ஆராமம் ஆரமணம் ஆக்ரீடா³ம் அநேந நிர்மிதாம் வாஸநாரூபாம் அஸ்ய ஆத்மந:, பஶ்யந்தி ஸர்வே ஜநா: — க்³ராமம் நக³ரம் ஸ்த்ரியம் அந்நாத்³யமித்யாதி³வாஸநாநிர்மிதம் ஆக்ரீட³நரூபம் ; ந தம் பஶ்யதி தம் ந பஶ்யதி கஶ்சந । கஷ்டம் போ⁴:! வர்ததே அத்யந்தவிவிக்தம் த்³ருஷ்டிகோ³சராபந்நமபி — அஹோ பா⁴க்³யஹீநதா லோகஸ்ய! யத் ஶக்யத³ர்ஶநமபி ஆத்மாநம் ந பஶ்யதி — இதி லோகம் ப்ரதி அநுக்ரோஶம் த³ர்ஶயதி ஶ்ருதி: । அத்யந்தவிவிக்த: ஸ்வயம் ஜ்யோதிராத்மா ஸ்வப்நே ப⁴வதீத்யபி⁴ப்ராய: । தம் நாயதம் போ³த⁴யேதி³த்யாஹு: — ப்ரஸித்³தி⁴ரபி லோகே வித்³யதே, ஸ்வப்நே ஆத்மஜ்யோதிஷோ வ்யதிரிக்தத்வே ; கா அஸௌ ? தம் ஆத்மாநம் ஸுப்தம் , ஆயதம் ஸஹஸா ப்⁴ருஶம் , ந போ³த⁴யேத் — இத்யாஹு: ஏவம் கத²யந்தி சிகித்ஸகாத³யோ ஜநா லோகே ; நூநம் தே பஶ்யந்தி — ஜாக்³ரத்³தே³ஹாத் இந்த்³ரியத்³வாரத: அபஸ்ருத்ய கேவலோ ப³ஹிர்வர்தத இதி, யத ஆஹு: — தம் நாயதம் போ³த⁴யேதி³தி । தத்ர ச தோ³ஷம் பஶ்யந்தி — ப்⁴ருஶம் ஹி அஸௌ போ³த்⁴யமாந: தாநி இந்த்³ரியத்³வாராணி ஸஹஸா ப்ரதிபோ³த்⁴யமாந: ந ப்ரதிபத்³யத இதி ; ததே³ததா³ஹ — து³ர்பி⁴ஷஜ்யம் ஹாஸ்மை ப⁴வதி யமேஷ ந ப்ரதிபத்³யதே ; யம் இந்த்³ரியத்³வாரதே³ஶம் — யஸ்மாத்³தே³ஶாத் ஶுக்ரமாதா³ய அபஸ்ருத: தம் இந்த்³ரியதே³ஶம் — ஏஷ: ஆத்மா புநர்ந ப்ரதிபத்³யதே, கதா³சித் வ்யத்யாஸேந இந்த்³ரியமாத்ரா: ப்ரவேஶயதி, தத: ஆந்த்⁴யபா³தி⁴ர்யாதி³தோ³ஷப்ராப்தௌ து³ர்பி⁴ஷஜ்யம் து³:க²பி⁴ஷக்கர்மதா ஹ அஸ்மை தே³ஹாய ப⁴வதி, து³:கே²ந சிகித்ஸநீயோ(அ)ஸௌ தே³ஹோ ப⁴வதீத்யர்த²: । தஸ்மாத் ப்ரஸித்³த்⁴யாபி ஸ்வப்நே ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ்ட்வம் அஸ்ய க³ம்யதே । ஸ்வப்நோ பூ⁴த்வா அதிக்ராந்தோ ம்ருத்யோ ரூபாணீதி தஸ்மாத் ஸ்வப்நே ஸ்வயம் ஜ்யோதிராத்மா । அதோ² அபி க²லு அந்யே ஆஹு: — ஜாக³ரிததே³ஶ ஏவாஸ்ய ஏஷ:, ய: ஸ்வப்ந: — ந ஸந்த்⁴யம் ஸ்தா²நாந்தரம் இஹலோகபரலோகாப்⁴யாம் வ்யதிரிக்தம் , கிம் தர்ஹி இஹலோக ஏவ ஜாக³ரிததே³ஶ: । யத்³யேவம் , கிஞ்ச அத: ? ஶ்ருணு அதோ யத்³ப⁴வதி — யதா³ ஜாக³ரிததே³ஶ ஏவாயம் ஸ்வப்ந:, ததா³ அயமாத்மா கார்யகரணேப்⁴யோ ந வ்யாவ்ருத்த: தைர்மிஶ்ரீபூ⁴த:, அதோ ந ஸ்வயம் ஜ்யோதிராத்மா — இத்யத: ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ்ட்வபா³த⁴நாய அந்யே ஆஹு: — ஜாக³ரிததே³ஶ ஏவாஸ்யைஷ இதி । தத்ர ச ஹேதுமாசக்ஷதே — ஜாக³ரிததே³ஶத்வே யாநி ஹி யஸ்மாத் ஹஸ்த்யாதீ³நி பதா³ர்த²ஜாதாநி, ஜாக்³ரத் ஜாக³ரிததே³ஶே, பஶ்யதி லௌகிக:, தாந்யேவ ஸுப்தோ(அ)பி பஶ்யதீதி । தத³ஸத் , இந்த்³ரியோபரமாத் ; உபரதேஷு ஹி இந்த்³ரியேஷு ஸ்வப்நாந்பஶ்யதி ; தஸ்மாத் நாந்யஸ்ய ஜ்யோதிஷ: தத்ர ஸம்ப⁴வோ(அ)ஸ்தி ; தது³க்தம் ‘ந தத்ர ரதா² ந ரத²யோகா³:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 10) இத்யாதி³ ; தஸ்மாத் அத்ராயம் புருஷ: ஸ்வயம் ஜ்யோதிர்ப⁴வத்யேவ । ஸ்வயம் ஜ்யோதி: ஆத்மா அஸ்தீதி ஸ்வப்நநித³ர்ஶநேந ப்ரத³ர்ஶிதம் , அதிக்ராமதி ம்ருத்யோ ரூபாணீதி ச ; க்ரமேண ஸஞ்சரந் இஹலோகபரலோகாதீ³ந் இஹலோகபரலோகாதி³வ்யதிரிக்த:, ததா² ஜாக்³ரத்ஸ்வப்நகுலாயாப்⁴யாம் வ்யதிரிக்த:, தத்ர ச க்ரமஸஞ்சாராந்நித்யஶ்ச — இத்யேதத் ப்ரதிபாதி³தம் யாஜ்ஞவல்க்யேந । அத: வித்³யாநிஷ்க்ரயார்த²ம் ஸஹஸ்ரம் த³தா³மீத்யாஹ ஜநக: ; ஸோ(அ)ஹம் ஏவம் போ³தி⁴த: த்வயா ப⁴க³வதே துப்⁴யம் ஸஹஸ்ரம் த³தா³மி ; விமோக்ஷஶ்ச காமப்ரஶ்நோ மயா அபி⁴ப்ரேத: ; தது³பயோகீ³ அயம் தாத³ர்த்²யாத் ததே³கதே³ஶ ஏவ ; அத: த்வாம் நியோக்ஷ்யாமி ஸமஸ்தகாமப்ரஶ்நநிர்ணயஶ்ரவணேந — விமோக்ஷாய அத ஊர்த்⁴வம் ப்³ரூஹீதி, யேந ஸம்ஸாராத் விப்ரமுச்யேயம் த்வத்ப்ரஸாதா³த் । விமோக்ஷபதா³ர்தை²கதே³ஶநிர்ணயஹேதோ: ஸஹஸ்ரதா³நம் ॥