక్రమమనుకూలయతి —
తదుక్తమితి ।
ఉపక్రమే ముఖ్యం కర్తృత్వమిహ త్వౌపచారికమితి విశేషమాశఙ్క్యాఽఽహ —
తత్రాపీతి ।
పరమార్థతశ్చైతన్యజ్యోతిషో వ్యాపారవదుపాధ్యవభాసకత్వవ్యతిరేకేణ స్వతో న కర్తృత్వం వాక్యోపక్రమేఽపి వివక్షితమిత్యర్థః ।
ఆత్మనో వాక్యోపక్రమే కర్తృత్వమౌపచారికమిత్యుపసంహరతి —
యదితి ।
న హి కర్తేత్యౌపచారికం కర్తృత్వమిత్యుచ్యతే చేత్తస్య ధ్యాయతీవేత్యాదినోక్తత్వాత్పునరుక్తిరిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
యదుక్తమితి ।
అనువాదే ప్రయోజనమాహ —
హేత్వర్థమితి ।
స్వప్నే రథాదిసృష్టావితి శేషః ॥ ౧౦ ॥