निरुपाधिकब्रह्मज्ञानान्मुक्तिरुक्ता सोपाधिकब्रह्मध्यानाच्चाभ्युदय उक्तस्तथा च किमुत्तरकण्डिकयेत्याशङ्क्याऽऽह —

इदानीमिति ।

अजत्वाच्चाविनाशीति वक्तुं चशब्दः ।

कथं जन्मजराभावयोरमरत्वाविनाशित्वसाधकत्वं तदाह —

यो हीति ।

अयं त्वजत्वादविनाश्यजरत्वाच्चामरोऽमरत्वाच्चाविनाशीति योजना ।

मरणायोग्यत्वमुपजीव्य मरणकार्याभावं दर्शयति —

अत एवेति ।

जन्मापक्षयविनाशानामेव भावविकाराणामिह मुखतो निषेधाद्विवृद्ध्यादीनि विकारान्तराण्यात्मनि भविष्यन्निति विशेषनिषेधस्य शेषाभ्यनुज्ञापरत्वादित्याशङ्क्याऽऽह —

यस्मादिति ।

इतरे सत्त्वविवृद्धिविपरिणामाः ।

अत एवाभय इत्युक्तं विवृणोति —

यस्माच्चेति ।

किं तद्भयं तदाह —

भयं चेति ।

अविद्यानिषेधिविषेशणाभावादात्मानं सा सदा स्पृशतीत्याशङ्क्याऽऽह —

तत्कार्येति ।

विशेषणान्तरं प्रश्नपूर्वकमुत्थाप्य व्याकरोति —

अभय इति ।

कथं पुनरभयगुणविशिष्टस्याऽत्मनो ब्रह्मत्वं तदाह —

अभयमिति ।

वैशब्दार्थमाह —

प्रसिद्धमिति ।

लोकशब्दः शास्त्रस्याप्युपलक्षणम् ।

वेद्यस्वरूपमुक्त्वा विद्याफलं कथयति —

य एवमिति ।

कण्डिकार्थमुपसंहरति —

एष इति ।

सृष्ट्यादेरपि तदर्थत्वात्किमित्यसाविह नोपसंह्रियते —

एतस्येति ।

सृष्ट्यादेरारोपितत्वे गमकमाह —

तदपोहेनेति ।

तच्छब्दः सृष्ट्यादिप्रपञ्चविषयः ।

तदपोहेनेति यदुक्तं तदेव स्फुटयति —

नेतीति ।

अध्यारोपापवादन्यायेन तत्त्वस्याऽऽवेदितत्त्वादारोपितं भवत्येव सृष्ट्यादिद्वैतमित्यर्थः ।

अध्यारोपापवादन्यायस्य पङ्कप्रक्षालनन्यायविरुद्धत्वात्तत्त्वं विवक्षितं चेत्तदेवोच्यतां कृतं सृष्ट्यादिद्वैतारोपेणेत्याशङ्क्याऽऽह —

यथेति ।

उदाहरणान्तरमाह —

यथा चेति ।

दृष्टान्तद्वयमनूद्य दार्ष्टान्तिकमाचष्टे —

तथा चेति ।

इहेति मोक्षशास्त्रोक्तिः । तथाऽपि कल्पितप्रपञ्चसंबन्धप्रयुक्तं सविशेषत्वं ब्रह्मणः स्यादित्याशङ्क्याऽऽह —

पुनरिति ।

तस्मिन्नात्मनि कल्पितः सृष्ट्यादिरुपायस्तेन जनितो विशेषस्तस्मिन्कारणत्वादिस्तस्य निरासार्थमिति यावत् ।

तर्हि द्वैताभावविशिष्टं तत्त्वमिति चेन्नेत्याह —

तदुपसंहृतमिति ।

परिशुद्धं भाववदभावेनापि न संस्पृष्टमित्यर्थः । केवलमित्यद्वितीयोक्तिः ।

सृष्ट्यादिवचनस्य गतिमुक्त्वा प्रकृतमुपसंहरति —

सफलमिति ।

इतिशब्दः संग्रहसमाप्त्यर्थो ब्राह्मणसमाप्त्यर्थो वा ॥ २५ ॥