ಅತ್ರೇತಿ ಮೋಕ್ಷಪ್ರಕರಣೋಕ್ತಿಃ । ಬಂಧಪ್ರಕರಣಂ ದೃಷ್ಟಾಂತಯಿತುಮಪಿಶಬ್ದಃ । ಉಕ್ತೇಽರ್ಥೇ ತದೇಷ ಇತ್ಯಾದ್ಯಕ್ಷರಾಣಿ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ —
ತತ್ತಸ್ಮಿನ್ನೇವೇತಿ ।
ಯಸ್ಮಿನ್ಕಾಲೇ ವಿದ್ಯಾಪರಿಪಾಕಾವಸ್ಥಾಯಾಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸುಷುಪ್ತಿವ್ಯಾವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಸರ್ವವಿಶೇಷಣಮಿತಿ ಮತ್ವಾಽಽಹ —
ಸಮಸ್ತಾ ಇತಿ ।
ಕಾಮಶಬ್ದಸ್ಯಾರ್ಥಾಂತರವಿಷಯತ್ವಂ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ —
ತೃಷ್ಣೇತಿ ।
ಕ್ರಿಯಾಪದಂ ಸೋಪಸರ್ಗಂ ವ್ಯಾಕರೋತಿ —
ಆತ್ಮಕಾಮಸ್ಯೇತಿ ।
ತಾನೇವ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ —
ಯೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾ ಇತಿ ।
ಕಾಮಾನಾಮಾತ್ಮಾಶ್ರಯತ್ವಂ ನಿರಾಕರೋತಿ —
ಹೃದೀತಿ ।
ಸಮೂಲತಃ ಕಾಮವಿಯೋಗಾದಿತಿ ಸಂಬಂಧಃ ।
ಕಾಮವಿಯೋಗಾದಮೃತೋ ಭವತೀತಿನಿರ್ದೇಶಸಾಮರ್ಥ್ಯಸಿದ್ಧಮರ್ಥಮಾಹ —
ಅರ್ಥಾದಿತಿ ।
ತೇಷಾಂ ಮೃತ್ಯುತ್ವೇ ಕಿಂ ಸ್ಯಾತ್ತದಾಹ —
ಅತ ಇತಿ ।
ಅತ್ರೇತ್ಯಾದಿನಾ ವಿವಕ್ಷಿತಮರ್ಥಮಾಹ —
ಅತೋ ಮೋಕ್ಷ ಇತಿ ।
ಆದಿಪದಮುತ್ಕ್ರಾಂತ್ಯಾದಿಸಂಗ್ರಹಾರ್ಥಮ್ ।
ಮುಕ್ತೇಸ್ತದಪೇಕ್ಷಾಭಾವೇ ಫಲಿತಮಾಹ —
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ತರ್ಹಿ ಮರಣಾಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ಯಥೇತಿ ।
ಉತ್ಕ್ರಾಂತಿಗತ್ಯಾಗತಿರಾಹಿತ್ಯಂ ಯಥಾವಸ್ಥಿತತ್ವಮ್ ।
ಏತಚ್ಚ ಪಂಚಮೇ ಪ್ರತಿಪಾದಿತಮಿತ್ಯಾಹ —
ನಾಮಮಾತ್ರಮಿತಿ ।
ತದ್ಯಥೇತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯನಿರಸ್ಯಾಂ ಶಂಕಾಮಾಹ —
ಕಥಂ ಪುನರಿತಿ ।
ವಿದುಷೋ ವಿದ್ಯಯಾಽಽತ್ಮಮಾತ್ರತ್ವೇನ ಪ್ರಾಣಾದಿಷು ಬಾಧಿತೇಷ್ವಪಿ ದೇಹೇ ಚೇದಸೌ ವರ್ತತೇ ತತೋಽಸ್ಯ ಪೂರ್ವವದ್ದೇಹಿತ್ವಾದ್ವಿದ್ಯಾವೈಯರ್ಥ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ದೃಷ್ಟಾಂತೇನ ಪರಿಹರತಿ —
ಅತ್ರೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ದೇಹೇ ವರ್ತಮಾನಸ್ಯಾಪಿ ವಿದುಷಸ್ತತ್ರಾಭಿಮಾನರಾಹಿತ್ಯಂ ತತ್ರೇತ್ಯುಚ್ಯತೇ । ಯಸ್ಯಾಂ ತ್ವಚಿ ಸರ್ಪೋ ನಿತರಾಂ ಲೀಯತೇ ಸಾ ನಿರ್ಲಯನೀ ಸರ್ಪತ್ವಗುಚ್ಯತೇ ।
ಸರ್ಪನಿರ್ಮೋಕದೃಷ್ಟಾಂತಸ್ಯ ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಮಾಹ —
ಏವಮೇವೇತಿ ।
ಸರ್ಪದೃಷ್ಟಾಂತಸ್ಯ ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಅಥೇತಿ ।
ಅಜ್ಞಾನೇನ ಸಹ ದೇಹಸ್ಯ ನಷ್ಟತ್ವಮಶರೀರತ್ವಾದೌ ಹೇತುರಥಶಬ್ದಾರ್ಥಃ ।
ಅಥಶಬ್ದಾವದ್ಯೋತಿತಹೇತ್ವವಷ್ಟಂಭೇನಾಶರೀರತ್ವಂ ವಿಶದಯತಿ —
ಕಾಮೇತಿ ।
ಪೂರ್ವಮಿತ್ಯವಿದ್ಯಾವಸ್ಥೋಕ್ತಿಃ । ಇದಾನೀಮಿತಿ ವಿದ್ಯಾವಸ್ಥೋಚ್ಯತೇ ।
ವ್ಯುತ್ಪತ್ತ್ಯನುಸಾರಿಣಂ ರೂಢಂ ಚ ಮುಖ್ಯಂ ಪ್ರಾಣಂ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ —
ಪ್ರಾಣಸ್ಯೇತಿ ।
ಶ್ಲೋಕೇ ಪರ ಏವಾಽಽತ್ಮಾ ಯಥಾ ಪ್ರಾಣಶಬ್ದಸ್ತಥಾಽತ್ರಾಪೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಯಥಾ ಚ ಶ್ರುತ್ಯಂತರೇ ಪ್ರಾಣಶಬ್ದಃ ಪರ ಏವಾಽಽತ್ಮಾ ತಥಾಽಽತ್ರಾಪೀತ್ಯಾಹ —
ಪ್ರಾಣೇತಿ ।
ಕಿಂಚ ಪರವಿಷಯಮಿದಂ ಪ್ರಕರಣಮಥಾಕಾಮಯಮಾನ ಇತಿ ಪ್ರಾಜ್ಞಸ್ಯ ಪ್ರಕಾಂತತ್ವಾದಥಾಯಮಿತ್ಯಾದಿ ವಾಕ್ಯಂ ಚ ತದ್ವಿಷಯಮನ್ಯಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಶಬ್ದಾನುಪಪತ್ತೇಃ । ತಸ್ಮಾದುಭಯಸಾಮರ್ಥ್ಯಾದತ್ರ ಪರ ಏವಾಽಽತ್ಮಾ ಪ್ರಾಣಶಬ್ದಿತ ಇತ್ಯಾಹ —
ಪ್ರಕರಣೇತಿ ।
ವಿಶೇಷ್ಯಂ ದರ್ಶಯಿತ್ವಾ ವಿಶೇಷಣಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಬ್ರಹ್ಮೈವೇತಿ।
ಬ್ರಹ್ಮಶಬ್ದಸ್ಯ ಕಮಲಾಸನಾದಿವಿಷಯತ್ವಂ ವಾರಯತಿ —
ಕಿಂ ಪುನರಿತಿ ।
ತೇಜಃಶಬ್ದಸ್ಯ ಕಾರ್ಯಜ್ಯೋತಿರ್ವಿಷಯತ್ವಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —
ವಿಜ್ಞಾನೇತಿ ।
ತತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಮಾಹ —
ಯೇನೇತಿ ।
ಪ್ರಜ್ಞಾ ಪ್ರಕೃಷ್ಟಾ ಜ್ಞಪ್ತಿಃ ಸ್ವರೂಪಚೈತನ್ಯಂ ನೇತ್ರಮಿವ ನೇತ್ರಂ ಪ್ರಕಾಶಕಮಸ್ಯೇತಿ ತಥೋಕ್ತಮ್ ।
ಸೋಽಹಮಿತ್ಯಾದೇಸ್ತಾತ್ಪರ್ಯಂ ವಕ್ತುಂ ವೃತ್ತಂ ಕೀರ್ತಯತಿ —
ಯಃ ಕಾಮಪ್ರಶ್ನ ಇತಿ ।
ನಿರ್ಣಯಪ್ರಕಾರಂ ಸಂಕ್ಷಿಪತಿ —
ಸಂಸಾರೇತಿ ।
ಸೋಽಹಮಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಾಂತರಮುತ್ಥಾಪಯತಿ —
ಇದಾನೀಮಿತಿ ।
ಆಕಾಂಕ್ಷಾಪೂರ್ವಕಂ ವಾಕ್ಯಮಾದಾಯ ವಿಭಜತೇ —
ಕಥಮಿತಿ ।
ಸಹಸ್ರದಾನಮಾಕ್ಷಿಪತಿ —
ಅತ್ರೇತಿ ।
ಸರ್ವಸ್ವದಾನಪ್ರಾಪ್ತಾವಪಿ ಸಹಸ್ರದಾನೇ ಹೇತುಮೇಕದೇಶೀಯಂ ದರ್ಶಯತಿ —
ಅತ್ರೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಕದಾ ತರ್ಹಿ ಗುರವೇ ಸರ್ವಸ್ವಂ ರಾಜಾ ನಿವೇದಯಿಷ್ಯತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಶ್ರುತ್ವೇತಿ ।
ನನು ಪುನಃ ಶುಶ್ರೂಷುರಪಿ ರಾಜಾ ಕಿಮಿತಿ ಸಂಪ್ರತ್ಯೇವ ಗುರವೇ ನ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ಪ್ರಭೂತಾ ಹಿ ದಕ್ಷಿಣಾ ಗುರುಂ ಪ್ರೀಣಯಂತೀ ಸ್ವೀಯಾಂ ಶುಶ್ರೂಷಾ ಫಲಯತಿ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಯದಿ ಚೇತಿ ।
ಅನಾಪ್ತೋಕ್ತೌ ಹೃದಯೇಽನ್ಯನ್ನಿಧಾಯ ವಾಚಾಽನ್ಯನಿಷ್ಪಾದನಾತ್ಮಕಂ ವ್ಯಾಜೋತ್ತರಂ ಯುಕ್ತಂ ಶ್ರುತೌ ತ್ವಪೌರುಷೇಯ್ಯಾಮಪಾಸ್ತಾಶೇಷದೋಷಶಂಕಾಯಾಂ ನ ವ್ಯಾಜೋಕ್ತಿರ್ಯುಕ್ತಾ ತದೀಯಸ್ವಾರಸಿಕಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಭಂಗಪ್ರಸಂಗಾದಿತಿ ದೂಷಯತಿ —
ಸರ್ವಮಪೀತಿ ।
ಏಕದೇಶೀಯಪರಿಹಾರಸಂಭವೇ ಹೇತ್ವಂತರಮಾಹ —
ಅರ್ಥೇತಿ ।
ತದುಪಪತ್ತಿಮೇವೋಪಪಾದಯತಿ —
ವಿಮೋಕ್ಷೇತಿ ।
ತಸ್ಯಾಪಿ ಪೂರ್ವಮಸಕೃದುಕ್ತೇಸ್ತದೀಯಶುಶ್ರೂಷಾಧೀನಂ ಸಹಸ್ರದಾನಮನುಚಿತಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಶಮಾದೇರ್ಜ್ಞಾನಸಾಧನತ್ವೇನ ಪ್ರಾಗನುಕ್ತೇಸ್ತೇನ ಸಹ ಭೂಯೋಽಪಿ ಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ವಕ್ತವ್ಯತ್ವಯೋಗಾತ್ತದಪೇಕ್ಷಯಾ ಯುಕ್ತಂ ಸಹಸ್ರದಾನಮಿತ್ಯಾಹ —
ಅಗತಿಕಾ ಹೀತಿ ।
ನನು ಸಂನ್ಯಾಸಾದಿ ವಿದ್ಯಾಸ್ತುತ್ಯರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ ಮಹಾಭಾಗಾ ಹೀಯಂ ಯತ್ತದರ್ಥೀ ದುಷ್ಕರಮಪಿ ಕರೋತ್ಯತೋ ನಾರ್ಥಶೇಷಸಿದ್ಧಿಸ್ತತ್ರಾಽಽಹ —
ನ ಚೇತಿ ।
ನ ತಾವತ್ಸಂನ್ಯಾಸೋ ವಿದ್ಯಾಸ್ತುತಿರ್ವಿದಿತ್ವಾ ವ್ಯುತ್ಥಾಯೇತಿ ಸಮಾನಕರ್ತೃತ್ವನಿರ್ದೇಶಾದಿತಿ ಪಂಚಮೇ ಸ್ಥಿತಂ ನಾಪಿ ಶಮಾದಿರ್ವಿದ್ಯಾಸ್ತುತಿಸ್ತತ್ರಾಪಿ ವಿಧೇರ್ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಅರ್ಥಶೇಷಶುಶ್ರೂಷಯಾ ಸಹಸ್ರದಾನಮಿತ್ಯತ್ರ ಜನಕಸ್ಯಾಕೌಶಲಂ ಚೋದಯತಿ —
ನನ್ವಿತಿ ।
ರಾಜ್ಞಃ ಶಂಕಿತಮಕೌಶಲಂ ದೂಷಯತಿ —
ನೈಷ ಇತಿ ।
ತತ್ರ ಹೇತುಮಾಹ —
ಆತ್ಮಜ್ಞಾನವದಿತಿ ।
ಯಥಾಽಽತ್ಮಜ್ಞಾನಂ ಮೋಕ್ಷೇ ಪ್ರಯೋಜಕಂ ನ ತಥಾ ಸಂನ್ಯಾಸೋ ನ ಚಾಸ್ಮಿನ್ಪಕ್ಷೇ ತಸ್ಯಾಕರ್ತವ್ಯತ್ವಂ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕರ್ಮವದನುಷ್ಠಾನಸಂಭವಾದಿತಿ ರಾಜಾ ಯತೋ ಮನ್ಯತೇ ತತಃ ಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ನ ಜ್ಞಾನತುಲ್ಯತ್ವಮತೋ ನಾತ ಊರ್ಧ್ವಂ ವಿಮೋಕ್ಷಾಯೈವ ಬ್ರೂಹೀತಿ ಪೃಚ್ಛತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸಂನ್ಯಾಸಸ್ಯ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕರ್ಮವತ್ಕರ್ತವ್ಯತ್ವೇ ಪ್ರಮಾಣಮಾಹ —
ಸಂನ್ಯಾಸೇನೇತಿ ।
ನನು ವಿವಿದಿಷಾಸಂನ್ಯಾಸಮಂಗೀಕುರ್ವತಾ ನ ತಸ್ಯ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಕರ್ಮವದನುಷ್ಠೇಯತ್ವಮಿಷ್ಯತೇ ತತ್ರಾಽಽಹ —
ಸಾಧನತ್ವೇತಿ।
’ತ್ಯಜತೈವ ಹಿ ತಜ್ಜ್ಞೇಯಂ ತ್ಯಕ್ತುಃ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಪರಂ ಪದಮ್’ ಇತ್ಯುಕ್ತತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೭ ॥