ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
பஞ்சமோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²மம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஓம் க²ம் ப்³ரஹ்ம । க²ம் புராணம் வாயுரம் க²மிதி ஹ ஸ்மாஹ கௌரவ்யாயணீபுத்ரோ வேதோ³(அ)யம் ப்³ராஹ்மணா விது³ர்வேதை³நேந யத்³வேதி³தவ்யம் ॥ 1 ॥
பூர்ணமத³ இத்யாதி³ கி²லகாண்ட³மாரப்⁴யதே । அத்⁴யாயசதுஷ்டயேந யதே³வ ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத்³ப்³ரஹ்ம, ய ஆத்மா ஸர்வாந்தர: நிருபாதி⁴க: அஶநாயாத்³யதீத: நேதி நேதீதி வ்யபதே³ஶ்ய: நிர்தா⁴ரித:, யத்³விஜ்ஞாநம் கேவலமம்ருதத்வஸாத⁴நம் — அது⁴நா தஸ்யைவ ஆத்மந: ஸோபாதி⁴கஸ்ய ஶப்³தா³ர்தா²தி³வ்யவஹாரவிஷயாபந்நஸ்ய புரஸ்தாத³நுக்தாநி உபாஸநாநி கர்மபி⁴ரவிருத்³தா⁴நி ப்ரக்ருஷ்டாப்⁴யுத³யஸாத⁴நாநி க்ரமமுக்திபா⁴ஞ்ஜி ச ; தாநி வக்தவ்யாநீதி பர: ஸந்த³ர்ப⁴: ; ஸர்வோபாஸநஶேஷத்வேந ஓங்காரோ த³மம் தா³நம் த³யாம் இத்யேதாநி ச விதி⁴த்ஸிதாநி । பூர்ணமத³: — பூர்ணம் ந குதஶ்சித் வ்யாவ்ருத்தம் வ்யாபீத்யேதத் ; நிஷ்டா² ச கர்தரி த்³ரஷ்டவ்யா ; அத³ இதி பரோக்ஷாபி⁴தா⁴யி ஸர்வநாம, தத் பரம் ப்³ரஹ்மேத்யர்த²: ; தத் ஸம்பூர்ணம் ஆகாஶவத்³வ்யாபி நிரந்தரம் நிருபாதி⁴கம் ச ; ததே³வ இத³ம் ஸோபாதி⁴கம் நாமரூபஸ்த²ம் வ்யவஹாராபந்நம் பூர்ணம் ஸ்வேந ரூபேண பரமாத்மநா வ்யாப்யேவ, ந உபாதி⁴பரிச்சி²ந்நேந விஶேஷாத்மநா ; ததி³த³ம் விஶேஷாபந்நம் கார்யாத்மகம் ப்³ரஹ்ம பூர்ணாத்காரணாத்மந: உத³ச்யதே உத்³ரிச்யதே, உத்³க³ச்ச²தீத்யேதத் । யத்³யபி கார்யாத்மநா உத்³ரிச்யதே ததா²பி யத்ஸ்வரூபம் பூர்ணத்வம் பரமாத்மபா⁴வம் தந்ந ஜஹாதி, பூர்ணமேவ உத்³ரிச்யதே । பூர்ணஸ்ய கார்யாத்மநோ ப்³ரஹ்மண:, பூர்ணம் பூர்ணத்வம் , ஆதா³ய க்³ருஹீத்வா ஆத்மஸ்வரூபைகரஸத்வமாபத்³ய வித்³யயா, அவித்³யாக்ருதம் பூ⁴தமாத்ரோபாதி⁴ஸம்ஸர்க³ஜம் அந்யத்வாவபா⁴ஸம் திரஸ்க்ருத்ய, பூர்ணமேவ அநந்தரமபா³ஹ்யம் ப்ரஜ்ஞாநக⁴நைகரஸஸ்வபா⁴வம் கேவலம் ப்³ரஹ்ம அவஶிஷ்யதே । யது³க்தம் — ‘ப்³ரஹ்ம வா இத³மக்³ர ஆஸீத் ததா³த்மாநமேவாவேத் தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) இதி — ஏஷ: அஸ்ய மந்த்ரஸ்யார்த²: ; தத்ர ‘ப்³ரஹ்ம’ இத்யஸ்யார்த²: ‘பூர்ணமத³:’ இதி ; இத³ம் பூர்ணம் இதி ‘ப்³ரஹ்ம வா இத³மக்³ர ஆஸீத்’ இத்யஸ்யார்த²: ; ததா² ச ஶ்ருத்யந்தரம் — ‘யதே³வேஹ தத³முத்ர யத³முத்ர தத³ந்விஹ’ (க. உ. 2 । 1 । 10) இதி ; அத: அத³:ஶப்³த³வாச்யம் பூர்ணம் ப்³ரஹ்ம, ததே³வ இத³ம் பூர்ணம் கார்யஸ்த²ம் நாமரூபோபாதி⁴ஸம்யுக்தம் அவித்³யயா உத்³ரிக்தம் தஸ்மாதே³வ பரமார்த²ஸ்வரூபாத் அந்யதி³வ ப்ரத்யவபா⁴ஸமாநம் — தத் , யத் ஆத்மாநமேவ பரம் பூர்ணம் ப்³ரஹ்ம விதி³த்வா — அஹம் அத³: பூர்ணம் ப்³ரஹ்மாஸ்மி இத்யேவம் , பூர்ணமாதா³ய, திரஸ்க்ருத்ய அபூர்ணஸ்வரூபதாம் அவித்³யாக்ருதாம் நாமரூபோபாதி⁴ஸம்பர்கஜாம் ஏதயா ப்³ரஹ்மவித்³யயா பூர்ணமேவ கேவலம் அவஶிஷ்யதே ; ததா² சோக்தம் ‘தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்’ இதி । ய: ஸர்வோபநிஷத³ர்தோ² ப்³ரஹ்ம, ஸ ஏஷ: அநேந மந்த்ரேண அநூத்³யதே, உத்தரஸம்ப³ந்தா⁴ர்த²ம் । ப்³ரஹ்மவித்³யாஸாத⁴நத்வேந ஹி வக்ஷ்யமாணாநி ஸாத⁴நாநி ஓங்காரத³மதா³நத³யாக்²யாநி விதி⁴த்ஸிதாநி, கி²லப்ரகரணஸம்ப³ந்தா⁴த் ஸர்வோபாஸநாங்க³பூ⁴தாநி ச ॥

பூர்வஸ்மிந்நத்⁴யாயே ப்³ரஹ்மாத்மஜ்ஞாநம் ஸப²லம் ஸாங்கோ³பாங்க³ம் வாத³ந்யாயேநோக்தமிதா³நீம் காண்டா³ந்தரமவதாரயதி —

பூர்ணமிதி ।

பூர்வாத்⁴யாயேஷ்வேவ ஸர்வஸ்ய வக்தவ்யஸ்ய ஸமாப்தத்வாத³லம் கி²லகாண்டா³ரம்பே⁴ணேத்யாஶங்க்ய பூர்வத்ராநுக்தம் பரிஶிஷ்டம் வஸ்து கி²லஶப்³த³வாச்யமஸ்தீத்யாஹ —

அத்⁴யாயசதுஷ்டயேநேதி ।

ஸர்வாந்தர இத்யுக்த இதி ஶேஷ: । அம்ருதத்வஸாத⁴நம் நிர்தா⁴ரிதமிதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: । ஶப்³தா³ர்தா²தீ³த்யாதி³ஶப்³தே³ந மாநமேயாதி³க்³ரஹ: । த³யாம் ஶிக்ஷேதி³த்யுக்தாநீதி ஶேஷ: ।

ஓங்காராதி³ யத்ர ஸாத⁴நத்வேந விதி⁴த்ஸிதம் தத்பூர்வோக்தமைக்யஜ்ஞாநமநுவத³தி —

பூர்ணமிதி ।

அவயவார்த²முக்த்வா ஸமுதா³யார்த²மாஹ —

தத்ஸம்பூர்ணமிதி ।

அத³: பூர்ணமித்யநேந லக்ஷ்யம் தத்பதா³ர்த²ம் த³ர்ஶயித்வா த்வம்பதா³ர்த²ம் த³ர்ஶயதி —

ததே³வேதி ।

கத²ம் ஸோபாதி⁴கஸ்ய பூர்ணத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வேநேதி ।

வ்யாவர்த்யமாஹ —

நோபாதீ⁴தி ।

ந வயமுபஹிதேந விஶிஷ்டேந ரூபேண பூர்ணதாம் வர்ணயாம: கிந்து கேவலேந ஸ்வரூபேணேத்யர்த²: ।

லக்ஷ்யௌ தத்த்வம்பதா³ர்த²முக்த்வா தாவேவ வாச்யௌ கத²யதி —

ததி³த³மிதி ।

கத²ம் கார்யாத்மநோத்³ரிச்யமாநஸ்ய பூர்ணத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யத்³யபீதி ।

லக்ஷ்யபதா³ர்தை²க்யஜ்ஞாநப²லமுபந்யஸ்யதி —

பூர்ணஸ்யேதி ।

உபக்ரமோபஸம்ஹாரயோரைகரூப்யமைக்யே ஶ்ருதிதாத்பர்யலிங்க³ம் ஸம்கி³ரதே —

யது³க்தமிதி ।

கத²ம் பூர்ணகண்டி³காயா ப்³ரஹ்மகண்டி³கயா ஸஹைகார்த²த்வேநைகவாக்யத்வமித்யாஶங்க்ய தத்³வ்யுத்பாத³யதி —

தத்ரேத்யாதி³நா ।

உபக்ரமோபஸம்ஹாரஸித்³தே⁴ ப்³ரஹ்மாத்மைக்யே கட²ஶ்ருதிம் ஸம்வாத³யதி —

ததா² சேதி ।

ப்³ரஹ்மாத்மநோரைக்யமுக்தமுபஜீவ்ய வாக்யார்த²மாஹ —

அத இதி ।

பூர்ணம் யத்³ப்³ரஹ்மேதி யச்ச²ப்³தோ³ த்³ரஷ்டவ்ய: ।

உக்தமேவ வ்யநக்தி —

தஸ்மாதே³வேதி ।

ஸம்ஸாராவஸ்தா²ம் த³ர்ஶயித்வா மோக்ஷாவஸ்தா²ம் த³ர்ஶயதி —

யத்³யதா³த்மாநமிதி ।

உக்தே வித்³யாப²லே வாக்யோபக்ரமமநுகூலயதி —

ததா² சோக்தமிதி ।

ந கேவலம் ப்³ரஹ்மகண்டி³கயைவாஸ்ய மந்த்ரஸ்யைகவாக்யத்வம் கிம் து ஸர்வாபி⁴ருபநிஷத்³பி⁴ரித்யாஹ —

ய: ஸர்வோபநிஷத³ர்த² இதி ।

அநுவாத³ப²லமாஹ —

உத்தரேதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ப்³ரஹ்மவித்³யேதி ।

தஸ்மாத்³யுக்தோ ப்³ரஹ்மணோ(அ)நுவாத³ இதி ஶேஷ: ।

கத²ம் தர்ஹி ஸர்வோபாஸநஶேஷத்வேந விதி⁴த்ஸிதத்வமோங்காராதீ³நாமுக்தமத ஆஹ —

கி²லேதி ।