ಸ್ವಪ್ನಬುದ್ಧಾಂತಗಮನದೃಷ್ಟಾಂತಸ್ಯ ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಃ ಸಂಸಾರೋ ವರ್ಣಿತಃ । ಸಂಸಾರಹೇತುಶ್ಚ ವಿದ್ಯಾಕರ್ಮಪೂರ್ವಪ್ರಜ್ಞಾ ವರ್ಣಿತಾ । ಯೈಶ್ಚ ಉಪಾಧಿಭೂತೈಃ ಕಾರ್ಯಕರಣಲಕ್ಷಣಭೂತೈಃ ಪರಿವೇಷ್ಟಿತಃ ಸಂಸಾರಿತ್ವಮನುಭವತಿ, ತಾನಿ ಚೋಕ್ತಾನಿ । ತೇಷಾಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪ್ರಯೋಜಕೌ ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಾವಿತಿ ಪೂರ್ವಪಕ್ಷಂ ಕೃತ್ವಾ, ಕಾಮ ಏವೇತ್ಯವಧಾರಿತಮ್ । ಯಥಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಅಯಮ್ ಅರ್ಥಃ ಅವಧಾರಿತಃ, ಏವಂ ಮಂತ್ರೇಣಾಪೀತಿ ಬಂಧಂ ಬಂಧಕಾರಣಂ ಚ ಉಕ್ತ್ವಾ ಉಪಸಂಹೃತಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ — ‘ಇತಿ ನು ಕಾಮಯಮಾನಃ’ (ಬೃ. ಉ. ೪ । ೪ । ೬) ಇತಿ । ‘ಅಥಾಕಾಮಯಮಾನಃ’ (ಬೃ. ಉ. ೪ । ೪ । ೬) ಇತ್ಯಾರಭ್ಯ ಸುಷುಪ್ತದೃಷ್ಟಾಂತಸ್ಯ ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಭೂತಃ ಸರ್ವಾತ್ಮಭಾವೋ ಮೋಕ್ಷ ಉಕ್ತಃ । ಮೋಕ್ಷಕಾರಣಂ ಚ ಆತ್ಮಕಾಮತಯಾ ಯತ್ ಆಪ್ತಕಾಮತ್ವಮುಕ್ತಮ್ , ತಚ್ಚ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾತ್ ನ ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಮಂತರೇಣ ಆತ್ಮಕಾಮತಯಾ ಆಪ್ತಕಾಮತ್ವಮಿತಿ — ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾತ್ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯೈವ ಮೋಕ್ಷಕಾರಣಮಿತ್ಯುಕ್ತಮ್ । ಅತಃ ಯದ್ಯಪಿ ಕಾಮೋ ಮೂಲಮಿತ್ಯುಕ್ತಮ್ , ತಥಾಪಿ ಮೋಕ್ಷಕಾರಣವಿಪರ್ಯಯೇಣ ಬಂಧಕಾರಣಮ್ ಅವಿದ್ಯಾ ಇತ್ಯೇತದಪಿ ಉಕ್ತಮೇವ ಭವತಿ । ಅತ್ರಾಪಿ ಮೋಕ್ಷಃ ಮೋಕ್ಷಸಾಧನಂ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನೋಕ್ತಮ್ ; ತಸ್ಯೈವ ದೃಢೀಕರಣಾಯ ಮಂತ್ರ ಉದಾಹ್ರಿಯತೇ ಶ್ಲೋಕಶಬ್ದವಾಚ್ಯಃ —