బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
చతుర్థోఽధ్యాయఃచతుర్థం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
ప్రాణస్య ప్రాణముత చక్షుషశ్చక్షురుత శ్రోత్రస్య శ్రోత్రం మనసో యే మనో విదుః । తే నిచిక్యుర్బ్రహ్మ పురాణమగ్ర్యమ్ ॥ ౧౮ ॥
కిం చ తేన హి చైతన్యాత్మజ్యోతిషా అవభాస్యమానః ప్రాణః ఆత్మభూతేన ప్రాణితి, తేన ప్రాణస్యాపి ప్రాణః సః, తం ప్రాణస్య ప్రాణమ్ ; తథా చక్షుషోఽపి చక్షుః ; ఉత శ్రోత్రస్యాపి శ్రోత్రమ్ ; బ్రహ్మశక్త్యాధిష్ఠితానాం హి చక్షురాదీనాం దర్శనాదిసామర్థ్యమ్ ; స్వతః కాష్ఠలోష్టసమాని హి తాని చైతన్యాత్మజ్యోతిఃశూన్యాని ; మనసోఽపి మనః — ఇతి యే విదుః — చక్షురాదివ్యాపారానుమితాస్తిత్వం ప్రత్యగాత్మానమ్ , న విషయభూతమ్ యే విదుః — తే నిచిక్యుః నిశ్చయేన జ్ఞాతవన్తః బ్రహ్మ, పురాణం చిరన్తనమ్ , అగ్ర్యమ్ అగ్రే భవమ్ । ‘తద్యదాత్మవిదో విదుః’ (ము. ఉ. ౨ । ౨ । ౧౦) ఇతి హ్యాథర్వణే ॥

ప్రకృతాః పఞ్చజనాః పఞ్చ జ్యోతిషా సహ ప్రాణాదయో వా స్యురిత్యభిప్రేత్యాఽఽహ —

కిఞ్చేతి ।

కథం చక్షురాదిషు చక్షురాదిత్వం బ్రహ్మణః సిధ్యతి తత్రాఽఽహ —

బ్రహ్మశక్తీతి ।

విమతాని కేనచిదధిష్ఠితాని ప్రవర్తన్తే కరణత్వాద్వాస్యాదివదితి చక్షురాదివ్యాపారేణానుమితాస్తిత్వం ప్రత్యగాత్మనం యే విదురితి యోజనా ।

విదిక్రియావిషయత్వం వ్యావర్తయతి —

నేతి ।

ప్రత్యగాత్మవిదాం కథం బ్రహ్మవిత్త్వమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

తదితి ॥ ౧౮ ॥