ಆರಾಮಮ್ ಆರಮಣಮ್ ಆಕ್ರೀಡಾಮ್ ಅನೇನ ನಿರ್ಮಿತಾಂ ವಾಸನಾರೂಪಾಮ್ ಅಸ್ಯ ಆತ್ಮನಃ, ಪಶ್ಯಂತಿ ಸರ್ವೇ ಜನಾಃ — ಗ್ರಾಮಂ ನಗರಂ ಸ್ತ್ರಿಯಮ್ ಅನ್ನಾದ್ಯಮಿತ್ಯಾದಿವಾಸನಾನಿರ್ಮಿತಮ್ ಆಕ್ರೀಡನರೂಪಮ್ ; ನ ತಂ ಪಶ್ಯತಿ ತಂ ನ ಪಶ್ಯತಿ ಕಶ್ಚನ । ಕಷ್ಟಂ ಭೋಃ! ವರ್ತತೇ ಅತ್ಯಂತವಿವಿಕ್ತಂ ದೃಷ್ಟಿಗೋಚರಾಪನ್ನಮಪಿ — ಅಹೋ ಭಾಗ್ಯಹೀನತಾ ಲೋಕಸ್ಯ! ಯತ್ ಶಕ್ಯದರ್ಶನಮಪಿ ಆತ್ಮಾನಂ ನ ಪಶ್ಯತಿ — ಇತಿ ಲೋಕಂ ಪ್ರತಿ ಅನುಕ್ರೋಶಂ ದರ್ಶಯತಿ ಶ್ರುತಿಃ । ಅತ್ಯಂತವಿವಿಕ್ತಃ ಸ್ವಯಂ ಜ್ಯೋತಿರಾತ್ಮಾ ಸ್ವಪ್ನೇ ಭವತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ । ತಂ ನಾಯತಂ ಬೋಧಯೇದಿತ್ಯಾಹುಃ — ಪ್ರಸಿದ್ಧಿರಪಿ ಲೋಕೇ ವಿದ್ಯತೇ, ಸ್ವಪ್ನೇ ಆತ್ಮಜ್ಯೋತಿಷೋ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತತ್ವೇ ; ಕಾ ಅಸೌ ? ತಮ್ ಆತ್ಮಾನಂ ಸುಪ್ತಮ್ , ಆಯತಮ್ ಸಹಸಾ ಭೃಶಮ್ , ನ ಬೋಧಯೇತ್ — ಇತ್ಯಾಹುಃ ಏವಂ ಕಥಯಂತಿ ಚಿಕಿತ್ಸಕಾದಯೋ ಜನಾ ಲೋಕೇ ; ನೂನಂ ತೇ ಪಶ್ಯಂತಿ — ಜಾಗ್ರದ್ದೇಹಾತ್ ಇಂದ್ರಿಯದ್ವಾರತಃ ಅಪಸೃತ್ಯ ಕೇವಲೋ ಬಹಿರ್ವರ್ತತ ಇತಿ, ಯತ ಆಹುಃ — ತಂ ನಾಯತಂ ಬೋಧಯೇದಿತಿ । ತತ್ರ ಚ ದೋಷಂ ಪಶ್ಯಂತಿ — ಭೃಶಂ ಹಿ ಅಸೌ ಬೋಧ್ಯಮಾನಃ ತಾನಿ ಇಂದ್ರಿಯದ್ವಾರಾಣಿ ಸಹಸಾ ಪ್ರತಿಬೋಧ್ಯಮಾನಃ ನ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತ ಇತಿ ; ತದೇತದಾಹ — ದುರ್ಭಿಷಜ್ಯಂ ಹಾಸ್ಮೈ ಭವತಿ ಯಮೇಷ ನ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ; ಯಮ್ ಇಂದ್ರಿಯದ್ವಾರದೇಶಮ್ — ಯಸ್ಮಾದ್ದೇಶಾತ್ ಶುಕ್ರಮಾದಾಯ ಅಪಸೃತಃ ತಮ್ ಇಂದ್ರಿಯದೇಶಮ್ — ಏಷಃ ಆತ್ಮಾ ಪುನರ್ನ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ, ಕದಾಚಿತ್ ವ್ಯತ್ಯಾಸೇನ ಇಂದ್ರಿಯಮಾತ್ರಾಃ ಪ್ರವೇಶಯತಿ, ತತಃ ಆಂಧ್ಯಬಾಧಿರ್ಯಾದಿದೋಷಪ್ರಾಪ್ತೌ ದುರ್ಭಿಷಜ್ಯಮ್ ದುಃಖಭಿಷಕ್ಕರ್ಮತಾ ಹ ಅಸ್ಮೈ ದೇಹಾಯ ಭವತಿ, ದುಃಖೇನ ಚಿಕಿತ್ಸನೀಯೋಽಸೌ ದೇಹೋ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ । ತಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧ್ಯಾಪಿ ಸ್ವಪ್ನೇ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಷ್ಟ್ವಮ್ ಅಸ್ಯ ಗಮ್ಯತೇ । ಸ್ವಪ್ನೋ ಭೂತ್ವಾ ಅತಿಕ್ರಾಂತೋ ಮೃತ್ಯೋ ರೂಪಾಣೀತಿ ತಸ್ಮಾತ್ ಸ್ವಪ್ನೇ ಸ್ವಯಂ ಜ್ಯೋತಿರಾತ್ಮಾ । ಅಥೋ ಅಪಿ ಖಲು ಅನ್ಯೇ ಆಹುಃ — ಜಾಗರಿತದೇಶ ಏವಾಸ್ಯ ಏಷಃ, ಯಃ ಸ್ವಪ್ನಃ — ನ ಸಂಧ್ಯಂ ಸ್ಥಾನಾಂತರಮ್ ಇಹಲೋಕಪರಲೋಕಾಭ್ಯಾಂ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಮ್ , ಕಿಂ ತರ್ಹಿ ಇಹಲೋಕ ಏವ ಜಾಗರಿತದೇಶಃ । ಯದ್ಯೇವಮ್ , ಕಿಂಚ ಅತಃ ? ಶೃಣು ಅತೋ ಯದ್ಭವತಿ — ಯದಾ ಜಾಗರಿತದೇಶ ಏವಾಯಂ ಸ್ವಪ್ನಃ, ತದಾ ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಕಾರ್ಯಕರಣೇಭ್ಯೋ ನ ವ್ಯಾವೃತ್ತಃ ತೈರ್ಮಿಶ್ರೀಭೂತಃ, ಅತೋ ನ ಸ್ವಯಂ ಜ್ಯೋತಿರಾತ್ಮಾ — ಇತ್ಯತಃ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಷ್ಟ್ವಬಾಧನಾಯ ಅನ್ಯೇ ಆಹುಃ — ಜಾಗರಿತದೇಶ ಏವಾಸ್ಯೈಷ ಇತಿ । ತತ್ರ ಚ ಹೇತುಮಾಚಕ್ಷತೇ — ಜಾಗರಿತದೇಶತ್ವೇ ಯಾನಿ ಹಿ ಯಸ್ಮಾತ್ ಹಸ್ತ್ಯಾದೀನಿ ಪದಾರ್ಥಜಾತಾನಿ, ಜಾಗ್ರತ್ ಜಾಗರಿತದೇಶೇ, ಪಶ್ಯತಿ ಲೌಕಿಕಃ, ತಾನ್ಯೇವ ಸುಪ್ತೋಽಪಿ ಪಶ್ಯತೀತಿ । ತದಸತ್ , ಇಂದ್ರಿಯೋಪರಮಾತ್ ; ಉಪರತೇಷು ಹಿ ಇಂದ್ರಿಯೇಷು ಸ್ವಪ್ನಾನ್ಪಶ್ಯತಿ ; ತಸ್ಮಾತ್ ನಾನ್ಯಸ್ಯ ಜ್ಯೋತಿಷಃ ತತ್ರ ಸಂಭವೋಽಸ್ತಿ ; ತದುಕ್ತಮ್ ‘ನ ತತ್ರ ರಥಾ ನ ರಥಯೋಗಾಃ’ (ಬೃ. ಉ. ೪ । ೩ । ೧೦) ಇತ್ಯಾದಿ ; ತಸ್ಮಾತ್ ಅತ್ರಾಯಂ ಪುರುಷಃ ಸ್ವಯಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಭವತ್ಯೇವ । ಸ್ವಯಂ ಜ್ಯೋತಿಃ ಆತ್ಮಾ ಅಸ್ತೀತಿ ಸ್ವಪ್ನನಿದರ್ಶನೇನ ಪ್ರದರ್ಶಿತಮ್ , ಅತಿಕ್ರಾಮತಿ ಮೃತ್ಯೋ ರೂಪಾಣೀತಿ ಚ ; ಕ್ರಮೇಣ ಸಂಚರನ್ ಇಹಲೋಕಪರಲೋಕಾದೀನ್ ಇಹಲೋಕಪರಲೋಕಾದಿವ್ಯತಿರಿಕ್ತಃ, ತಥಾ ಜಾಗ್ರತ್ಸ್ವಪ್ನಕುಲಾಯಾಭ್ಯಾಂ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಃ, ತತ್ರ ಚ ಕ್ರಮಸಂಚಾರಾನ್ನಿತ್ಯಶ್ಚ — ಇತ್ಯೇತತ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿತಂ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯೇನ । ಅತಃ ವಿದ್ಯಾನಿಷ್ಕ್ರಯಾರ್ಥಂ ಸಹಸ್ರಂ ದದಾಮೀತ್ಯಾಹ ಜನಕಃ ; ಸೋಽಹಮ್ ಏವಂ ಬೋಧಿತಃ ತ್ವಯಾ ಭಗವತೇ ತುಭ್ಯಮ್ ಸಹಸ್ರಂ ದದಾಮಿ ; ವಿಮೋಕ್ಷಶ್ಚ ಕಾಮಪ್ರಶ್ನೋ ಮಯಾ ಅಭಿಪ್ರೇತಃ ; ತದುಪಯೋಗೀ ಅಯಂ ತಾದರ್ಥ್ಯಾತ್ ತದೇಕದೇಶ ಏವ ; ಅತಃ ತ್ವಾಂ ನಿಯೋಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸಮಸ್ತಕಾಮಪ್ರಶ್ನನಿರ್ಣಯಶ್ರವಣೇನ — ವಿಮೋಕ್ಷಾಯ ಅತ ಊರ್ಧ್ವಂ ಬ್ರೂಹೀತಿ, ಯೇನ ಸಂಸಾರಾತ್ ವಿಪ್ರಮುಚ್ಯೇಯಂ ತ್ವತ್ಪ್ರಸಾದಾತ್ । ವಿಮೋಕ್ಷಪದಾರ್ಥೈಕದೇಶನಿರ್ಣಯಹೇತೋಃ ಸಹಸ್ರದಾನಮ್ ॥