ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಚತುರ್ಥೋಽಧ್ಯಾಯಃಚತುರ್ಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಮನಸೈವಾನುದ್ರಷ್ಟವ್ಯಂ ನೇಹ ನಾನಾಸ್ತಿ ಕಿಂಚನ । ಮೃತ್ಯೋಃ ಸ ಮೃತ್ಯುಮಾಪ್ನೋತಿ ಯ ಇಹ ನಾನೇವ ಪಶ್ಯತಿ ॥ ೧೯ ॥
ತದ್ಬ್ರಹ್ಮದರ್ಶನೇ ಸಾಧನಮುಚ್ಯತೇ — ಮನಸೈವ ಪರಮಾರ್ಥಜ್ಞಾನಸಂಸ್ಕೃತೇನ ಆಚಾರ್ಯೋಪದೇಶಪೂರ್ವಕಂ ಚ ಅನುದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮ್ । ತತ್ರ ಚ ದರ್ಶನವಿಷಯೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ನ ಇಹ ನಾನಾ ಅಸ್ತಿ ಕಿಂಚನ ಕಿಂಚಿದಪಿ ; ಅಸತಿ ನಾನಾತ್ವೇ, ನಾನಾತ್ವಮಧ್ಯಾರೋಪಯತಿ ಅವಿದ್ಯಯಾ । ಸಃ ಮೃತ್ಯೋಃ ಮರಣಾತ್ , ಮೃತ್ಯುಂ ಮರಣಮ್ ಆಪ್ನೋತಿ ; ಕೋಽಸೌ ? ಯ ಇಹ ನಾನೇವ ಪಶ್ಯತಿ । ಅವಿದ್ಯಾಧ್ಯಾರೋಪಣವ್ಯತಿರೇಕೇಣ ನಾಸ್ತಿ ಪರಮಾರ್ಥತೋ ದ್ವೈತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ॥

ಮನಸೋ ಬ್ರಹ್ಮದರ್ಶನಸಾಧನತ್ವೇ ಕಥಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ವಾಙ್ಮನಸಾತೀತತ್ವಶ್ರುತಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಪರಮಾರ್ಥೇತಿ ।

ಕೇವಲಂ ಮನೋ ಬ್ರಹ್ಮಾವಿಷಯೀಕುರ್ವದಪಿ ಶ್ರವಣಾದಿಸಂಸ್ಕೃತಂ ತದಾಕಾರಂ ಜಾಯತೇ ತೇನ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಂ ತದುಚ್ಯತೇಽತ ಏವ ವೃತ್ತಿವ್ಯಾಪ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತ್ಯುಪಗಚ್ಛತೀತಿ ಭಾವಃ ।

ಅನುಶಬ್ದಾರ್ಥಮಾಹ —

ಆಚಾರ್ಯೇತಿ ।

ದ್ರಷ್ಟೃದ್ರಷ್ಟವ್ಯಾದಿಭಾವೇನ ಭೇದಮಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ತತ್ರ ಚೇತಿ ।

ಏವಕಾರಾರ್ಥಮಾಹ —

ನೇಹೇತಿ ।

ಕಥಮಾತ್ಮನಿ ವಸ್ತುತೋ ಭೇದರಹಿತೇಽಪಿ ಭೇದೋ ಭಾತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಅಸತೀತಿ ।

ನೇಹೇತ್ಯಾದೇಃ ಸಂಪಿಂಡಿತಮರ್ಥಂ ಕಥಯತಿ —

ಅವಿದ್ಯೇತಿ ॥ ೧೯ ॥