ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
யத் ப்ரஸ்துதம் — ஆத்மநைவாயம் ஜ்யோதிஷாஸ்தே இதி, தத் ப்ரத்யக்ஷத: ப்ரதிபாதி³தம் — ‘அத்ராயம் புருஷ: ஸ்வயம் ஜ்யோதிர்ப⁴வதி’ இதி ஸ்வப்நே । யத்து உக்தம் — ‘ஸ்வப்நோ பூ⁴த்வேமம் லோகமதிக்ராமதி ம்ருத்யோ ரூபாணி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 7) இதி, தத்ர ஏதத் ஆஶங்க்யதே — ம்ருத்யோ ரூபாண்யேவ அதிக்ராமதி, ந ம்ருத்யும் ; ப்ரத்யக்ஷம் ஹ்யேதத் ஸ்வப்நே கார்யகரணவ்யாவ்ருத்தஸ்யாபி மோத³த்ராஸாதி³த³ர்ஶநம் ; தஸ்மாத் நூநம் நைவாயம் ம்ருத்யுமதிக்ராமதி ; கர்மணோ ஹி ம்ருத்யோ: கார்யம் மோத³த்ராஸாதி³ த்³ருஶ்யதே ; யதி³ ச ம்ருத்யுநா ப³த்³த⁴ ஏவ அயம் ஸ்வபா⁴வத:, தத: விமோக்ஷோ நோபபத்³யதே ; ந ஹி ஸ்வபா⁴வாத்கஶ்சித் விமுச்யதே ; அத² ஸ்வபா⁴வோ ந ப⁴வதி ம்ருத்யு:, தத: தஸ்மாத் மோக்ஷ உபபத்ஸ்யதே ; யதா² அஸௌ ம்ருத்யு: ஆத்மீயோ த⁴ர்மோ ந ப⁴வதி, ததா² ப்ரத³ர்ஶநாய — அத ஊர்த்⁴வம் விமோக்ஷாய ப்³ரூஹீத்யேவம் ஜநகேந பர்யநுயுக்த: யாஜ்ஞவல்க்ய: தத்³தி³த³ர்ஶயிஷயா ப்ரவவ்ருதே —

உத்தரகண்டி³காமவதாரயிதும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

யத்ப்ரஸ்துதமிதி ।

ஆத்மநைவேத்யாதி³நா யதா³த்மந: ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ்ட்வம் ப்³ராஹ்மணாதௌ³ ப்ரஸ்துதம் தத³த்ராயமித்யாதி³நா ப்ரத்யக்ஷத: ஸ்வப்நே ப்ரதிபாதி³தமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

வ்ருத்தமர்தா²ந்தரமநூத்³ய சோத்³யமுத்தா²பயதி —

யத்தூக்தமிதி ।

ம்ருத்யும் நாதிக்ராமதீத்யத்ர ஹேதுமாஹ —

ப்ரத்யக்ஷம் ஹீதி ।

இச்சா²த்³வேஷாதி³ராதி³ஶப்³தா³ர்த²: ।

ததா²(அ)பி குதோ ம்ருத்யும் நாதிக்ரமதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

கார்யஸ்ய காரணாத³ந்யத்ர ப்ரவ்ருத்த்யயோகா³தி³தி யாவத் ।

உக்தமுபபாத³யதி —

கர்மணோ ஹீதி ।

அத: ஸ்வப்நம் க³தோ ம்ருத்யும் கர்மாக்²யம் நாதிக்ராமதீதி ஶேஷ: ।

மா தர்ஹி ம்ருத்யோரதிக்ரமோ(அ)பூ⁴த்கோ தோ³ஷஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யதி³ சேதி ।

ஸ்வபா⁴வாத³பி ம்ருத்யோர்விமுக்திமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

உக்தம் ஹி - ‘ ந ஹி ஸ்வபா⁴வோ பா⁴வநாம் வ்யாவர்தேதௌஷ்ண்யத்³ரவே:’ இதி ॥
கத²ம் தர்ஹி மோக்ஷோபபத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அதே²தி ।

ஏஷா ச ஶங்கா ப்ராகே³வ ராஜ்ஞா க்ருதேதி த³ர்ஶயந்நுத்தரமுத்தா²பயதி —

யதே²த்யாதி³நா ।

தத்³தி³த³ர்ஶயிஷயேத்யத்ர தச்ச²ப்³தே³ந ம்ருத்யோரதிக்ரமணம் க்³ருஹ்யதே ।