ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
பஞ்சமோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²மம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஓம் க²ம் ப்³ரஹ்ம । க²ம் புராணம் வாயுரம் க²மிதி ஹ ஸ்மாஹ கௌரவ்யாயணீபுத்ரோ வேதோ³(அ)யம் ப்³ராஹ்மணா விது³ர்வேதை³நேந யத்³வேதி³தவ்யம் ॥ 1 ॥
அத்ரைகே வர்ணயந்தி — பூர்ணாத் காரணாத் பூர்ணம் கார்யம் உத்³ரிச்யதே ; உத்³ரிக்தம் கார்யம் வர்தமாநகாலே(அ)பி பூர்ணமேவ பரமார்த²வஸ்துபூ⁴தம் த்³வைதரூபேண ; புந: ப்ரலயகாலே பூர்ணஸ்ய கார்யஸ்ய பூர்ணதாம் ஆதா³ய ஆத்மநி தி⁴த்வா பூர்ணமேவ அவஶிஷ்யதே காரணரூபம் ; ஏவம் உத்பத்திஸ்தி²திப்ரலயேஷு த்ரிஷ்வபி காலேஷு கார்யகாரணயோ: பூர்ணதைவ ; ஸா ச ஏகைவ பூர்ணதா கார்யகாரணயோர்பே⁴தே³ந வ்யபதி³ஶ்யதே ; ஏவம் ச த்³வைதாத்³வைதாத்மகமேகம் ப்³ரஹ்ம । யதா² கில ஸமுத்³ரோ ஜலதரங்க³பே²நபு³த்³பு³தா³த்³யாத்மக ஏவ, யதா² ச ஜலம் ஸத்யம் தது³த்³ப⁴வாஶ்ச தரங்க³பே²நபு³த்³பு³தா³த³ய: ஸமுத்³ராத்மபூ⁴தா ஏவ ஆவிர்பா⁴வதிரோபா⁴வத⁴ர்மாண: பரமார்த²ஸத்யா ஏவ — ஏவம் ஸர்வமித³ம் த்³வைதம் பரமார்த²ஸத்யமேவ ஜலதரங்கா³தி³ஸ்தா²நீயம் , ஸமுத்³ரஜலஸ்தா²நீயம் து பரம் ப்³ரஹ்ம । ஏவம் ச கில த்³வைதஸ்ய ஸத்யத்வே கர்மகாண்ட³ஸ்ய ப்ராமாண்யம் , யதா³ புநர்த்³வைதம் த்³வைதமிவாவித்³யாக்ருதம் ம்ருக³த்ருஷ்ணிகாவத³ந்ருதம் , அத்³வைதமேவ பரமார்த²த:, ததா³ கில கர்மகாண்ட³ம் விஷயாபா⁴வாத் அப்ரமாணம் ப⁴வதி ; ததா² ச விரோத⁴ ஏவ ஸ்யாத் । வேதை³கதே³ஶபூ⁴தா உபநிஷத் ப்ரமாணம் , பரமார்தா²த்³வைதவஸ்துப்ரதிபாத³கத்வாத் ; அப்ரமாணம் கர்மகாண்ட³ம் , அஸத்³த்³வைதவிஷயத்வாத் । தத்³விரோத⁴பரிஜிஹீர்ஷயா ஶ்ருத்யா ஏதது³க்தம் கார்யகாரணயோ: ஸத்யத்வம் ஸமுத்³ரவத் ‘பூர்ணமத³:’ இத்யாதி³நா இதி । தத³ஸத் , விஶிஷ்டவிஷயாபவாத³விகல்பயோரஸம்ப⁴வாத் । ந ஹி இயம் ஸுவிவக்ஷிதா கல்பநா । கஸ்மாத் ? யதா² க்ரியாவிஷயே உத்ஸர்க³ப்ராப்தஸ்ய ஏகதே³ஶே அபவாத³: க்ரியதே, யதா² ‘அஹிம்ஸந்ஸர்வபூ⁴தாந்யந்யத்ர தீர்தே²ப்⁴ய:’ (சா². உ. 8 । 15 । 1) இதி ஹிம்ஸா ஸர்வபூ⁴தவிஷயா உத்ஸர்கே³ண நிவாரிதா தீர்தே² விஶிஷ்டவிஷயே ஜ்யோதிஷ்டோமாதா³வநுஜ்ஞாயதே, ந ச ததா² வஸ்துவிஷயே இஹ அத்³வைதம் ப்³ரஹ்ம உத்ஸர்கே³ண ப்ரதிபாத்³ய புந: ததே³கதே³ஶே அபவதி³தும் ஶக்யதே, ப்³ரஹ்மண: அத்³வைதத்வாதே³வ ஏகதே³ஶாநுபபத்தே: । ததா² விகல்பாநுபபத்தேஶ்ச ; யதா² ‘அதிராத்ரே ஷோட³ஶிநம் க்³ருஹ்ணாதி’ ( ? ) ‘நாதிராத்ரே ஷோட³ஶிநம் க்³ருஹ்ணாதி’ ( ? ) இதி க்³ரஹணாக்³ரஹணயோ: புருஷாதீ⁴நத்வாத் விகல்போ ப⁴வதி ; ந த்விஹ ததா² வஸ்துவிஷயே த்³வைதம் வா ஸ்யாத் அத்³வைதம் வேதி விகல்ப: ஸம்ப⁴வதி, அபுருஷதந்த்ரத்வாதா³த்மவஸ்துந:, விரோதா⁴ச்ச த்³வைதாத்³வைதத்வயோரேகஸ்ய । தஸ்மாத் ந ஸுவிவக்ஷிதா இயம் கல்பநா । ஶ்ருதிந்யாயவிரோதா⁴ச்ச । ஸைந்த⁴வக⁴நவத் ப்ரஜ்ஞாநைகரஸக⁴நம் நிரந்தரம் பூர்வாபரபா³ஹ்யாப்⁴யந்தரபே⁴த³விவர்ஜிதம் ஸபா³ஹ்யாப்⁴யந்தரம் அஜம் நேதி நேதி அஸ்தூ²லமநண்வஹ்ரஸ்வமஜரமப⁴யமம்ருதம் — இத்யேவமாத்³யா: ஶ்ருதய: நிஶ்சிதார்தா²: ஸம்ஶயவிபர்யாஸாஶங்காரஹிதா: ஸர்வா: ஸமுத்³ரே ப்ரக்ஷிப்தா: ஸ்யு:, அகிஞ்சித்கரத்வாத் । ததா² ந்யாயவிரோதோ⁴(அ)பி, ஸாவயவஸ்யாநேகாத்மகஸ்ய க்ரியாவதோ நித்யத்வாநுபபத்தே: ; நித்யத்வம் ச ஆத்மந: ஸ்ம்ருத்யாதி³த³ர்ஶநாத் அநுமீயதே ; தத்³விரோத⁴ஶ்ச ப்ராப்நோதி அநித்யத்வே ; ப⁴வத்கல்பநாநர்த²க்யம் ச ; ஸ்பு²டமேவ ச அஸ்மிந்பக்ஷே கர்மகாண்டா³நர்த²க்யம் , அக்ருதாப்⁴யாக³மக்ருதவிப்ரணாஶப்ரஸங்கா³த் । நநு ப்³ரஹ்மணோ த்³வைதாத்³வைதாத்மகத்வே ஸமுத்³ராதி³த்³ருஷ்டாந்தா வித்³யந்தே ; கத²முச்யதே ப⁴வதா ஏகஸ்ய த்³வைதாத்³வைதத்வம் விருத்³த⁴மிதி ? ந, அந்யவிஷயத்வாத் ; நித்யநிரவயவவஸ்துவிஷயம் ஹி விருத்³த⁴த்வம் அவோசாம த்³வைதாத்³வைதத்வஸ்ய, ந கார்யவிஷயே ஸாவயவே । தஸ்மாத் ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிந்யாயவிரோதா⁴த் அநுபபந்நேயம் கல்பநா । அஸ்யா: கல்பநாயா: வரம் உபநிஷத்பரித்யாக³ ஏவ । அத்⁴யேயத்வாச்ச ந ஶாஸ்த்ரார்தா² இயம் கல்பநா ; ந ஹி ஜநநமரணாத்³யநர்த²ஶதஸஹஸ்ரபே⁴த³ஸமாகுலம் ஸமுத்³ரவநாதி³வத் ஸாவயவம் அநேகரஸம் ப்³ரஹ்ம த்⁴யேயத்வேந விஜ்ஞேயத்வேந வா ஶ்ருத்யா உபதி³ஶ்யதே ; ப்ரஜ்ஞாநக⁴நதாம் ச உபதி³ஶதி ; ‘ஏகதை⁴வாநுத்³ரஷ்டவ்யம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 20) இதி ச ; அநேகதா⁴த³ர்ஶநாபவாதா³ச்ச ‘ம்ருத்யோ: ஸ ம்ருத்யுமாப்நோதி ய இஹ நாநேவ பஶ்யதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 19) இதி ; யச்ச ஶ்ருத்யா நிந்தி³தம் , தந்ந கர்தவ்யம் ; யச்ச ந க்ரியதே, ந ஸ ஶாஸ்த்ரார்த²: ; ப்³ரஹ்மணோ(அ)நேகரஸத்வம் அநேகதா⁴த்வம் ச த்³வைதரூபம் நிந்தி³தத்வாத் ந த்³ரஷ்டவ்யம் ; அதோ ந ஶாஸ்த்ரார்த²: ; யத்து ஏகரஸத்வம் ப்³ரஹ்மண: தத் த்³ரஷ்டவ்யத்வாத் ப்ரஶஸ்தம் , ப்ரஶஸ்தத்வாச்ச ஶாஸ்த்ரார்தோ² ப⁴விதுமர்ஹதி । யத்தூக்தம் வேதை³கதே³ஶஸ்ய அப்ராமாண்யம் கர்மவிஷயே த்³வைதாபா⁴வாத் , அத்³வைதே ச ப்ராமாண்யமிதி — தந்ந, யதா²ப்ராப்தோபதே³ஶார்த²த்வாத் ; ந ஹி த்³வைதம் அத்³வைதம் வா வஸ்து ஜாதமாத்ரமேவ புருஷம் ஜ்ஞாபயித்வா பஶ்சாத்கர்ம வா ப்³ரஹ்மவித்³யாம் வா உபதி³ஶதி ஶாஸ்த்ரம் ; ந ச உபதே³ஶார்ஹம் த்³வைதம் , ஜாதமாத்ரப்ராணிபு³த்³தி⁴க³ம்யத்வாத் ; ந ச த்³வைதஸ்ய அந்ருதத்வபு³த்³தி⁴: ப்ரத²மமேவ கஸ்யசித் ஸ்யாத் , யேந த்³வைதஸ்ய ஸத்யத்வமுபதி³ஶ்ய பஶ்சாத் ஆத்மந: ப்ராமாண்யம் ப்ரதிபாத³யேத் ஶாஸ்த்ரம் । நாபி பாஷண்டி³பி⁴ரபி ப்ரஸ்தா²பிதா: ஶாஸ்த்ரஸ்ய ப்ராமாண்யம் ந க்³ருஹ்ணீயு: । தஸ்மாத் யதா²ப்ராப்தமேவ த்³வைதம் அவித்³யாக்ருதம் ஸ்வாபா⁴விகம் உபாதா³ய ஸ்வாபா⁴விக்யைவ அவித்³யயா யுக்தாய ராக³த்³வேஷாதி³தோ³ஷவதே யதா²பி⁴மதபுருஷார்த²ஸாத⁴நம் கர்ம உபதி³ஶத்யக்³ரே ; பஶ்சாத் ப்ரஸித்³த⁴க்ரியாகாரகப²லஸ்வரூபதோ³ஷத³ர்ஶநவதே தத்³விபரீதௌதா³ஸீந்யஸ்வரூபாவஸ்தா²நப²லார்தி²நே தது³பாயபூ⁴தாம் ஆத்மைகத்வத³ர்ஶநாத்மிகாம் ப்³ரஹ்மவித்³யாம் உபதி³ஶதி । அதை²வம் ஸதி ததௌ³தா³ஸீந்யஸ்வரூபாவஸ்தா²நே ப²லே ப்ராப்தே ஶாஸ்த்ரஸ்ய ப்ராமாண்யம் ப்ரதி அர்தி²த்வம் நிவர்ததே ; தத³பா⁴வாத் ஶாஸ்த்ரஸ்யாபி ஶாஸ்த்ரத்வம் தம் ப்ரதி நிவர்தத ஏவ । ததா² ப்ரதிபுருஷம் பரிஸமாப்தம் ஶாஸ்த்ரம் இதி ந ஶாஸ்த்ரவிரோத⁴க³ந்தோ⁴(அ)பி அஸ்தி, அத்³வைதஜ்ஞாநாவஸாநத்வாத் ஶாஸ்த்ரஶிஷ்யஶாஸநாதி³த்³வைதபே⁴த³ஸ்ய ; அந்யதமாவஸ்தா²நே ஹி விரோத⁴: ஸ்யாத் அவஸ்தி²தஸ்ய ; இதரேதராபேக்ஷத்வாத்து ஶாஸ்த்ரஶிஷ்யஶாஸநாநாம் நாந்யதமோ(அ)பி அவதிஷ்ட²தே ; ஸர்வஸமாப்தௌ து கஸ்ய விரோத⁴ ஆஶங்க்யேத அத்³வைதே கேவலே ஶிவே ஸித்³தே⁴ ; நாப்யவிரோத⁴தா, அத ஏவ । அதா²பி அப்⁴யுபக³ம்ய ப்³ரூம: — த்³வைதாத்³வைதாத்மகத்வே(அ)பி ஶாஸ்த்ரவிரோத⁴ஸ்ய துல்யத்வாத் ; யதா³பி ஸமுத்³ராதி³வத் த்³வைதாத்³வைதாத்மகமேகம் ப்³ரஹ்ம அப்⁴யுபக³ச்சா²ம: நாந்யத்³வஸ்த்வந்தரம் , ததா³பி ப⁴வது³க்தாத் ஶாஸ்த்ரவிரோதா⁴த் ந முச்யாமஹே ; கத²ம் ? ஏகம் ஹி பரம் ப்³ரஹ்ம த்³வைதாத்³வைதாத்மகம் ; தத் ஶோகமோஹாத்³யதீதத்வாத் உபதே³ஶம் ந காங்க்ஷதி ; ந ச உபதே³ஷ்டா அந்ய: ப்³ரஹ்மண: ; த்³வைதாத்³வைதரூபஸ்ய ப்³ரஹ்மண: ஏகஸ்யைவ அப்⁴யுபக³மாத் । அத² த்³வைதவிஷயஸ்ய அநேகத்வாத் அந்யோந்யோபதே³ஶ:, ந ப்³ரஹ்மவிஷய உபதே³ஶ இதி சேத் — ததா³ த்³வைதாத்³வைதாத்மகம் ஏகமேவ ப்³ரஹ்ம, நாந்யத³ஸ்தி இதி விருத்⁴யதே । யஸ்மிந்த்³வைதவிஷயே அந்யோந்யோபதே³ஶ:, ஸ: அந்ய: த்³வைதம் ச அந்யதே³வ இதி ஸமுத்³ரத்³ருஷ்டாந்தோ விருத்³த⁴: । ந ச ஸமுத்³ரோத³கைகத்வவத் விஜ்ஞாநைகத்வே ப்³ரஹ்மண: அந்யத்ர உபதே³ஶக்³ரஹணாதி³கல்பநா ஸம்ப⁴வதி ; ந ஹி ஹஸ்தாதி³த்³வைதாத்³வைதாத்மகே தே³வத³த்தே வாக்கர்ணயோ: தே³வத³த்தைகதே³ஶபூ⁴தயோ: வாக் உபதே³ஷ்ட்ரீ கர்ண: கேவல உபதே³ஶஸ்ய க்³ரஹீதா, தே³வத³த்தஸ்து ந உபதே³ஷ்டா நாப்யுபதே³ஶஸ்ய க்³ரஹீதா — இதி கல்பயிதும் ஶக்யதே, ஸமுத்³ரைகோத³காத்மத்வவத் ஏகவிஜ்ஞாநவத்த்வாத் தே³வத³த்தஸ்ய । தஸ்மாத் ஶ்ருதிந்யாயவிரோத⁴ஶ்ச அபி⁴ப்ரேதார்தா²ஸித்³தி⁴ஶ்ச ஏவம்கல்பநாயாம் ஸ்யாத் । தஸ்மாத் யதா²வ்யாக்²யாத ஏவ அஸ்மாபி⁴: பூர்ணமத³: இத்யஸ்ய மந்த்ரஸ்ய அர்த²: ॥
அத்ரேத்யாதி³நா ; உத்³ரிக்தமிதி ; புநரிதி ; ஏவமிதி ; ஸா சேதி ; கார்யகாரணயோரிதி ; ஏவம் சேதி ; யதா² கிலேதி ; யதா² சேத்யாதி³நா ; ஏவம் சேதி ; யதா³ புநரிதி ; ததா² சேதி ; வேதே³தி ; தத்³விரோதே⁴தி ; தத³ஸதி³தி ; ந ஹீதி ; கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ; யதே²த்யாதி³நா ; ந சேதி ; ததே²தி ; யதே²த்யாதி³நா ; விரோதா⁴ச்சேதி ; தஸ்மாதி³தி ; ததே²தி ; நித்யத்வம் சேதி ; ப⁴வதி³தி ; ஸ்பு²டமேவேதி ; நந்விதி ; நேத்யாதி³நா ; தஸ்மாதி³தி ; அஸ்யா இதி ; அத்⁴யேயத்வாச்சேதி ; ந ஹீதி ; ப்ரஜ்ஞாநேதி ; யச்சேதி ; யச்ச நேதி ; ப்³ரஹ்மண இதி ; யத்த்விதி ; யத்தூக்தமிதி ; தந்நேதி ; ந ஹீதி ; ந சேதி ; ந ச த்³வைதஸ்யேதி ; நாபீதி ; தஸ்மாதி³த்யாதி³நா ; அதே²தி ; ததே²தி ; இதி நேதி ; அத்³வைதேதி ; அந்யதமேதி ; ஸர்வேதி ; நாபீதி ; அத ஏவேதி ; அதா²பீதி ; யதா³(அ)பீதி ; கத²மிதி ; ஏகம் ஹீதி ; ந சேதி ; அதே²தி ; ததே³தி ; யஸ்மிந்நிதி ; ந சேதி ; ந ஹீதி ; ஸமுத்³ரேதி ; தஸ்மாதி³தி ; தஸ்மாதி³தி ;

அத்³விதீயம் ப்³ரஹ்மேத்யுத்ஸர்க³ப்ரவ்ருத்தம் ஶாஸ்த்ரம் ப்ரலயாவஸ்த²ப்³ரஹ்மவிஷயம் ஸ்ருஷ்டிஶாஸ்த்ரம் து விஶேஷப்ரவ்ருத்தம் தஸ்யாபவாத³ஸ்ததோ த்³வைதாத்³வைதரூபம் ப்³ரஹ்ம ஸர்வோபநிஷத³ர்த²ஸ்ததே³வ ப்³ரஹ்மாநேந மந்த்ரேண ஸம்க்ஷிப்யத இதி ப⁴ர்த்ருப்ரபஞ்சபக்ஷமுத்தா²பயதி —

அத்ரேத்யாதி³நா ।

கார்யகாரணயோருத்பத்திகாலே பூர்ணத்வமுக்த்வா ஸ்தி²திகாலே(அ)பி ததா³ஹ —

உத்³ரிக்தமிதி ।

ப்ரலயகாலே(அ)பி தயோ: பூர்ணத்வம் த³ர்ஶயதி —

புநரிதி ।

காலபே⁴தே³ந கார்யகாரணயோருக்தாம் பூர்ணதாம் நிக³மயதி —

ஏவமிதி ।

கார்யகாரணே த்³வே பூர்ணே சேத்தர்ஹி கத²மத்³வைதஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸா சேதி ।

கத²ம் தர்ஹி த்³வயோருக்தம் பூர்ணத்வம் ததா³ஹ —

கார்யகாரணயோரிதி ।

ஏகா பூர்ணதா வ்யபதி³ஶ்யதே ச த்³வயோரிதி ஸ்தி²தே லப்³த⁴மர்த²மாஹ —

ஏவம் சேதி ।

ஏகம் ஹ்யநேகாத்மகமிதி விப்ரதிஷேத⁴மாஶங்க்ய த்³ருஷ்டாந்தேந நிராசஷ்டே —

யதா² கிலேதி ।

ஏவமேகம் ப்³ரஹ்மாநேகாத்மகமிதி ஶேஷ: ।

ப்³ரஹ்மணோ த்³வைதாத்³வைதாத்மகத்வே(அ)பி ஸத்யமத்³வைதமஸத்யமிதரதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதா² சேத்யாதி³நா ।

த்³வைதஸ்ய பரமார்த²ஸத்யத்வே கர்மகாண்ட³ஶ்ருதிமநுகூலயதி —

ஏவம் சேதி ।

விபக்ஷே தோ³ஷமாஹ —

யதா³ புநரிதி ।

அஸ்து கர்மகாண்ட³ப்ராமாண்யம் நேத்யாஹ —

ததா² சேதி ।

விரோதோ⁴(அ)த்⁴யயநவிதே⁴ரிதி ஶேஷ: ।

தமேவ விரோத⁴ம் ஸாத⁴யதி —

வேதே³தி ।

கத²ம் தர்ஹி விரோத⁴ஸமாதி⁴ஸ்தத்ராஹ —

தத்³விரோதே⁴தி ।

ப்ராப்தம் ப⁴ர்த்ருப்ரபஞ்சப்ரஸ்தா²நம் ப்ரத்யாசஷ்டே —

தத³ஸதி³தி ।

விஶிஷ்டமத்³விதீயம் ப்³ரஹ்ம தத்³விஷயோத்ஸர்கா³பவாத³யோர்விகல்பஸமுச்சயயோஶ்சாஸம்ப⁴வம் வக்தும் ப்ரதிஜ்ஞாபா⁴க³ம் விப⁴ஜதே —

ந ஹீதி ।

தத்ர ப்ரஶ்நபூர்வகம் ஹேதும் விவ்ருணோதி —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

யதே²த்யாதி³க்³ரந்த²ஸ்ய ந ச ததே²த்யாதி³நா ஸம்ப³ந்த⁴: ।

க்ரியாயாமுத்ஸர்கா³பவாத³ஸம்பா⁴வநாமுதா³ஹரதி —

யதே²த்யாதி³நா ।

ததா²(அ)ந்யத்ராபி க்ரியாயாமுத்ஸர்கா³பவாதௌ³ த்³ரஷ்டவ்யாவிதி ஶேஷ: ।

வைத⁴ர்ம்யத்³ருஷ்டாந்தஸ்ய தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

ந சேதி ।

விஷயபே⁴தே³ ஸத்யுத்ஸர்கா³பவாதௌ³ த்³ருஷ்டௌ ந தாவத³த்³விதீயே ப்³ரஹ்மணி ஸம்ப⁴வத: । ந ஹி ப்³ரஹ்மாத்³வயமேவ ஜாயதே லீயதே சேதி ஸம்பா⁴வநாஸ்பத³மிதி பா⁴வ: ।

உத்ஸர்கா³பவாதா³நுபபத்திவத்³ப்³ரஹ்மணி விகல்பாநுபபத்தேஶ்ச ததே³கரஸமேஷிதவ்யமித்யாஹ —

ததே²தி ।

விகல்பாநுபபத்திமுபபாத³யதி —

யதே²த்யாதி³நா ।

ஸம்ப்ரதி ஸமுச்சயாஸம்ப⁴வமபி⁴த³தா⁴தி —

விரோதா⁴ச்சேதி ।

உத்ஸர்கா³பவாத³விகல்பஸமுச்சயாநாமஸம்ப⁴வாந்ந யுக்தா ப்³ரஹ்மணோ நாநாரஸத்வகல்பநேதி ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

பரகீயகல்பநாநுபபத்தௌ ஹேத்வந்தரம் ப்ரதிஜ்ஞாய ஶ்ருதிவிரோத⁴ம் ப்ரகடீக்ருத்ய ந்யாயவிரோத⁴ம் ப்ரகடயதி —

ததே²தி ।

ப்³ரஹ்மணோ(அ)நேகரஸத்வே ஸ்யாதி³தி ஶேஷ: । நித்யத்வாநுபபத்தேராத்மநோ நித்யத்வாங்கீ³காரவிரோத⁴: ஸ்யாதி³த்யத்⁴யாஹார: ।

நநு தஸ்ய நித்யத்வம் நாங்கீ³க்ரியதே மாநாபா⁴வாதி³தி ப்ராஸம்கி³கீமாஶங்காம் ப்ரத்யாஹ —

நித்யத்வம் சேதி ।

ஸ்ம்ருத்யாதி³த³ர்ஶநாதி³த்யாதி³ஶப்³தே³ந ஸ ஏவ து கர்மாநுஸ்ம்ருதிஶப்³த³விதி⁴ப்⁴ய இத்யதி⁴கரணோக்தா ஹேதவோ க்³ருஹ்யந்தே । அநுமீயதே கல்ப்யதே ஸ்வீக்ரியத இதி யாவத் । தத்³விரோத⁴ஶ்ச ஸ்ம்ருத்யாதி³த³ர்ஶநக்ருதாத்மநித்யத்வாநுமாநவிரோத⁴ஶ்சேத்யர்த²: ।

ஆத்மநோ(அ)நித்யத்வே தோ³ஷாந்தரமாஹ —

ப⁴வதி³தி ।

கர்மகாண்ட³ஸ்ய ஸத்யார்த²த்வம் பரேண கல்ப்யதே ததா³நர்த²க்யமாத்மாநித்யத்வே ஸ்பஷ்டமாபதேதி³த்யுக்தமேவ ஸ்பு²டயதி —

ஸ்பு²டமேவேதி ।

ப்³ரஹ்மணோ நாநாரஸத்த்வே விரோத⁴முக்தமஸஹமாந: ஸ்வோக்தம் ஸ்மாரயதி —

நந்விதி ।

ஸமுத்³ராதீ³நாம் கார்யத்வஸாவயவத்வாப்⁴யாமநேகாத்மகத்வவிருத்³த⁴ம் ப்³ரஹ்மணஸ்து நித்யத்வாந்நிரவயவத்வாச்ச நாநேகாத்மகத்வம் யுக்தமிதி வைஷம்யமாத³ர்ஶயந்நுத்தரமாஹ —

நேத்யாதி³நா ।

ப்³ரஹ்மணோ நாநாரஸத்வகல்பநாநுபபத்திமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

’அஜோ நித்ய: ஶாஶ்வதோ(அ)யம் புராண:’ இத்யாத்³யா: ஸ்ம்ருதய: ।

நநு ப்ரத்யக்ஷாத்³யவிரோதே⁴நோபநிஷதா³ம் விஷயஸித்³த்⁴யர்த²மேஷா கல்பநா க்ரியதே ததா² ச கத²ம் ஸா(அ)நுபபந்நேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஸ்யா இதி ।

விருத்³தா⁴ர்த²த்வே கல்பிதே(அ)பி தத்ப்ராமாண்யாநுபபத்தேரவிஶேஷாதி³தி பா⁴வ: ।

கிஞ்ச ப்³ரஹ்மணோ நாநாரஸத்வம் லௌகிகம் வைதி³கம் வா । நா(அ)(அ)த்³ய: । தஸ்யாலௌகிகத்வாத்தந்நாநாரஸத்வே லோகஸ்ய தடஸ்த²த்வாத் । ந த்³விதீய: । தந்நாநாரஸத்வஸ்ய த்⁴யேயத்வேந ஜ்ஞேயத்வேந வா ஶாஸ்த்ரேணாநுபதே³ஶாதி³த்யாஹ —

அத்⁴யேயத்வாச்சேதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ந ஹீதி ।

இதஶ்ச நாநாரஸம் ப்³ரஹ்ம ந யதா²ஶாஸ்த்ரப்ரகாஶ்யமித்யாஹ —

ப்ரஜ்ஞாநேதி ।

சகாராது³பதி³ஶதீத்யாக்ருஷ்யதே । அநேகதா⁴த³ர்ஶநாபவாதா³ச்ச நாநாரஸம் ப்³ரஹ்ம ஶாஸ்த்ரார்தோ² ந ப⁴வதீதி ஶேஷ: ।

பே⁴த³த³ர்ஶநஸ்ய நிந்தி³தத்வே லப்³த⁴மர்த²மாஹ —

யச்சேதி ।

அகர்தவ்யத்வே ப்ராப்தமர்த²ம் கத²யதி —

யச்ச நேதி ।

ஸாமாந்யந்யாயம் ப்ரக்ருதே யோஜயதி —

ப்³ரஹ்மண இதி ।

கஸ்தர்ஹி ஶாஸ்த்ரார்த²ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யத்த்விதி ।

ப்³ரஹ்மைகரஸ்யே ப்ராகு³க்தம் தோ³ஷமநுபா⁴ஷதே —

யத்தூக்தமிதி ।

கர்மகாண்ட³ஸ்ய கர்மவிஷயே ந ப்ராமாண்யமஸத்³த்³வைதவிஷயத்வாத்³ப்³ரஹ்மகாண்ட³ஸ்ய த்வத்³வைதே ப்ராமாண்யம் பரமார்தா²த்³வைதவஸ்துப்ரதிபாத³கத்வாத்ததா² ச விரோதோ⁴(அ)த்⁴யயநவிதே⁴ரித்யநுவாதா³ர்த²: ।

கர்மகாண்டா³ப்ராமாண்யம் ப்ரத்யாசஷ்டே —

தந்நேதி ।

ப்ரஸித்³த⁴ம் பே⁴த³மாதா³ய தத்ரைவ விதி⁴நிஷேதோ⁴பதே³ஶஸ்ய ப்ரவ்ருத்திநிவ்ருத்தித்³வாரா(அ)ர்த²வத்த்வாந்ந கர்மகாண்டா³நர்த²க்யமித்யர்த²: ।

நநு ஶாஸ்த்ரமேவா(அ)(அ)தௌ³ பே⁴த³ம் போ³த⁴யித்வா பஶ்சாத³ப்⁴யுத³யஸாத⁴நம் கர்மோபதி³ஶதி । ததா² ச நாஸ்தி பே⁴த³ஸ்யாத்யந்த: ப்ராப்திரத ஆஹ —

ந ஹீதி ।

யதா² ஹி ஶாஸ்த்ரம் ஜாதமாத்ரம் புருஷம் ப்ரத்யத்³வைதம் வஸ்து ஜ்ஞாபயித்வா பஶ்சாத்³ப்³ரஹ்மவித்³யாமுபதி³ஶதீதி நேஷ்யதே ததா² ப்ரத²மமேவ புருஷம் ப்ரதி த்³வைதம் போ³த⁴யித்வா கர்ம புநர்போ³த⁴யதீத்யபி நாப்⁴யுபேயம் ப்ரத²மதோ பே⁴தா³வேத³நாவஸ்தா²யாமஸ்ய ஶாஸ்த்ராநதி⁴காரித்வாதி³த்யர்த²: ।

த்³வைதஸ்யோபதே³ஶார்ஹத்வமங்கீ³க்ருத்யோக்தம் ததே³வ நாஸ்தீத்யாஹ —

ந சேதி ।

நநு த்³வைதஸ்ய ஸத்யபு³த்³த்⁴யபா⁴வே ஶ்ருத்யுக்தாநுஷ்டா²நாய பும்ஸாம் ப்ரவ்ருத்த்யநுபபத்தே: ஸ்வப்ராமாண்யஸித்³த்⁴யர்த²மேவ த்³வைதஸத்யத்வம் ஶ்ருதிர்போ³த⁴யிஷ்யதி நேத்யாஹ —

ந ச த்³வைதஸ்யேதி ।

த்³வைதாந்ருதத்வவாதி³ஷு கர்மஜடா³நாம் ப்ரத்³வேஷப்ரதீதேர்ந ப்ரத²மதோ த்³வைதாந்ருதத்வபு³த்³தி⁴ர்ந ச த்³வைதஸத்யத்வம் ஶ்ருத்யர்த²ஸ்தத்பரிசயஹீநாநாமபி த்³வைதஸத்யத்வாபி⁴நிவேஶாதி³த்யர்த²: ।

கிஞ்ச ந த்³வைதவைதத்²யம் ஶாஸ்த்ரப்ராமாண்யவிகா⁴தகம் யதோ பௌ³த்³தா⁴தி³பி⁴: ஶ்ரேயஸே ப்ரஸ்தா²பிதா: ஸ்வஶிஷ்யா த்³வைதமித்²யாத்வாவக³மே(அ)பி ஸ்வர்க³காமஶ்சைத்யம் வந்தே³தேத்யாதி³ஶாஸ்த்ரஸ்ய ப்ராமாண்யம் க்³ருஹ்ணந்தி । ததா²(அ)க்³நிஹோத்ராதி³ஶாஸ்த்ரஸ்யாபி ப்ராமாண்யம் ப⁴விஷ்யதி ஸாத⁴நத்வஶக்த்யநபஹாராதி³த்யாஹ —

நாபீதி ।

காண்ட³த்³வயஸ்ய ப்ராமாண்யோபபத்திமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

ப்ரஸித்³தோ⁴ யோ(அ)யம் க்ரியாதி³ரூபே த்³வைதே தோ³ஷ: ஸாதிஶயத்வாதி³ஸ்தத்³த³ர்ஶநம் விவேகஸ்தத்³வதே தஸ்மாத்³த்³வைதாத்³விபரீதமௌதா³ஸீந்யோபலக்ஷிதம் ஸ்வரூபம் தஸ்மிந்நவஸ்தா²நம் கைவல்யம் தத³ர்தி²நே முமுக்ஷவே ஸாத⁴நசதுஷ்டயஸம்பந்நாயேத்யர்த²: ।

கிஞ்ச தத்த்வஜ்ஞாநாதூ³ர்த்⁴வம் பூர்வம் வா காண்ட³யோர்விரோத⁴: ஶங்க்யதே । நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

அதே²தி ।

அவஸ்தா²பே⁴தா³தே³கஸ்மிந்நபி புருஷே காண்ட³த்³வயஸ்ய ப்ராமாண்யமவிருத்³த⁴மித்யேவம் ஸ்தி²தே ஸத்யுபநிஷத்³ப்⁴யஸ்தத்த்வஜ்ஞாநோத்பத்த்யநந்தரம் நாந்தரீயகத்வேந ப்ராப்தே கைவல்யே புருஷஸ்ய நைராகாங்க்ஷ்யம் ஜாயதே ந ச நிராகாங்க்ஷம் புருஷம் ப்ரதி ஶாஸ்த்ரஸ்ய ஶாஸ்த்ரத்வமஸ்தி ।
’ப்ரவ்ருத்திர்வா நிவ்ருத்திர்வா நித்யேந க்ருதகேந வா । பும்ஸாம் யேநோபதி³ஶ்யேத தச்சா²ஸ்த்ரமபி⁴தீ⁴யதே’ ॥
இதி ந்யாயாத்க்ருதக்ருத்யம் ப்ரதி ப்ரவர்தகத்வாதி³விரஹிண: ஶாஸ்த்ரத்வாயோகா³த³தோ ஜ்ஞாநாதூ³ர்த்⁴வம் த⁴ர்ம்யபா⁴வாத்³விரோதா⁴ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ஏகஸ்மிந்புருஷே த³ர்ஶிதந்யாயம் ஸர்வத்ராதிதி³ஶதி —

ததே²தி ।

ஜ்ஞாநாதூ³ர்த்⁴வம் விரோதா⁴பா⁴வமுபஸம்ஹரதி —

இதி நேதி ।

கல்பாந்தரம் ப்ரத்யாஹ —

அத்³வைதேதி ।

தத்த்வஜ்ஞாநாத்பூர்வம் பே⁴த³ஸ்யாவஸ்தி²தத்வாத்தமாவித்³யமாதா³யாதி⁴காரிபே⁴தா³த³வஸ்தா²பே⁴தா³த்³வா காண்ட³யோரவிரோத⁴ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

பே⁴த³மேவோபபாத³யதி —

அந்யதமேதி ।

ஶிஷ்யாதீ³நாமந்யதமஸ்யைவாவஸ்தா²நம் சேத³வஸ்தி²தஸ்யேதரஸ்மிம்ஶ்ச ஸாபேக்ஷத்வாந்ந ஸோ(அ)ப்யவதிஷ்டே²த । ந ச ஜ்ஞாநாத்ப்ராக³ந்யதமஸ்யைவாவஸ்தா²நம் ஸர்வேஷாமேவ தேஷாம் யதா²ப்ரதிபா⁴ஸமவஸ்தா²நாத³தோ ந பூர்வம் விரோத⁴ஶங்கேத்யர்த²: ।

ஊர்த்⁴வம் விரோத⁴ஶங்காபா⁴வமதி⁴கவிவக்ஷயா(அ)நுவத³தி —

ஸர்வேதி ।

கத²ம் கைவல்யம் விரோதா⁴பா⁴வஸ்ய ஸத்த்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நாபீதி ।

அத்³வைதத்வாதே³வாபா⁴வஸ்யாபி தத்த்வநிமஜ்ஜநாதி³த்யாஹ —

அத ஏவேதி ।

அத்³விதீயமேவ ப்³ரஹ்ம ந த்³வைதாத்³வைதாத்மகமித்யுபபாதி³தமிதா³நீம் ப்³ரஹ்மணோ த்³வைதாத்³வைதாத்மகத்வாப்⁴யுபக³மே(அ)பி விரோதோ⁴ ந ஶக்யதே பரிஹர்துமித்யாஹ —

அதா²பீதி ।

துல்யத்வாத்தத³ப்⁴யுபக³மோ வ்ருதே²தி ஶேஷ: ।

உக்தமேவோபபாத³யதி —

யதா³(அ)பீதி ।

த்³வைதாத்³வைதாத்மகம் ப்³ரஹ்மேதி பக்ஷே கத²ம் விரோதோ⁴ ந ஸமாதீ⁴யதே த்³வைதமத்³வைதம் சாதி⁴க்ருத்ய காண்ட³த்³வயப்ராமாண்யஸம்ப⁴வாதி³த்யாக்ஷிபதி —

கத²மிதி ।

கிம் ப்³ரஹ்மவிஷய: ஶாஸ்த்ரோபதே³ஶ: கிம் வா(அ)ப்³ரஹ்மவிஷய: । ப்ரத²மே த்³வைதாத்³வைதரூபஸ்யைகஸ்யைவ ப்³ரஹ்மணோ(அ)ப்⁴யுபக³மாத்தஸ்ய ச நித்யமுக்தத்வாந்நோபதே³ஶ: ஸம்ப⁴வதீத்யாஹ —

ஏகம் ஹீதி ।

தஸ்யோபதே³ஶாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ந சேதி ।

உபதே³ஷ்டா ஹி ப்³ரஹ்மணோ(அ)ந்யோ(அ)நந்யோ வா । நா(அ)(அ)த்³யோ(அ)ப்⁴யுபக³மவிரோதா⁴த் । ந த்³விதீயோ பே⁴த³மந்தரேணோபதே³ஶ்யோபதே³ஶகபா⁴வாஸம்ப⁴வாதி³தி பா⁴வ: ।

கல்பாந்தரமுத்தா²பயதி —

அதே²தி ।

ப்ரதிஜ்ஞாவிரோதே⁴ந நிராகரோதி —

ததே³தி ।

கிஞ்ச ஸர்வஸ்ய ப்³ரஹ்மரூபத்வே ய: ஸமுத்³ரத்³ருஷ்டாந்த: ஸ ந ஸ்யாத்பரஸ்பரோபதே³ஶஸ்யாப்³ரஹ்மவிஷயத்வாதி³த்யாஹ —

யஸ்மிந்நிதி ।

அத² யதா² பே²நாதி³விகாராணாம் பி⁴ந்நத்வே(அ)பி ஸமுத்³ரோத³காத்மத்வம் ததா² ஜீவாதீ³நாம் பி⁴ந்நத்வே(அ)பி ப்³ரஹ்மஸ்வபா⁴வவிஜ்ஞாநைக்யாத்³ப்³ரஹ்ம ஸர்வமிதி ந விருத்⁴யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ஸர்வஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வமங்கீ³க்ருதம் சேத்³ப்³ரஹ்மவிஷய ஏவோபதே³ஶ: ஸ்யாத்³பே⁴த³ஸ்யாவிசாரிதரமணீயத்வாதி³த்யர்த²: ।

நநு நாநாரூபவஸ்துஸமுதா³யோ ப்³ரஹ்ம தத்ர ப்ரதே³ஶபே⁴தா³து³பதே³ஶ்யோபதே³ஶகபா⁴வோ ப்³ரஹ்ம து நோபதே³ஶ்யமுபதே³ஶகம் சேதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

தத்ர ஹேதுமாஹ —

ஸமுத்³ரேதி ।

யதா² ஸமுத்³ரஸ்யோத³காத்மநா பே²நாதி³ஷ்வேகத்வம் ததா² தே³வத³த்தக்ஷேத்ரஜ்ஞஸ்ய வாகா³த்³யவயவேஷ்வேகத்வேந விஜ்ஞாநவத்த்வாந்ந வ்யவஸ்தா²ஸம்ப⁴வஸ்ததா² ப்³ரஹ்மண்யபி த்³ரஷ்டவ்யமித்யர்த²: ।

மதாந்தரநிராகரணமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஆத்மைகரஸ்யப்ரதிபாதி³கா ஶ்ருதிர்ந்யாயஶ்ச ஸாவயவஸ்யாநேகாத்மகஸ்யேத்யாதா³வுக்த: । அபி⁴ப்ரேதார்தா²ஸித்³தி⁴ர்ப⁴வத்கல்பநாநர்த²க்யம் சேத்யாதி³நா த³ர்ஶிதா । ஏவங்கல்பநாயாமேகாநேகாத்மகம் ப்³ரஹ்மேத்யப்⁴யுபக³தாவித்யர்த²: ।

பரகீயவ்யாக்²யாநாஸம்ப⁴வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।