ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
பஞ்சமோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²மம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஓம் க²ம் ப்³ரஹ்ம । க²ம் புராணம் வாயுரம் க²மிதி ஹ ஸ்மாஹ கௌரவ்யாயணீபுத்ரோ வேதோ³(அ)யம் ப்³ராஹ்மணா விது³ர்வேதை³நேந யத்³வேதி³தவ்யம் ॥ 1 ॥
ஓம் க²ம் ப்³ரஹ்ம இதி மந்த்ர: ; அயம் ச அந்யத்ர அவிநியுக்த: இஹ ப்³ராஹ்மணேந த்⁴யாநகர்மணி விநியுஜ்யதே । அத்ர ச ப்³ரஹ்மேதி விஶேஷ்யாபி⁴தா⁴நம் , க²மிதி விஶேஷணம் । விஶேஷணவிஶேஷ்யயோஶ்ச ஸாமாநாதி⁴கரண்யேந நிர்தே³ஶ: நீலோத்பலவத் — க²ம் ப்³ரஹ்மேதி ப்³ரஹ்மஶப்³தோ³ ப்³ருஹத்³வஸ்துமாத்ராஸ்பத³: அவிஶேஷித:, அத: விஶேஷ்யதே — க²ம் ப்³ரஹ்மேதி ; யத்தத் க²ம் ப்³ரஹ்ம, தத் ஓம்ஶப்³த³வாச்யம் , ஓம்ஶப்³த³ஸ்வரூபமேவ வா ; உப⁴யதா²பி ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் அவிருத்³த⁴ம் । இஹ ச ப்³ரஹ்மோபாஸநஸாத⁴நத்வார்த²ம் ஓம்ஶப்³த³: ப்ரயுக்த:, ததா² ச ஶ்ருத்யந்தராத் ‘ஏததா³லம்ப³நம் ஶ்ரேஷ்ட²மேததா³லம்ப³நம் பரம்’ (க. உ. 1 । 2 । 17) ‘ஓமித்யாத்மாநம் யுஞ்ஜீத’ (தை. நா. 24 । 1) ‘ஓமித்யேதேநைவாக்ஷரேண பரம் புருஷமபி⁴த்⁴யாயீத’ (ப்ர. உ. 5 । 5) ‘ஓமித்யேவம் த்⁴யாயத² ஆத்மாநம்’ (மு. உ. 2 । 2 । 6) இத்யாதே³: । அந்யார்தா²ஸம்ப⁴வாச்ச உபதே³ஶஸ்ய । யதா² அந்யத்ர ‘ஓமிதி ஶம்ஸதி ஓமித்யுத்³கா³யதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 9) இத்யேவமாதௌ³ ஸ்வாத்⁴யாயாரம்பா⁴பவர்க³யோஶ்ச ஓங்காரப்ரயோக³: விநியோகா³த³வக³ம்யதே, ந ச ததா² அர்தா²ந்தரம் இஹ அவக³ம்யதே । தஸ்மாத் த்⁴யாநஸாத⁴நத்வேநைவ இஹ ஓங்காரஶப்³த³ஸ்ய உபதே³ஶ: । யத்³யபி ப்³ரஹ்மாத்மாதி³ஶப்³தா³ ப்³ரஹ்மணோ வாசகா:, ததா²பி ஶ்ருதிப்ராமாண்யாத் ப்³ரஹ்மணோ நேதி³ஷ்ட²மபி⁴தா⁴நம் ஓங்கார: । அத ஏவ ப்³ரஹ்மப்ரதிபத்தௌ இத³ம் பரம் ஸாத⁴நம் । தச்ச த்³விப்ரகாரேண, ப்ரதீகத்வேந அபி⁴தா⁴நத்வேந ச । ப்ரதீகத்வேந — யதா² விஷ்ண்வாதி³ப்ரதிமா அபே⁴தே³ந, ஏவம் ஓங்கார: ப்³ரஹ்மேதி ப்ரதிபத்தவ்ய: । ததா² ஹ்யோங்காராலம்ப³நஸ்ய ப்³ரஹ்ம ப்ரஸீத³தி, ‘ஏததா³லம்ப³நம் ஶ்ரேஷ்ட²மேததா³லம்ப³நம் பரம் । ஏததா³லம்ப³நம் ஜ்ஞாத்வா ப்³ரஹ்மலோகே மஹீயதே’ (க. உ. 1 । 2 । 17) இதி ஶ்ருதே: ॥

த்⁴யாநஶேஷத்வேநோபநிஷத³ர்த²ம் ப்³ரஹ்மாநூத்³ய தத்³விதா⁴நார்த²ம் தஸ்மிந்விநியுக்தம் மந்த்ரமுத்தா²பயதி —

ஓம் க²மிதி ।

இஷே த்வேத்யாதி³வத்தஸ்ய கர்மாந்தரே விநியுக்தத்வமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அயம் சேதி ।

விநியோஜகாபா⁴வாதி³தி பா⁴வ: ।

தர்ஹி த்⁴யாநே(அ)பி நாயம் விநியுக்தோ விநியோஜகாபா⁴வாவிஶேஷாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

இஹேதி ।

க²ம் புராணமித்யாதி³ ப்³ராஹ்மணம் தஸ்ய ச விநியோஜகத்வம் த்⁴யாநஸமவேதார்த²ப்ரகாஶநஸாமர்த்²யாத் । யத்³யபி மந்த்ரநிஷ்ட²ம் ஸாமர்த்²யம் விநியோஜகம் ததா²(அ)பி மந்த்ரப்³ராஹ்மணயோரேகார்த²த்வாத்³ப்³ராஹ்மணஸ்ய ஸாமர்த்²யத்³வாரா விநியோஜகத்வமவிருத்³த⁴மிதி பா⁴வ: । அத்ரேதி மந்த்ரோக்தி: ।

விஶேஷணவிஶேஷ்யத்வே யதோ²க்தஸாமாநாதி⁴கரண்யம் ஹேதூகரோதி —

விஶேஷணேதி ।

ப்³ரஹ்மேத்யுக்தே ஸத்யாகாங்க்ஷாபா⁴வாத்கிம் விஶேஷணேநேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்மஶப்³த³ இதி ।

நிருபாதி⁴கஸ்ய ஸோபாதி⁴கஸ்ய வா ப்³ரஹ்மணோ விஶேஷணத்வே(அ)பி கத²ம் தஸ்மிந்நோம்ஶப்³த³ப்ரவ்ருத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யத்ததி³தி ।

கிமிதி யதோ²க்தே ப்³ரஹ்மண்யோம்ஶப்³தோ³ மந்த்ரே ப்ரயுஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

இஹ சேதி ।

ஓம்ஶப்³தோ³ ப்³ரஹ்மோபாஸநே ஸாத⁴நமித்யத்ர மாநமாஹ —

ததா² சேதி ।

ஸாபேக்ஷம் ஶ்ரைஷ்ட்²யம் வாரயதி —

பரமிதி ।

ஆதி³ஶப்³தே³ந ப்ரணவோ த⁴நுரித்யாதி³ க்³ருஹ்யதே ।

ஓம் ப்³ரஹ்மேதி ஸாமாநாதி⁴கரண்யோபதே³ஶஸ்ய ப்³ரஹ்மோபாஸநே ஸாத⁴நத்வமோங்காரஸ்யேத்யஸ்மாத³ர்தா²ந்தராஸம்ப⁴வாச்ச தஸ்ய தத்ஸாதா⁴நத்வமேஷ்டவ்யமித்யாஹ —

அந்யார்தே²தி ।

ஏததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

யதே²த்யாதி³நா ।

அந்யத்ரேதி । தைத்திரீயஶ்ருதிக்³ரஹணம் । அபவர்க³: ஸ்வாத்⁴யாயாவஸாநம் ।

அர்தா²ந்தராவக³தேரபா⁴வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

நநு ஶப்³தா³ந்தரேஷ்வபி ப்³ரஹ்மவாசகேஷு ஸத்ஸு கிமித்யோம்ஶப்³த³ ஏவ த்⁴யாநஸாத⁴நத்வேநோபதி³ஶ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யத்³யபீதி ।

நேதி³ஷ்ட²ம் நிகடதமம் ஸம்ப்ரியதமமித்யர்த²: ।

ப்ரியதமத்வப்ரயுக்தம் ப²லமாஹ —

அத ஏவேதி ।

ஸாத⁴நத்வே(அ)வாந்தரவிஶேஷம் த³ர்ஶயதி —

தச்சேதி ।

ப்ரதீகத்வேந கத²ம் ஸாத⁴நத்வமிதி ப்ருச்ச²தி —

ப்ரதீகத்வேநேதி ।

கத²மித்யத்⁴யாஹார: ।

பரிஹரதி —

யதே²தி ।

ஓங்காரோ ப்³ரஹ்மேதி ப்ரதிபத்தௌ கிம் ஸ்யாத்ததா³ஹ —

ததா² ஹீதி ।