ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃತೃತೀಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ತದೇತೇ ಶ್ಲೋಕಾ ಭವಂತಿ । ಸ್ವಪ್ನೇನ ಶಾರೀರಮಭಿಪ್ರಹತ್ಯಾಸುಪ್ತಃ ಸುಪ್ತಾನಭಿಚಾಕಶೀತಿ । ಶುಕ್ರಮಾದಾಯ ಪುನರೈತಿ ಸ್ಥಾನಂ ಹಿರಣ್ಮಯಃ ಪುರುಷ ಏಕಹಂಸಃ ॥ ೧೧ ॥
ತದೇತೇ — ಏತಸ್ಮಿನ್ ಉಕ್ತೇಽರ್ಥೇ ಏತೇ ಶ್ಲೋಕಾಃ ಮಂತ್ರಾಃ ಭವಂತಿ । ಸ್ವಪ್ನೇನ ಸ್ವಪ್ನಭಾವೇನ, ಶಾರೀರಮ್ ಶರೀರಮ್ , ಅಭಿಪ್ರಹತ್ಯ ನಿಶ್ಚೇಷ್ಟಮಾಪಾದ್ಯ ಅಸುಪ್ತಃ ಸ್ವಯಮ್ ಅಲುಪ್ತದೃಗಾದಿಶಕ್ತಿಸ್ವಾಭಾವ್ಯಾತ್ , ಸುಪ್ತಾನ್ ವಾಸನಾಕಾರೋದ್ಭೂತಾನ್ ಅಂತಃಕರಣವೃತ್ತ್ಯಾಶ್ರಯಾನ್ ಬಾಹ್ಯಾಧ್ಯಾತ್ಮಿಕಾನ್ ಸರ್ವಾನೇವ ಭಾವಾನ್ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಪ್ರತ್ಯಸ್ತಮಿತಾನ್ ಸುಪ್ತಾನ್ , ಅಭಿಚಾಕಶೀತಿ ಅಲುಪ್ತಯಾ ಆತ್ಮದೃಷ್ಟ್ಯಾ ಪಶ್ಯತಿ ಅವಭಾಸಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ । ಶುಕ್ರಮ್ ಶುದ್ಧಂ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಮದಿಂದ್ರಿಯಮಾತ್ರಾರೂಪಮ್ , ಆದಾಯ ಗೃಹೀತ್ವಾ, ಪುನಃ ಕರ್ಮಣೇ ಜಾಗರಿತಸ್ಥಾನಮ್ ಐತಿ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಹಿರಣ್ಮಯಃ ಹಿರಣ್ಮಯ ಇವ ಚೈತನ್ಯಜ್ಯೋತಿಃಸ್ವಭಾವಃ, ಪುರುಷಃ, ಏಕಹಂಸಃ ಏಕ ಏವ ಹಂತೀತ್ಯೇಕಹಂಸಃ — ಏಕಃ ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನೇಹಲೋಕಪರಲೋಕಾದೀನ್ ಗಚ್ಛತೀತ್ಯೇಕಹಂಸಃ ॥

ತದೇತೇ ಶ್ಲೋಕಾ ಭವಂತೀತ್ಯೇತತ್ಪ್ರತೀಕಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —

ತದೇತ ಇತಿ ।

ಉಕ್ತೋಽರ್ಥಃ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಷ್ಟ್ವಾದಿಃ । ಶಾರೀರಮಿತಿ ಸ್ವಾರ್ಥೇ ವೃದ್ಧಿಃ ।

ಸ್ವಯಮಸುಪ್ತತ್ವೇ ಹೇತುಮಾಹ —

ಅಲುಪ್ತೇತಿ ।

ವ್ಯಾಖೇಯಂ ಪದಮಾದಾಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —

ಸುಪ್ತಾನಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಉಕ್ತಮನೂದ್ಯ ಪದಾಂತರಮವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಕರೋತಿ —

ಸುಪ್ತಾನಭಿಚಾಕಶೀತೀತಿ ॥ ೧೧ ॥