ಭರ್ತೃಪ್ರಪಂಚಪ್ರಸ್ಥಾನಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ಯೇ ತ್ವಿತಿ ।
ಸತ್ಯೇವ ಹೃದಯೇ ತನ್ನಿಷ್ಠಾನಾಂ ಕಾಮಾದೀನಾಮಾತ್ಮನ್ಯುಪಶ್ಲೇಷೋ ನ ತನ್ನಿವೃತ್ತಾವಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಹೃದಯವಿಯೋಗೇಽಪೀತಿ ।
ತನ್ಮತೇ ಶ್ರುತಿವಿರೋಧಮಾಹ —
ತೇಷಾಮಿತಿ ।
ಹೃದಯೇನ ಕರಣೇನೋತ್ಪಾದ್ಯತ್ವಾದಾತ್ಮವಿಕಾರಾಣಾಮಪಿ ಕಾಮಾದೀನಾಂ ಹೃದಯಸಂಬಂಧಸಂಭಾವಾನ್ನಾಽಽನರ್ಥಕ್ಯಂ ಶ್ರುತೀನಾಮಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ಹೃದಯೇತಿ ।
ನ ಕಾಮಾದಿಸಂಬಂಧಮಾತ್ರಂ ಹೃದಯಸ್ಯ ಶ್ರುತ್ಯರ್ಥಃ ಕಿಂತ್ವಾಶ್ರಯಾಶ್ರಯಿತ್ವಂ ತಚ್ಚ ಕರಣತ್ವೇ ನ ಸ್ಯಾತ್ । ನ ಹಿ ಚಕ್ಷುರಾದ್ಯಾಶ್ರಯಂ ರೂಪಾದಿಜ್ಞಾನಂ ದೃಷ್ಟಮಿತಿ ಪರಿಹರತಿ —
ನ ಹೃದೀತಿ ।
ಚಕಾರಾದ್ವಚನಂ ನ ಸಮಂಜಸಮಿತಿ ಸಂಬಧ್ಯತೇ ।
ಪ್ರದೀಪಾಯತ್ತಂ ಘಟಜ್ಞಾನಮಿತಿ ವದಂತಃ ಕರಣಾಯತ್ತಮಾತ್ಮಾಶ್ರಿತಂ ಕಾಮಾದಿತಿ ತಸ್ಯ ತದಾಶ್ರಯತ್ವವಚನಮೌಪಚಾರಿಕಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಆತ್ಮವಿಶುದ್ಧೇಶ್ಚೇತಿ ।
ಇತಶ್ಚೇದಂ ಯಥಾರ್ಥಮೇವೇತ್ಯಾಹ —
ಧ್ಯಾಯತೀವೇತಿ ।
ಅನ್ಯಾರ್ಥಾಸಂಭವಾದ್ಬುಧ್ಯಾಶ್ರಯಣವಚನಸ್ಯೇತಿ ಶೇಷಃ ।
ದಕ್ಷಿಣೇನಾಕ್ಷ್ಣಾ ಪಶ್ಯತೀತ್ಯುಕ್ತೇ ವಾಮೇನ ನ ಪಶ್ಯತೀತಿವತ್ಪ್ರಮುಚ್ಯಂತೇ ಹೃದಿ ಶ್ರಿತಾ ಇತಿ ವಿಶೇಷಣಮಾಶ್ರಿತ್ಯಾಽಽಶಂಕತೇ —
ಕಾಮಾ ಯ ತಿ ।
ಪ್ರಕಾರಾಂತರೇಣ ವಿಶೇಷಣಸ್ಯಾರ್ಥವತ್ತ್ವಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಅತ್ರೇತಿ ಪ್ರಕೃತಶ್ರುತ್ಯುಕ್ತಿಃ । ಆಶ್ರಯಾಂತರಂ ಬುದ್ಧ್ಯತಿರಿಕ್ತಮಾತ್ಮಾಖ್ಯಮ್ ।
ಬುದ್ಧ್ಯನಾಶ್ರಿತಾಃ ಕಾಮಾ ಏವ ನ ಸಂತಿ ಯದಪೇಕ್ಷಯಾ ಹೃದಯಾಶ್ರಯತ್ವವಿಶೇಷಣಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಯೇ ತ್ವಿತಿ ।
ಪ್ರತಿಪಕ್ಷತೋ ವಿಷಯದೋಷದರ್ಶನಾದಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ಕಾಮಾನಾಂ ವರ್ತಮಾನತ್ವನಿಯಮಾಭಾವಾದ್ಭೂತಭವಿಷ್ಯತಾಮಪಿ ಸಂಭವೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ಅತ ಇತಿ ।
ಹೃದಯಾನಾಶ್ರಿತಭೂತಭವಿಷ್ಯತ್ಕಾಮಸಂಭವೇಽಪಿ ಸರ್ವಕಾಮನಿವೃತ್ತೇರ್ವಿವಕ್ಷಿತತ್ವಾದ್ವರ್ತಮಾನವಿಶೇಷಣಮನರ್ಥಕಮಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ತಥಾಽಪೀತಿ ।
ಅತೀತಾನಾಗತಕಾಮಾಭಾವಃ ಸಂಭವತಿ ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧೋ ನ ತನ್ನಿವೃತ್ತೌ ಯತ್ನೋಽಪೇಕ್ಷ್ಯತೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮದಿದೃಕ್ಷುಣಾ ತು ಮುಮುಕ್ಷುಣಾ ವರ್ತಮಾನಕಾಮನಿರಾಸೇ ಯತ್ನಾಧಿಕ್ಯಮಾಧೇಯಮಿತಿ ಜ್ಞಾಪಯಿತುಂ ವರ್ತಮಾನಗ್ರಹಣಮಿತಿ ಪರಿಹರತಿ —
ನ ತೇಷ್ವಿತಿ ।
ಯದಿ ಯಥೋಕ್ತಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮನಾದೃತ್ಯಾಽಽತ್ಮಾಶ್ರಯತ್ವಮೇವ ಕಾಮಾನಾಮಾಶ್ರೀಯತೇ ತದಾಽಶ್ರುತಂ ಮೋಕ್ಷಾಸಂಭವೇನಾನಿಷ್ಟಂ ಚ ಕಲ್ಪಿತಂ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಹ —
ಇತರಥೇತಿ ।
ಅಶ್ರುತತ್ವಮಸಿದ್ಧಮಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ನ ಕಂಚನೇತಿ ।
ಅರ್ಥಾದಾಶ್ರಯತ್ವಂ ಶ್ರುತಮೇವ ಕಾಮಾನಾಮಿತ್ಯೇತದ್ದೂಷಯತಿ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ನಿಷೇಧೋ ಹಿ ಪ್ರಾಪ್ತಿಮಪೇಕ್ಷತೇ ನ ವಾಸ್ತವಂ ಕಾಮಾನಾಮಾತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ತಿಸ್ತು ಭ್ರಾಂತ್ಯಾಽಪಿ ಸಂಭವತಿ । ತಸ್ಮಾದಾತ್ಮನೋ ವಸ್ತುತೋ ನ ಕಾಮಾದ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಇತಶ್ಚಾಽಽತ್ಮನೋ ನ ಕಾಮಾದ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವಮಿತ್ಯಾಹ —
ಪ್ರಸಂಗೇತಿ ।
ನನ್ವಸಂಗವಚನಮಾತ್ಮನಃ ಸಂಗಾಭಾವಂ ಸಾಧಯತ್ತಸ್ಯ ಕಾಮಿತ್ವೇ ನ ವಿರುಧ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಸಂಗಶ್ಚೇತಿ ।
ಕಾಮಶ್ಚ ಸಂಗಸ್ತತೋಽಸಿದ್ಧೋ ಹೇತುರತ್ರೇತಿ ಶೇಷಃ ।
ವಾಕ್ಯಾಂತರಮಾಶ್ರಿತ್ಯಾಽಽತ್ಮನಿ ಕಾಮಾಶ್ರಯತ್ವಂ ಶಂಕಿತ್ವಾ ದೂಷಯತಿ —
ಆತ್ಮೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಇಚ್ಛಾದಯಃ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಾ ಗುಣತ್ವಾದ್ರೂಪಾದಿವದಿತ್ಯನುಮಾನಾತ್ಪರಿಶೇಷಾತ್ಕಾಮಾದ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವಮಾತ್ಮನಃ ಸೇತ್ಸ್ಯತೀತಿ ಶಂಕತೇ —
ವೈಶೇಷಿಕಾದೀತಿ ।
ಶ್ರುತ್ಯವಷ್ಟಂಭೇನ ನಿರಾಚಷ್ಟೇ —
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಷ್ಟ್ವಬಾಧನಾಚ್ಚ ನಾಽಽತ್ಮಾಶ್ರಯತ್ವಂ ಕಾಮಾದೀನಾಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ತದೇವ ವಿವೃಣೋತಿ —
ಕಾಮಾದೀನಾಮಿತಿ ।
ಸ್ಥಿತಂ ಚಾನುಮಾನಾದಿತಿ ಶೇಷಃ । ಯದ್ಯತ್ರ ಸಮವೇತಂ ತತ್ತೇನ ನ ದೃಶ್ಯತೇ । ಯಥಾ ಚಕ್ಷುರ್ಗತಂ ಕಾರ್ಷ್ಣ್ಯಂ ತೇನೈವ ಚಕ್ಷುಷಾ ನ ದೃಶ್ಯತೇ ತಥಾ ಕಾಮಾದೀನಾಮಾತ್ಮಸಮವಾಯಿತ್ವೇ ದೃಶ್ಯತ್ವಂ ನ ಸ್ಯಾದ್ದೃಶ್ಯತ್ವಬಲೇನೈವ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಷ್ಟ್ವಂ ಸಾಧಿತಂ ತಥಾ ಚ ತದ್ಬಾಧೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಮನುಮಾನಮಪಿ ಬಾಧ್ಯೇತೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಥಂ ಕಾಮಾದೀನಾಮಾತ್ಮದೃಶ್ಯತ್ವಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಸ್ವಪ್ನೇ ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಷ್ಟ್ವಸ್ಯೋಪದಿಷ್ಟತ್ವಂ ತತ್ರಾಽಽಽಹ —
ದ್ರಷ್ಟುರಿತಿ ।
ತಥಾಽಪಿ ತೇಷಾಮಾತ್ಮಾಶ್ರಯತ್ವೇ ಕಾಽನುಪಪತ್ತಿಸ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತದ್ಬಾಧಿತಮಿತಿ ।
ಯತ್ತು ಪರಮಾತ್ಮೈಕದೇಶಂ ಜೀವಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ತದಾಶ್ರಿತಂ ಕಾಮಾದಿತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರೇತಿ ।
ತದೇವ ಸ್ಫುಟಯತಿ —
ಪರಸ್ಯೇತಿ ।
ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಜಾತಂ ನಿರವಯವತ್ವಪ್ರತ್ಯಗೇಕತ್ವಾದಿ ತಸ್ಯ ಕಥಂ ಕೋಪಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಏತಚ್ಚೇತಿ ।
ಚತುರ್ಥೇ ಚೇದ್ಭರ್ತೃಪ್ರಪಂಚಮತಂ ನಿರಸ್ತಂ ತರ್ಹಿ ಪುನರ್ನಿರಾಕರಣಮಕಿಂಚಿತ್ಕರಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಮಹತೇತಿ ।
ಪರೇಣ ಸಹ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮನೋ ಯದೇಕತ್ವಂ ತಸ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಸ್ಯ ಸಿದ್ಧ್ಯರ್ಥಮಿತಿ ಯಾವತ್ ।
ಅಂಶತ್ವಾದಿಕಲ್ಪನಾಯಾಮಪಿ ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಸಿದ್ಧಿಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ತತ್ಕಲ್ಪನಾಯಾಮಿತಿ ।
ಭರ್ತೃಪ್ರಪಂಚಕಲ್ಪನಾಯಾ ಹೇಯತ್ವಮುಪಸಂಹರತಿ —
ಯಥೇತ್ಯಾದಿನಾ ॥ ೨೨ ॥