ದೇಶಾಂತರಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಾಯತ್ತಾ ಮುಕ್ತಿರಿತ್ಯೇತನ್ನಿರಾಕರ್ತುಂ ನ ತಸ್ಯೇತ್ಯಾದಿ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ತಸ್ಯೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸನ್ನಿತ್ಯೇತದವತಾರಯತಿ —
ಸ ಚೇತಿ ।
ಕಥಂ ವರ್ತಮಾನೇ ದೇಹೇ ತಿಷ್ಠನ್ನೇವ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ ಭವತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಸರ್ವಾತ್ಮನೋ ಹೀತಿ ।
ದೃಷ್ಟಾಂತಾಲೋಚನಯಾ ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕೇಽಪಿ ಸದಾ ಬ್ರಹ್ಮತ್ವಂ ಭಾತೀತಿ ಭಾವಃ ।
ಸದಾ ಬ್ರಹ್ಮೀಭೂತಸ್ಯ ಮುಕ್ತಿರ್ನಾಮ ನಾಸ್ತೀತಿ ಶಂಕಿತ್ವಾ ಪರಿಹರತಿ —
ಸ ಕಥಮಿತಿ ।
ಪರಿಹಾರಮೇವ ಸ್ಫೋರಯಿತುಂ ನ ತಸ್ಯೇತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಾರ್ಥಮನುದ್ರವತಿ —
ತಸ್ಯೈವೇತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸನ್ನಿತ್ಯಸ್ಯಾರ್ಥಮನುವದತಿ —
ಕಿಂತ್ವಿತಿ ।
ವಿದ್ವಾನಿಹೈವ ಬ್ರಹ್ಮ ಚೇತ್ಕಥಂ ತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಬ್ರಹ್ಮೈವೇತಿ ।
ಯದುಕ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸನ್ನಿತ್ಯಾದಿ ತದುಪಪಾದಯತಿ —
ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಪ್ರಾಗಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಸ್ಯೈವ ಪುನರ್ದೇಹಪಾತೇ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿರಿತ್ಯಯುಕ್ತಂ ವಿದುಷಾಂ ಮೃತಸ್ಯ ಭಾವಾಂತರಾಪತ್ತಿಸ್ವೀಕಾರಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಹೀತಿ ।
ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಪ್ಯೇತೀತ್ಯುಚ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ದೇಹಾಂತರೇತಿ ।
ವಿದುಷೋ ಭಾವಾಂತರಾಪತ್ತಿರ್ಮುಕ್ತಿರಿತಿ ಪಕ್ಷೇಽಪಿ ಕಿಂ ದೂಷಣಮಿತಿ ಚೇತ್ತದಾಹ —
ಭಾವಾಂತರಾಪತ್ತೌ ಹೀತಿ ।
ತಥಾ ಚೋಪನಿಷದಾಮಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ವಿನಾ ಹೇತುನಾ ಸ್ಯಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಭಾವಾಂತರಾಪತ್ತಿರ್ಮುಕ್ತಿರಿತ್ಯತ್ರ ದೋಷಾಂತರಮಾಹ —
ಕರ್ಮೇತಿ ।
ಇತಿಪದಾದುಪರಿಷ್ಟಾತ್ಕ್ರಿಯಾಪದಸ್ಯ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಅಸ್ತು ಕರ್ಮನಿಮಿತ್ತೋ ಮೋಕ್ಷೋ ಜ್ಞಾನನಿಮಿತ್ತಸ್ತು ಮಾ ಭೂತ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಸ ಚೇತಿ ।
ಪ್ರಸಂಗಃ ಸರ್ವನಾಮ್ನಾ ಪರಾಮೃಶ್ಯತೇ । ಪ್ರತಿಷೇಧಶಾಸ್ತ್ರವಿರೋಧಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಕರ್ಮಸಾಧ್ಯತ್ವೇ ದೋಷಾಂತರಮಾಹ —
ಅನಿತ್ಯತ್ವಂ ಚೇತಿ ।
ತತ್ರೋಪಯುಕ್ತಾಂ ವ್ಯಾಪ್ತಿಮಾಹ —
ನ ಹೀತಿ ।
ಅಸ್ತು ತರ್ಹಿ ಪ್ರಾಸಾದಾದಿವತ್ಕ್ರಿಯಾಸಾಧ್ಯಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯಾಪ್ಯನಿತ್ಯತ್ವಂ ನೇತ್ಯಾಹ —
ನಿತ್ಯಶ್ಚೇತಿ ।
ಕೃತಕೋಽಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಭಾವೋ ಧ್ವಂಸವನ್ನಿತ್ಯಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಕೃತ್ರಿಮಸ್ವಭಾವವ್ಯಾವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಪದಮ್ । ‘ಅತೋಽನ್ಯದಾರ್ತಮ್ ’(ಬೃ. ಉ. ೩ । ೪ । ೨) ಇತಿ ಹಿ ಶ್ರುತಿಃ । ಧ್ವಂಸಸ್ಯ ತು ವಿಕಲ್ಪಮಾತ್ರತ್ವಾನ್ನಿತ್ಯತ್ವಮಸಂಮತಮಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಮೋಕ್ಷೋಽಕೃತ್ರಿಮಸ್ವಭಾವೋಽಪಿ ಕರ್ಮೋತ್ಥಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಸ್ವಾಭಾವಿಕಶ್ಚೇದಿತಿ ।
ಅಗ್ನೇರೌಷ್ಣ್ಯವದಾತ್ಮನೋ ಮೋಕ್ಷಶ್ಚ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಸ್ವಭಾವಶ್ಚೇನ್ನ ಸ ಕ್ರಿಯಾಸಾಧ್ಯೋ ವ್ಯಾಘಾತಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ದೃಷ್ಟಾಂತಂ ಸಮರ್ಥಯತೇ —
ನ ಹೀತಿ ।
ಅರಣಿಗತಸ್ಯಾಗ್ನೇರೌಷ್ಣ್ಯಪ್ರಕಾಶೌ ನೋಪಲಭ್ಯತೇ ಸತಿ ಚ ಜ್ವಲನೇ ದೃಶ್ಯತೇ ತೇನ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಾವಪಿ ತಾವಾಗಂತುಕೌ ಕಾದಾಚಿತ್ಕೋಪಲಬ್ಧಿಮತ್ತ್ವಾದಿತಿ ಶಂಕತೇ —
ಜ್ವಲನೇತಿ ।
ನ ಹಿ ಸತೋಽಗ್ನೇರೌಷ್ಣ್ಯಾದಿ ಕಾದಾಚಿತ್ಕಂ ಯುಕ್ತಂ ತದ್ದೃಷ್ಟೇರ್ವ್ಯವಧಾನಸ್ಯ ದಾರ್ವಾದೇರ್ಧ್ವಂಸೇ ಮಥನಜ್ವಲನಾದಿನಾ ವಹ್ನ್ಯಭಿವ್ಯಕ್ತಿಮಪೇಕ್ಷ್ಯ ತತ್ಸ್ವಭಾವಸ್ಯೌಷ್ಣ್ಯಾದೇರ್ವ್ಯಕ್ತ್ಯಭ್ಯುಪಗಮಾದಿತಿ ಪರಿಹರತಿ —
ನಾನ್ಯೇತಿ ।
ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ —
ಜ್ವಲನಾದೀತಿ ।
ಮಥನಾದಿವ್ಯಾಪಾರವಶಾತ್ಪ್ರಕಾಶಾದಿನಾ ವ್ಯಜ್ಯತೇಽಗ್ನಿರಿತಿ ಯದುಚ್ಯತೇ ತದಗ್ನೌ ಸತ್ಯೇವ ತದ್ಗತವ್ಯಾಪಾರಾಪೇಕ್ಷಯಾ ತದೌಷ್ಣ್ಯಾದ್ಯಭಿವ್ಯಕ್ತಿವಶಾನ್ನ ಭವತಿ ಕಿಂತು ದೇವದತ್ತದೃಷ್ಟೇರಗ್ನಿಧರ್ಮೌ ವ್ಯವಹಿತೌ ನ ತು ತೌ ಕಸ್ಯಚಿದ್ದೃಷ್ಟ್ಯಾ ಸಂಬಧ್ಯತೇ ಜ್ವಲನಾದಿವ್ಯಾಪಾರಾತ್ತು ದೃಷ್ಟೇರ್ವ್ಯವಧಾನಭಂಗೇ ತಯೋರಭಿವ್ಯಕ್ತಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ಜ್ವಲನಾದಿವ್ಯಾಪಾರಾದಗ್ನೇರೌಷ್ಣ್ಯಪ್ರಕಾಶೌ ಜಾತಾವಿತಿ ಬುದ್ಧಿಸ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ತದಪೇಕ್ಷಯೇತಿ ।
ಜ್ವಲನಾದಿವ್ಯಾಪಾರಾದ್ದೃಷ್ಟಿವ್ಯವಧಾನಭಂಗೇ ವಹ್ನೇರೌಷ್ಣ್ಯಪ್ರಕಾಶಾಭಿವ್ಯಕ್ತ್ಯಪೇಕ್ಷಯೇತಿ ಯಾವತ್ ।
ಯಥಾ ವಹ್ನೇರೌಷ್ಣ್ಯಾದಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ನ ಕ್ರಿಯಾಸಾಧ್ಯಂ ತಥಾಽಽತ್ಮನೋ ಮುಕ್ತಿಃ ಸ್ವಾಭಾವಿಕೀ ನ ಕ್ರಿಯಾಸಾಧ್ಯೇತ್ಯುಕ್ತಮಿದಾನೀಮಗ್ನೇರೌಷ್ಣ್ಯಾದಿ ನ ಸ್ವಾಭಾವಿಕಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಯದೀತಿ ।
ಉದಾಹರಿಷ್ಯಾಮೋ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯಾಽಽತ್ಮಸ್ವಭಾವಸ್ಯಾಕರ್ಮಸಾಧ್ಯತ್ವಾಯೇತಿ ಶೇಷಃ ।
ಅಥಾಗ್ನೇಃ ಸ್ವಾಭಾವಿಕೋ ನ ಕಶ್ಚಿದ್ಧರ್ಮೋಽಸ್ತಿ ಯೋ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ದೃಷ್ಟಾಂತಃ ಸ್ಯಾದತ ಆಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ಲಬ್ಧಾತ್ಮಕಂ ಹಿ ವಸ್ತು ವಸ್ತ್ವಂತರೇಣ ಸಂಬಧ್ಯತೇ । ಅಸ್ತಿ ಚ ನಿಂಬಾದೌ ತಿಕ್ತತ್ವಾದಿಧೀರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।