தத்³வா அஸ்யைததி³த்யநந்தரவாக்யதாத்பர்யமாஹ —
இதா³நீமிதி ।
வித்³யாவித்³யயோஸ்தப²லயோஶ்ச ப்ரத³ர்ஶநாநந்தரமிதி யாவத் ।
மோக்ஷமேவ விஶிநஷ்டி —
யத்ரேதி ।
பத³த்³வயஸ்யாந்வயம் த³ர்ஶயந்விவக்ஷிதமர்த²மாஹ —
ததே³ததி³தி ।
யத்ரேத்யந்தஶப்³தி³தம் ப்³ரஹ்மோச்யதே ।
வ்யாக்²யாதம் பத³த்³வயமநூத்³ய வைஶப்³த³ஸ்ய ப்ரஸித்³தா⁴ர்த²த்வம் மந்வாநோ ரூபஶப்³தே³ந ஷஷ்ட்²யா: ஸம்ப³ந்த⁴ம் த³ர்ஶயதி —
ததி³தி ।
அதிச்ச²ந்த³மிதி ப்ரயோகே³ ஹேதுமாஹ —
ரூபபரத்வாதி³தி ।
கத²மதிச்ச²ந்த³மித்யாத்மரூபம் விவக்ஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ச²ந்த³ இதி ।
ச²ந்த³:ஶப்³த³ஸ்ய கா³யத்ர்யாதி³ச்ச²ந்தோ³விஷயஸ்ய கத²ம் காமவிஷயத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
அந்யோ(அ)ஸாவிதி ।
கா³யத்ர்யாதி³விஷயத்வம் த்யக்த்வா ச²ந்த³:ஶப்³த³ஸ்ய காமவிஷயத்வமத:ஶப்³தா³ர்த²: ।
யத்³யாத்மரூபம் காமவர்ஜிதமித்யேதத³த்ர விவக்ஷிதம் கிமிதி தர்ஹி தை³ர்க்⁴யம் ப்ரயுஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ததா²(அ)பீதி ।
ஸ்வாத்⁴யாயத⁴ர்மத்வம் சா²ந்த³ஸத்வம் ।
வ்ருத்³த⁴வ்யவஹாமந்தரேண காமவாசித்வம் ச²ந்த³:ஶப்³த³ஸ்ய கத²மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
அஸ்தி சேதி ।
தஸ்ய காமவசநத்வே ஸதி ஸித்³த⁴ம் யத்³ரூபமநூத்³ய தஸ்யார்த²முபஸம்ஹரதி —
அத இதி ।
ததா² காமவர்ஜிதத்வவதி³த்யேதத் ।
நந்வத்ராத⁴ர்மவர்ஜிதத்வமேவ ப்ரதீயதே ந த⁴ர்மவர்ஜிதத்வம் பாப்மஶப்³த³ஸ்யாத⁴ர்மமாத்ரவசநத்வாத³த ஆஹ —
பாப்மஶப்³தே³நேதி ।
உபக்ரமாநுஸாரேண பாப்மஶப்³த³ஸ்யோப⁴யவிஷயத்வே விஶேஷணமநூத்³ய விவக்ஷிதமர்த²ம் கத²யதி —
அபஹதேதி ।
தர்ஹி கார்யமேவாவித்³யாயா நிஷித்⁴யதே நேத்யாஹ —
தத்கார்யேதி ।
தஸ்மாத³ர்தே² தச்ச²ப்³த³: ।
வாக்யார்த²முபஸம்ஹரதி —
யதே³ததி³தி ।
கூர்சப்³ராஹ்மணாந்தே(அ)பீத³ம் ரூபமுக்தமித்யாஹ —
இத³ம் சேதி ।
ஆக³மவஶாத்தத்ரோக்தம் சேத்கிமித்யத்ர புநருச்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
இஹ த்விதி ।
ஸவிஶேஷத்வம் சேதா³த்மத்வாநுபபத்திரித்யாதி³ஸ்தர்க: ।
ஆக³மஸித்³தே⁴ கிம் தர்கோபந்யாஸேநேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
த³ர்ஶிதேதி ।
ஸ்த்ரீவாக்யஸ்ய ஸம்க³திம் வக்தும் வ்ருத்தமநுத்³ரவதி —
அயமிதி ।
அநந்வாக³தவாக்யே சா(அ)(அ)த்மநஶ்சேதநத்வமுக்தமித்யாஹ —
ஸ யதி³தி ।
ஆத்மந: ஸதா³ சைதந்யஜ்யோதிஷ்ட்வம் ஸ்வரூபம் ந கேவலமுக்தாதா³க³மாதே³வ ஸித்³த⁴ம் கிந்து பூர்வோக்தாத³நுமாநாச்ச ஸ்தி²தமித்யாஹ —
ஸ்தி²தம் சேதி ।
வ்ருத்தமநூத்³ய ஸம்ம்ப³ந்த⁴ம் வக்துகாமஶ்சோத³யதி —
ஸ யதீ³தி ।
அத்ரேதி ஸுஷுப்திருக்தா ।
சைதந்யஸ்வபா⁴வஸ்யைவ ஸுஷுப்தே விஶேஷஜ்ஞாநாபா⁴வம் ஸாத⁴யதி —
உச்யத இதி ।
ஸுஷுப்தி: ஸப்தம்யர்த²: । அஜ்ஞாநம் விஶேஷஜ்ஞாநாபா⁴வ: ।
கோ(அ)ஸாவஜ்ஞாநஹேதுஸ்தமாஹ —
ஏகத்வமிதி ।
ஜீவஸ்ய பரேணா(அ)(அ)த்மநா யதே³கத்வம் தத்கத²ம் ஸுஷுப்தே விஶேஷஜ்ஞாநாபா⁴வே காரணம் தஸ்மிந்ஸத்யபி சைதந்யஸ்வபா⁴வாநிவ்ருத்தேரிதி ஶங்கதே —
தத்கத²மிதி ।
தத்ர ஸ்த்ரீவாக்யமுத்தரத்வேநோத்தா²பயதி —
உச்யத இதி ।
தத்ர த்³ருஷ்டாந்தபா⁴க³மாசஷ்டே —
த்³ருஷ்டாந்தேநேதி ।
ஏகத்வக்ருதோ விஶேஷஜ்ஞாநாபா⁴வோ விவக்ஷிதோ(அ)ர்த²: பரிஷ்வங்க³ப்ரயுக்தஸுகா²பி⁴நிவேஶாத³ஜ்ஞாநம் கிமிதி கல்ப்யதே ஸ்வாபா⁴விகமேவ தத்கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
அபரிஷ்வக்தஸ்த்விதி ।
தர்ஹி பரிஷ்வங்க³வதோ(அ)பி ஸ்வபா⁴வவிபரிலோபாஸம்ப⁴வாத்³விஶேஷவிஜ்ஞாநம் ஸ்யாதி³தி சேந்நேத்யாஹ —
பரிஷ்வங்கே³தி ।
ஸ்த்ரீபும்ஸலக்ஷணயோர்வ்யாமிஶ்ரத்வம் பரிஷ்வங்க³ஸ்தது³த்தரகாலம் ஸம்போ⁴க³ப²லப்ராப்திரேகத்வாபத்திஸ்தத்³வஶாத்³விஶேஷாஜ்ஞாநமித்யர்த²: ।
தா³ர்ஷ்டாந்திகம் வ்யாகரோதி —
ஏவமேவேதி ।
பூ⁴தமாத்ரா: ஶரீரேந்த்³ரியலக்ஷணாஸ்தாபி⁴ஶ்சிதா³த்மநஸ்தாதா³த்ம்யாத்⁴யாஸாத்தத்ப்ரதிபி³ம்போ³ ஜாதஸ்ததோ விப⁴க்தவத்³பா⁴தீத்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —
ஸைந்த⁴வேதி ।
தஸ்ய தே³ஹாதௌ³ ப்ரவேஶம் த்³ருஷ்டாந்தேந த³ர்ஶயதி —
ஜலாதா³விதி ।
உபஸர்க³ப³லலப்³த⁴மர்த²ம் கத²யதி —
ஏகீபூ⁴த இதி ।
தாதா³த்ம்யம் வ்யாவர்தயிதும் நிரந்தர இத்யுக்தம் ।
பரமாத்மாபே⁴த³ப்ரயுக்தமநவச்சி²ந்நத்வமாஹ —
ஸர்வாத்மேதி ।
ஏவம் ஸ்த்ரீவாக்யாக்ஷராணி வ்யாக்²யாய சோத்³யபரிஹாரம் ப்ரகடயதி —
தத்ரேதி ।
ப்ரத்யகா³த்மநீதி யாவத் । இஹேதி ஸுஷுப்திருச்யதே । யதா² பரிஷ்வக்தயோ: ஸ்த்ரீபும்ஸயோரேகத்வம் பும்ஸோ விஶேஷவிஜ்ஞாநாபா⁴வே காரணம் ததா² பரேணா(அ)(அ)த்மநா ஸுஷுப்தே ஜீவஸ்யைகத்வம் விஶேஷவிஜ்ஞாநாபா⁴வே தஸ்ய தத்ர காரணமுக்தமித்யர்த²: ।
ஸ்த்ரீவாக்யே ஶ்ரௌதமர்த²மபி⁴தா⁴யா(அ)(அ)ர்தி²கமர்த²மாஹ —
தத்ரேதி ।
கிம் புநர்நாநாத்வே காரணமிதி ததா³ஹ —
நாநாத்வே சேதி ।
உக்தமத² யோ(அ)ந்யாமித்யாதா³வித்யர்த²: ।
கிமேதாவதா ஸுஷுப்தே விஶேஷவிஜ்ஞாநாபா⁴வஸ்யா(அ)(அ)யாதம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
தத்ரேதி ।
விஶேஷவிஜ்ஞாநே நாநாத்வம் தத்ர சாவித்³யா காரணமிதி ஸ்தி²தே ஸதீதி யாவத் । யதா³ ததே³தி ஸுஷுப்திர்விவக்ஷிதா । ப்ரவிவிக்தத்வம் கார்யகாரணாவித்³யாவிரஹிதத்வம் । ஸர்வேண பூர்ணேந பரமாத்மநா ஸஹேத்யர்த²: । விஜ்ஞாநாத்மா ஷஷ்ட்²யோச்யதே ।
ஏகத்வப²லமாஹ —
ததஶ்சேதி ।
உக்தமுபஜீவ்யா(அ)(அ)ப்தகாமவாக்யமவதார்ய வ்யாசஷ்டே —
யஸ்மாதி³தி ।
ஆப்தகாமத்வம் ஸமர்த²யதே —
யஸ்மாத்ஸமஸ்தமிதி ।
ததே³வ வ்யதிரேகமுகே²ந விஶத³யதி —
யஸ்ய ஹீத்யாதி³நா ।
விஶேஷணாந்தரமாகாங்க்ஷாபூர்வகமாதா³ய வ்யாசஷ்டே —
கிமந்யஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।
ஸுஷுப்தேரந்யத்ரா(அ)(அ)த்மந: ஸகாஶாத³ந்யத்வேந ப்ரவிப⁴க்தா இவ காம்யமாநா: ஸுஷுப்தாவாத்மைவ காமாஸ்தஸ்மாதா³த்மகாமமாத்மரூபமித்யேதத்³த்³ருஷ்டாந்தேநா(அ)(அ)ஹ —
யதே²தி ।
அவஸ்தா²த்³வயே க²ல்வாத்மந: ஸகாஶாத³ந்யத்வேந ப்ரவிப⁴க்தா இவ காமா: காம்யந்த இதி காமா: । ந சைவம் ஸுஷுப்த்யவஸ்தா²யாமாத்மநஸ்தே பி⁴த்³யந்தே கிந்து ஸுஷுப்தஸ்யா(அ)(அ)த்மைவ காமா இத்யாத்மகாமஸ்தத்³ரூபமித்யர்த²: ।
தஸ்யா(அ)(அ)த்மைவேத்யத்ர ஹேதுமாஹ —
அந்யத்வேதி ।
யத்³யபி ஸுஷுப்தே(அ)வித்³யா வித்³யதே ததா²(அ)பி ந ஸா(அ)பி⁴வ்யக்தா(அ)ஸ்தீத்யநர்த²பரிஹாரோபபத்திரித்யர்த²: । காமாநாமாத்மாஶ்ரயத்வபக்ஷம் ப்ரதிக்ஷேப்தும் த்ருதீயம் விஶேஷணம் । ஶோகமத்⁴யம் ஶோகஸ்யாந்தரம் ப்ரத்யக்³பூ⁴தமிதி யாவத் ।
தர்ஹி ஶோகவத்த்வம் ப்ராப்தம் நேத்யாஹ —
ஸர்வதே²தி ।
பக்ஷத்³வயே(அ)பி ஶோகஶூந்யமாத்மரூபம் । ந ஹி ஶோகோ யேநா(அ)(அ)த்மவாம்ஸ்தஸ்ய ஶோகவத்த்வம் ஶோகஸ்யா(அ)(அ)த்மாதீ⁴நஸத்தாஸ்பு²ர்தேராத்மாதிரேகேணாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ॥ 21 ॥